دستاوردهای آستانه توسط «چشمه صلح» نابود شد/ دولت سوریه تصمیم‌گیرنده وضعیت ادلب خواهد بود

«نصرت‌الله تاجیک» سفیر پیشین ایران در اردن در تشریح پیامدها و تاثیر عملیات چشمه صلح بر روند مذاکرات آستانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: با گذشت یک هفته از شروع عملیات چشمه صلح توسط ارتش ترکیه در مناطق شمال سوریه، شاهد رخدادهای متفاوتی هستیم که پیامدهای مخرب آن نه تنها در حوزه میدانی بلکه در محور سیاسی هم قابل مشاهده است. یکی از این مسائل تحت‌الشعاع قرار گرفتن روند مذاکرات آستانه و توافق‌هایی است که طی برگزاری جلسات متعدد مورد مذاکره طرفین قرار گرفته بود. در این میان عده‌ای معتقدند که روند آستانه خروجی خاصی در بر نداشته و حالا که ترکیه توسط عملیات «چشمه صلح» وارد خاک سوریه شده است، تاثیری بر روند صلح آستانه نخواهد گذاشت. من با این تحلیل مخالفم و معتقدم که روند آستانه به جاهای خوبی رسیده بود؛ درست است که سیاست‌های آمریکا و حتی ترکیه در این مدت از شفافیت لازم برخوردار نبوده، اما به هر ترتیب روند آستانه توانسته بود اهدافی را محقق کند.

وی ادامه داد: یکی از مسائلی که باید آنرا نتیجه برگزاری چندین دور از روند آستانه بدانیم، تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه بود که البته تفاهم‌های دیگری هم در خلال آن صورت گرفت اما متاسفانه عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه بخش اعظمی از دستاوردهای آن را زیر سوال برد. در اینجا باید متوجه باشیم که عملیات چشمه صلح دو خروجی اصلی را به وضوح نمایان کرد؛ نخست، کشتار کردها که واقعاً یک مساله بسیار مهم و حائز اهمیت است و علاوه بر مسائل انسانی باعث بهم خوردن ژئوپلیتیک منطقه شده است. باید به این باور رسید که اقدام اردوغان در شمال سوریه ممکن است در کوتاه‌مدت منافع آنکارا را تامین کند اما در واقعیت این است که در بلند مدت مردم ترکیه را متضرر می‌کند و علاوه بر آن یک منطقه امن را به منطقه ناامن تبدیل کرده است.

این تحلیلگر ارشد مسائل منطقه با اشاره به دومین خروجی عملیات چشمه صلح، گفت: دومین مساله‌ای که بسیار حائز اهمیت است، نمایان شدن تصمیمات نابخردانه دونالد ترامپ در مناطق شمالی سوریه است. ایالات متحده و در رأس آن رئیس‌جمهوری این کشور رویکرد دوگانه‌ در برابر مسائل سوریه و کردها اتخاذ کرد که پیامدهای آن به وضوح دیده می‌شود. مجموع این مسائل باعث می‌شود روند آستانه و ژنو با مشکل‌های متعدد روبه‌رو شود؛ به گونه‌ای که منطقه آرام آرام به سمت آرامش پیش می‌رفت و حالا که این عملیات در خاک سوریه اجرایی شده، نه تنها معادلات میدانی و امنیتی به هم ریخت، بلکه استقرار صلح یکپارچه به تاخیر افتاد. در این میان روس‌ها با ترکیه موضع نزدیک را دارند و ایران هم نقطه‌نظرهای مختص به خود را ارائه داده اما اینکه اگر قرار باشد در آینده نشست آستانه تشکیل شود و روسیه به طرفداری از آنکارا باعث حضور آنها در روند آستانه شود، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

تاجیک افزود: اینکه در حین جنگ نشست آستانه تشکیل شود یا اینکه این روند بدون تنش تشکیل شود، کمی دور از ذهن است. درست است که تنها واکنش روسیه طی روزهای اخیر منع کردن ترکیه از پیشروی بیش از ۱۰ کیلومتر است اما واقعیت این است انتقادها به آنکارا همچنان ادامه دارد. حجم زیادی از انتقادهایی که به ترکیه می‌شود در این راستا است که چرا این کشور برای تامین دغدغه‌اش به روند آستانه کمک نکرد و از این طریق به منافع خود جامه عمل نپوشاند؟ اینکه ترکیه بخواهد با تغییر اقلیم جمعیتی و آواره کردن کردها، سه میلیون آواره دیگر را جایگزین کند، طبیعتاً مشکل حل نخواهد شد بلکه تنها آرای مناطق شمالی را به هم زده و هیچ توجیه منطقی در بر ندارد. از این جهت و با توجه به سیاست‌های دوگانه ترامپ، بهترین اقدام در وضعیت کنونی فعال شدن تهران، مسکو و آنکارا برای آرام کردن وضعیت فعلی است.

وی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا فرو ریختن وجاهت روند آستانه می‌تواند تاثیر مخرب و منفی بر مسائل ادلب داشته باشد یا خیر، گفت: پرونده ادلب از همان روز اول که روند آستانه تشکیل شده بود پیچیدگی‌های زیادی را به دنبال داشت. در همان زمان دولت سوریه اعلام کرد که اگر ارتش ترکیه دست به تحرک نظامی بزند تمام توافق‌ها و مذاکراتی که در مورد ادلب شده بود، لغو شده و از بین می‌رود. لذا نه تنها پرونده ادلب بلکه روند آستانه و حتی حضور ترکیه در آن، به نظر سوریه مربوط می‌شود و دمشق در این مورد تصمیم گیرنده خواهد بود. مساله دیگر که باید مورد توجه قرار بگیرد آزاد شدن هزاران داعشی و پتانسیل رادیکال آنها در سطح سوریه است که این مسائل به علاوه مولفه‌های میدانی و سیاسی دیگر و مواضع غیر شفاف آمریکا باعث شده تا روندهای خطرناک و پر ابهام در سوریه و منطقه شکل بگیرد.