دعوت امیر قطر به ریاض، سناریوی واشنگتن است/ آمریکا برای هدف قرار دادن ایران نیاز به آشتی عربستان و قطر دارد

«جلال چراغی» کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای در تشریح دلایل ارسال دعوتنامه اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس به امیر قطر از سوی دبیرکل این شورا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: برای تحلیل دلایل ارسال دعوتنامه شورای همکاری خلیج فارس به امیر قطر باید به این موضوع اشاره کنیم که در هشتم آذرماه روزنامه «وال استریت ژورنال» خبری در مورد سفر پنهانی وزیر خارجه قطر به عربستان سعودی را منتشر کرد که چندی بعد این خبر توسط خبرگزاری رویترز تایید شد. در گزارش روزنامه وال استریت رسماً اعلام شد که سفر وزیرخارجه قطر، برای عادی سازی روابط میان دوحه و ریاض صورت گرفته و حالا که خبر ارسال دعوتنامه از سوی ریاض برای دعوت از امیر قطر به منظور شرکت در نشست همکاری شورای خلیج فارس عمومی شده، این گمانه‌زنی قوت گرفته است؛ لذا از این وضعیت و تقاطع‌گیری داده‌های سیاسی و رسانه‌ای می‌توان این نتیجه را گرفت که ریاض عزم برقراری رابطه و از سرگیری مناسبات دیپلماتیک با قطر را دارد. در این میان چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد که نخست به مسایل داخلی عربستان و سپس به ابعاد بین‌المللی این موضوع مربوط است.

وی ادامه داد: از منظر داخلی، عربستان در شرایط خوبی قرار ندارد و تا حدودی می‌توان گفت این کشور تاثیرگذاری خود در منطقه و در میان کشورهای عربی را از دست داده است. به عنوان مثال در مورد یمن، خروجی این پرونده برعکس شده و دست برتر نظامی به انصارالله تعلق دارد. از سوی دیگر کشته شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی باعث شده تا هجمه‌های بین‌المللی علیه بن‌سلمان افزایش پیدا کند؛ از این منظر ریاض به سمت جلب نظر دوحه خیز برداشته است. در این میان اتفاق بسیار مهمی که روی داده تغییر مکان برگزاری اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس از ابوظبی به ریاض بود. این موضوع را می‌توان زمینه‌ساز سفر امیر قطر به این کشور دانست؛ چراکه ریاض قصد دارد توجه تمام رسانه‌ها و دولت‌ها را به سمت خود معطوف کند و سعی می‌کند که اگر قرار باشد اتفاق مهمی رخ دهد، خبرش باید از خاک عربستان مخابره شود.

این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به جایگاه قطر در راهبردهای منطقه‌ای آمریکا، گفت: آنچه در این بین تعیین کننده است، تحولات مسایل خاورمیانه اعم از عراق، لبنان، سوریه و ایران است که ضرورت بهبود روابط ریاض و دوحه را از دید غربی‌ها دوچندان می‌کند. برخلاف آنچه در بسیاری از تحلیل‌ها منتشر شده، باید توجه شود که جایگاه قطر برای پیشبرد راهبرد ایالات متحده بسیار مهمتر از عربستان سعودی است. واشنگتن به این نتیجه رسیده که برای اجرای سیاست‌های کلان خود در منطقه بدون همراهی قطر نمی‌تواند راه به جایی ببرد و از این جهت آمریکا در صدد است تا دوحه و ریاض را به یکدیگر نزدیک کند. در این میان «طرح معامله قرن و آشتی اعراب با اسرائیل» از یک سو و «طرح تسلیم کردن ایران» از سوی دیگر، دو موضوع اصلی است که کابینه ترامپ در وضعیت کنونی آن را پیگیری می‌کند. تردیدی وجود ندارد که آمریکایی‌ها برای عملیاتی کردن این دو طرح نیاز به همراهی اقتصادی و رسانه‌ای کشورهای منطقه و خصوصاً قطر دارد و به نظر می‌رسد نزدیک شدن عربستان به این کشور از واشنگتن سرچشمه می‌گیرد.

 وی در پایان خاطرنشان کرد: در فضای فعلی که عربستان به دنبال نزدیک شدن به قطر است، نزدیک شدن اسرائیل به آمریکا هم یکی دیگر از مسایلی است که به نظر می‌رسد عادی‌سازی روابط میان دوحه و ریاض را با اهمیت می‌کند. اگر قرار باشد طرح‌های مذکور به خوبی و درستی پیش برود، باید قطر و عربستان به هم نزدیک شوند؛ لذا عامل فرا منطقه‌ای درباره ضرورت نزدیک شدن دو طرف به یکدیگر بسیار مهمتر از خواسته‌ها و طرح‌های ولیعهد سعودی نزد ایالات متحده است. آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که قطر از حیث سیاسی تا حدودی به ایران و ترکیه نزدیک شده است و به نظرم یکی از دلایلی که نشانه‌هایی از کاهش تنش میان ریاض و دوحه بروز و ظهور کرده، جدا کردن و فاصله انداختن در رابطه قطر با ایران و ترکیه است. به هر جهت این موضوع را باید یکی از تحولات بسیار مهم در منطقه دانست و باید منتظر باشیم که آیا امیر قطر در تاریخ ۱۰ دسامبر وارد ریاض خواهد شد یا خیر.