مخالفت طالبان با آتش‌بس دلایل داخلی و خارجی دارد/ به زودی «عملیات بهاری» شروع می‌شود/ آمریکا مایل به ادامه چندپارگی دولت در کابل است

«فداحسین مالکی» سفیر پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل مخالفت طالبان با اجرای آتش‌بس سراسری در افغانستان به مناسبت ماه مبارک رمضان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: قبل از هر چیز باید نیم نگاهی به اوضاع فعلی افغانستان از حیث سیاسی و میدانی داشته باشیم و مخالفت طالبان با آتش‌بس را در این راستا بررسی کنیم. متاسفانه از زمانی که توافق میان طالبان و ایالات متحده در دوحه به امضاء طرفین رسید بسیاری بر این عقیده بودند که مشکلات در افغانستان حل و فصل خواهد شد اما کمی بعد همه چیز به هم ریخت و اوضاع به سمت سویی رفته که نمی‌توان در این مورد بیش از حد خوش‌بین بود. ما شاهد آن بودیم که پس از امضاء توافق میان طالبان و آمریکا قرار بر این بود تا مذاکرات بین‌الافغان آغاز شود ولی این جلسه نه تنها تا به این لحظه برگزار نشده بلکه شاهد آن هستیم که سنگ‌اندازی‌های زیادی در این مسیر به وجود آمده است.

وی ادامه داد: روند جاری در افغانستان تا جایی پیش رفت که بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که اوضاع روز به روز بهتر خواهد شد اما اتفاق بسیار عجیب و مهمی که در این راستا رخ داد، موجب شد تا همه چیز از بین برود و آن چیزی نبود جز درگیری سیاستمداران مطرح افغانستان با یکدیگر. همین دو ماه پیش شاهد بودیم که اشرف غنی و عبدالله عبدالله به دلیل مسائل و مشکلاتی که در اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری رخ داد وارد یک چالش بسیار تاریخی و عریان شدند و نتیجه این شد که حالا افغانستان دو رئیس جمهور (یکی در ارگ و دیگری در کاخ سپیدار) دارد. حالا اگر به دلایل مخالفت طالبان با آتش‌بس سراسری افغانستان در ماه رمضان رجوع کنیم به خوبی می‌بینیم که این وضعیت به نفع طالبان است؛ به عبارت دیگر طالبان از فضای اختلاف میان سیاستمداران افغان و چندپاره شدن کشور به نفع خودش استفاده کرده است. درست است که سخنگویان طالبان (محمدسهیل شاهین و ذبیح‌الله مجاهد) دلیل عدم موافقت طالبان با آتش‌بس سراسری را عدم آزادسازی زندانیان خود عنوان کرده‌اند اما من معتقدم این موضع طالبان قابل قبول نیست.

این کارشناس مسائل جنوب‌ آسیا گفت: هم طالبان و هم ایالات متحده به خوبی می‌دانند که افغانستان همانند کشورهای دیگر، درگیر کرونا است و ادامه منازعه در افغانستان به راحتی می‌تواند اوضاع را دگرگون کند. به عبارتی دیگر عدم پذیرش آتش‌بس از سوی طالبان به بهانه عدم آزادی زندانیان این جریان از سوی دولت نه تنها یک بهانه به حساب می‌آید بلکه می‌تواند بحران در این کشور را به نقطه خطرناک بکشاند. مساله اینجاست که آمریکایی‌ها به واسطه زلمی خلیلزاد به طالبان مشروعیت دادند و همین موضوع یک بحث و اختلاف زیادی را به وجود آورده است. یکی از همین مشکلات تمامیت خواهی طالبان است. این جریان از گذشته به دنبال تمامیت‌خواهی بوده اما حالا که ایالات متحده به آنها مشروعیت داده، مواضع این گروه عمیق‌تر و تمامیت‌خواهی آن بیشتر و بیشتر شده است. تمام این مسائل را اگر در کنار ضعف دولت مرکزی و اختلاف در میان سیاستمداران بگذاریم به خوبی می‌بینیم که طالبان در حال استفاده از این فضا به نفع خود است.

