طالبان حضور نظامی آمریکا در یک سطح مشخص را پذیرفته/ آینده سیاسی ارگ برای واشنگتن مهم نیست/ قصد برپایی امارت اسلامی بسیار جدی است

«پیرمحمد ملازهی» تحلیلگر ارشد مسائل جنوب‌آسیا در تشریح ابعاد دور جدید مذاکرات صلح افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اظهارات سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه و همچنین اخباری که از سوی منابع آمریکایی منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که ظاهراً دو طرف بر سر موارد کلی به توافق رسیدند، اما مشکل اینجاست که طالبان همچنان حاضر به مذاکره با دولت افغانستان نیست. از سوی دیگر همچنان تکلیف دولت حاکم بر کابل مشخص نیست و نتایج انتخابات اخیر افغانستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد؛ اما به هر ترتیب آنچه از محتوای اظهارات برمی‌آید نشان دهنده این است که دو طرف اصل قضیه را پذیرفته‌اند. در این میان باید متوجه باشیم که طالبان و ایالات متحده دولت افغانستان را نادیده گرفته‌اند که این باعث شده طالبان خود را از منظر سیاسی و نظامی بالاتر از دولت ببیند. به همین دلیل است که «زلمی خلیلزاد» به عنوان هدایت کننده تیم ایالات متحده در مذاکره با طالبان اعلام می‌کند که اگر طی روزهای آینده به توافق برسیم به احتمال زیاد طالبان با دولت افغانستان وارد مذاکره خواهد شد.

وی ادامه داد: اگر فرض را بر این بگذاریم که طالبان و آمریکایی‌ها در دوحه به توافق برسند همچنان بحث کیفیت، مدت و همچنین چگونگی آتش‌بس مورد بحث خواهد بود. اصل ماجرا این است که طالبان همچنان تکلیف خودشان را با دولت مشخص نکرده‌اند و از سوی دیگر وضعیت دولت افغانستان هم با توجه به اظهارنظر مقامات و خروجی انتخابات نامشخص است. در این بین اخیراً ملا برادر آخوند، معاون سیاسی طالبان اعلام کرده که جهاد تا زمان حضور آمریکایی‌ها در افغانستان ادامه خواهد داشت و به همین دلیل معتقدم که اختلاف نظر بر سر حضور نیروهای ایالات متحده همچنان به قوت خود باقیست. بسیاری از ناظران بین‌المللی و تحلیلگران حوزه افغانستان بر این عقیده‌اندکه در نهایت طالبان حضور آمریکایی‌ها را در یک سطح محدود پذیرفته‌اند، اما مطلب اصلی این است که خروج آمریکا از افغانستان به این زودی انجام نخواهد شد؛ بلکه سازوکار و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که تابع شرایط جاری و آ‌ینده افغانستان است.

این کارشناس مسائل شبه‌قاره با اشاره به عدم خروج آمریکا از افغانستان، گفت: بهانه ایالات متحده برای ادامه حضور در افغانستان، حضور داعش و مبارزه با این جریان تروریستی است. مستنداتِ موجود به خوبی نشان می‌دهد که اکثر فرماندهان داعش در افغانستان که به عنوان «ولایت خراسان» مشغول به فعالیت‌های تروریستی هستند تابعیت کشورهای غربی و حتی آسیای میانه را دارند. از سوی دیگر اطلاعات موثقی وجود دارد که ایالات متحده در انتقال داعش از غرب آسیا به افغانستان اقدام‌های مخرب و خطرناکی انجام داده و به این دلیل است که اعلام می‌کند حتی اگر با طالبان به توافق برسد بحث مبارزه با داعش را پیگیری خواهد کرد. در این وضعیت طالبان اعلام کرده که نیروهای این جریان با داعش مقابله خواهند کرد و نیازی به حضور آمریکا در افغانستان نیست، لذا بحث کاهش نیروهای ایالات متحده  کاملاً ملموس است اما خروج تمام عیار از افغانستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. و مطمئنم که این اقدام صورت نخواهد گرفت. نمونه این وضعیت را هم‌اکنون در عراق شاهد هستیم که با وجود مانورهای رسانه‌ای و سیاسی همچنان هیچ اتفاقی در این فاز رخ نداده است.

ملازهی افزود: آمریکایی‌ها به دنبال تشویق طالبان برای ادامه مذاکرات و رسیدن به نتیجه هستند و از سوی دیگر طالبان هم متوجه شده که مشکلش با ایالات متحده را باید از طریق گفت‌وگوهای سیاسی حل و فصل کنند. در این میان ابهامات دیگری وجود دارد که باعث می‌شود پرونده صلح افغانستان با شک و تردید روبه‌رو شود؛ چراکه مواضع طرفین همچنان در برخی موارد نامشخص است. به عنوان مثال سوال اصلی این است که آیا امارت اسلامی پس از توافق میان طالبان و واشنگتن مجدداً در افغانستان احیا خواهد شد یا خیر؟ بسیاری بر این عقیده‌اند که اگر قرار باشد مجدداً امارت اسلامی در افغانستان با محوریت طالبان ایجاد شود مخالفت‌هایی از ناحیه شهروندان و مسئولان دولتی به وجود می‌آید و علیه این سناریو موضع می‌گیرند. سوال این است که اگر قرار بر برپایی مجدد امارت اسلامی باشد آیا روند دموکراتیک و رفراندوم سراسری برای آن برگزار می‌شود یا خیر؟ اگر به ادوار گذشته مذاکره میان طالبان و آمریکا نگاهی گذرا بیاندازیم، می‌بینیم که آنها حتی نام امارت اسلامی را در توافق خود با آمریکا بر روی توافقنامه نهایی حک کردند و این نشان می‌دهد که این مساله یک بحث کاملاً جدی است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بحث احیای امارت اسلامی باید از طریق ساز و کار دموکراتیک و به دور از خشونت انجام شود؛ یعنی لوئی جرگه و نهایتاً رفراندوم برای برپایی آن صورت بگیرد اما قانون اساسی جدید برای آن منظور نشود. به هر ترتیب متغیرهای موجود در صحنه سیاسی افغانستان نشان می‌دهد که یک مصالحه نرم در حال شکل گرفتن است اما ابعاد و پشت پرده آن همچنان مشخص نیست. طبیعی است که اگر طالبان به دنبال برپایی امارت اسلامی در افغانستان به سبک و سیاق قدیم باشد دوباره شاهد جنگ‌های خونین در این کشور خواهیم بود و بعید نیست که ایالات متحده در این برهه خود را کنار بکشد تا بحران در افغانستان عمیق شود. توجه داشته باشید که ایالات متحده به هیچ وجه توجهی به دولت افغانستان ندارد و اساساً آینده آن برای واشنگتن مهم نیست؛ بلکه تنها به دنبال تامین منافع خود است. آنها به دنبال صلح با طالبان و خروج از فشار نظامی علیه خود هستند اما باید توجه داشت که طالب‌ها به هیچ وجه در مورد امارت اسلامی کوتاه نمی‌آیند و به همین دلیل باید منتظر بازی جدید در افغانستان باشیم.