سلطان قابوس در مواضع خود تحت تاثیر قدرت‌های بزرگ نبود/ مسقط با سیاست‌های خصمانه منطقه و غرب علیه ایران همگام نشد

«رضا اسکندر»، استاد دانشگاه لبنان، تحلیلگر سیاسی و مستندساز سینمایی در تشریح نقش «قابوس بن سعید»، پادشاه فقید سلطنت‌نشین عمان در کشور، منطقه و جهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: سلطنت‌نشین عمان از موقعیت استراتژیک با اهمیتی هم از لحاظ جغرافیا و هم از لحاظ اقتصادی برخوردار است. در قرن ۱۹ کشورهایی مانند پرتغال وانگلیس سعی داشتند از این منطقه در کشورهای خلیج‌فارس نفوذ خود را بسط دهند. عمان یکی از کشورهایی است که به آداب و سنن اهمیت زیادی می‌دهد و حتی تا دهه ۷۰ قرن گذشته جزو منزوی‌ترین کشورهای خلیج فارس بوده است. اما از زمانی که سلطان قابوس از طریق کودتا علیه پدر خود زمام امور را به دست گرفت، برای حل مشکلات داخلی و در رأس همه انقلاب ظفار تلاش کرد که سرکوب آن پنج سال زمان برد.

اسکندر ادامه داد: وی طی این مدت برای راضی کردن مردم تلاش بسیاری کرد و شرایط اقتصادی و وضعیت آموزشی را بهبود بخشید. همچنین بودجه بهداشتی را افزایش و خدمات اجتماعی را توسعه داد، درآمدهای نفتی را به تقویت و تحکیم زیرساخت های کشور اختصاص داد و در اعتراضات سال ۲۰۱۱ که همزمان با بهار عربی شروع شده بود، فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد کرده و حقوق‌ها را افزایش داد و مسئولان اهمالکار را به صورت مستقیم مجازات کرد. 

وی افزود: عمان در دوره سلطان قابوس از خشونت و افراط‌گرایی دینی و مذهبی که برخی همسایگان از آن رنج می برند به دور بوده و مذهب رسمی این کشور مذهب اباضی است و شیعیان و اهل سنت و برخی دیگر از فرقه‌ها نیز به صورت مسالمت‌آمیز در این کشور زندگی می‌کنند. سلطان قابوس با چهار دهه حکومت، در بین دیگر حکام عرب طولانی‌ترین دوره حکومت را داشته و از لحاظ دموکراسی هم دستورات سلطان اجرا شده و هم دموکراسی مردمی برقرار بوده است، در واقع سلطان قابوس به امر نافذ خود حکومت می‌کرد و به دلیل عملکرد خوبی که داشت، مورد تایید و رضایت مردم بود.

این تحلیلگر لبنانی افزود: در قانون اساسی عمان فعالیت احزاب سیاسی مجاز نیست و هر شهروند عمانی در ۲۱ سالگی حق انتخاب پیدا می‌کند و می‌تواند اعضای شورای سلطنتی را انتخاب کند. سلطان در عمان مسئولیت نخست‌وزیری، وزارت خارجه، رئیس بانک مرکزی، فرماندهی کل نیروهای مسلح، وزارت دارائی و وزارت دفاع را برعهده دارد. در مقایسه با دیگر کشورها شاید از لحاظ دموکراسی آزاد سطح پایینی داشته باشد اما از لحاظ اقتصادی، توسعه جامعه و کسب رضایت مردم در سطح بسیار بالایی قرار دارد و هرچند درآمد نفت در این کشور بالاست اما کشاورزی، گردشگری و صید ماهی نیز یکی از مهمترین منبع درآمد داخلی است.

اسکندر ادامه داد: سلطان قابوس سیاست خارجی معتدلی داشت و روابط دیپلماتیک را به شدت توسعه داد. عمان از جمله کشورهای معدود عربی است که روابط دوستانه خود با ایران را حفظ کرده است؛ هم در زمان جنگ تحمیلی عراق و هم پس از آنکه عربستان به کشورهای عربی برای اتخاذ مواضع منفی علیه ایران فشار آورد. طبق مستندات ویکلیکس سلطنت عمان برای روابط مستحکم با ایران بسیار تلاش کرده و در بسیاری از مواقع از جمله موضوع بازداشت ملوان‌های انگلیسی، توافق هسته‌ای و دیگر موضوعات بین غرب و ایران نقش میانجی را ایفا کرده است و همواره بر اهمیت کاهش تنش‌ها تاکید کرده است. سلطان قابوس شخصیت نرمی داشت و همیشه تلاش کرده تا اصل بی‌طرفی را رعایت کند به همین خاطر بعضی مواقع آمریکا از او عصبانی می‌شد اما با این وجود موضعی منفی را علیه ایران اتخاذ نکرد و در کل همواره نقشی محوری را در منطقه داشته است و حتی در بحران اخیر پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی نیز این نقش را ایفا کرد.

وی در پایان گفت: «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان جدید عمان دهمین سطان این کشور است و قطعا او همراه سلطان قبلی بوده و پست‌های متعددی را در دوران حکومت قابوس برعهده داشته است و از مدت‌ها پیش وزارت فرهنگ را برعهده داشته است، همچنین رئیس سازمان چشم‌انداز آتی کشور هم بوده که این بسیار اهمیت دارد؛ تحصیلات عالی را در بهترین دانشگاه ‌های جهان و دانشگاه آکسفورد گذرانده و توسط خاندان حاکم به عنوان سلطان جدید انتخاب شد. نکته مهم در انتخاب وی این است که عمان می‌خواهد به همان اسلوبی که سلطان قابوس در پیش گرفته بود ادامه دهد که خود سلطان هیثم طارق بر این موضوع و حل پرونده‌های باقی مانده تاکید کرد. عمان تاکنون هیچ تهدیدی علیه دیگر کشورها نبوده، در هیچ نزاعی مشارکت نداشته و همیشه حامل نامه صلح بوده و تا حصول نتیجه پیگیری کرده است که دیگر کشورهای جهان هم این شرایط عمان را پذیرفته‌اند و حتی خوشحال هستند که چنین کشوری وجود دارد که در مواقع نیاز نقش مثبت را ایفا کند.