مالکی افزود: متاسفانه ایالات متحده هم نتوانست در مورد دولت افغانستان اقدام موثر صورت دهد و حتی شاهد آن هستیم که بزرگان و ریش‌سفیدان افغانستان مانند یونس قانونی یا حامد کرزی هم در این مسیر کنار گذاشته شدند. این وضعیت نشان از آن دارد که مذاکرات بین‌الافغان هم در این میان به بن‌بست رسیده و قرار نیست که برگزار شود. در کنار این وضعیت ما شاهد آن هستیم که طالبان در حال جست و خیزهای عملیاتی در ولایات مختلف افغانستان است و همین مساله نشان می‌دهد که احتمالاً به زودی این جریان طی بیانیه‌ای «عملیات بهاری» را اعلام خواهد کرد. اینکه بسیاری از تحلیلگران معتقدند عملیات بهاری به دلیل توافق میان طالبان و ایالات متحده مانع از شروع این عملیات‌ها خواهد شد، یک خوش‌خیالی و تحلیل غلط است؛ چراکه عملیات‌های طالبان از زمانی که توافق را امضا کرده تاکنون قطع نشده و حالا هم که آتش‌بس را قبول نکرده است. از جهتی دیگر باید توجه داشته باشید که دولت، پلیس و اردوی ملی افغانستان درگیر مقابله با کرونا هستند و همین موضوع باعث می‌شود تا طالبان از این موضوع به نفع خود استفاده کند و هیچ سدِ محکمی را در جلوی خود نبیند. به همین دلیل معتقدم عملیات بهاری طالبان به زودی شروع می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بسیاری از ولایات افغانستان زیر نظر طالبان است و حتی باید متوجه باشیم که کابل هم ناامن است. این در حالیست که به نظرم تحرکات سیاسی طالبان بیشتر از دولتمردان و چهره‌های سیاسی این کشور است. این مولفه‌های خرد و کلان به خوبی نشان می‌دهد که طالبان قصد ندارد مصالحه ملی در افغانستان با محوریت دولت انجام دهد. در این میان آمریکایی‌ها هم بارها اعلام کردند که قصد خروج از افغانستان را دارند ولی چند وقت بعد خودشان این موضوع را تکذیب کردند. واشنگتن به خوبی می‌داند که اگر از افغانستان خارج شود، طالبان ظرف چند روز تمام نقاط را تسخیر می‌کنند اما آنها از سوی دیگر مایل به اعمال فشار بیشتر علیه طالبان نیستند؛ چون معتقدند که اعمال فشار بیشتر می‌تواند اوضاع را به هم بریزد و اساساً توافق را زیر سوال می‌برد. باید متوجه باشید که طالبان همانند گذشته تنها به دنبال دو یا چهار وزارتخانه در دولت نیست بلکه آنها به بالاتر از این مسائل فکر می‌کنند؛ حتی اگر تمام زندانیان طالبان همین امروز توسط دولت مرکزی آزاد شوند، نه تنها اوضاع درست نمی‌شود بلکه تمام افغانستان زیر آتش خواهد رفت. به گونه‌ای که همین زندانیان پس از آزاد شدن از زندان مجدداً به صفوف طالبان می‌پیوندند و با انرژی بیشتر وارد میدان نبرد می‌شوند. این در حالیست که در ولایت افغانستان یک والی از سوی اشرف غنی، یک والی از سوی عبدالله و یک والی از سوی طالبان وجود دارد که همین موضوع مردم را با یک بلاتکلیفی عجیب روبرو کرده است. لذا تا زمانی که دولت در کابل ترمیم نشود به نظرم هیچ‌چیز درست نمی‌شود.