رئیس هیئت مذاکره‌کننده طالبان در گفت‌وگو با ایلنا:
دعوتنامه ترامپ را دریافت کردم اما شورای رهبری دستور لغو سفر دادند/ فقط منتظر امضا و اعلام توافق بودیم/ خروج نظامیان آمریکا یک امر مسلم است/ برکناری بولتون به نفع واشنگتن بود
رئیس دفتر سیاسی طالبان گفت: در ماه آگوست دعوتنامه‌ای از سوی ترامپ به دفتر سیاسی ارسال تا به آمریکا سفر کنم اما چون هنوز توافق امضاء نشده بود، امارت اسلامی نخواست قبل از امضاء توافق به آمریکا سفر کنیم.
همه چیز یکباره بهم ریخت! دوحه به کانون مخابره اخبارِ مهمترین رویداد سیاسی – امنیتی تبدیل شده بود. منحنی اظهارات ضد و نقیض، فرود و صعود نامنظمی داشتند. قرار بود بعد از ۱۸ سال، اتفاقی نادر رخ دهد. دو دشمن قرار بود جلوی دوربین شبکه‌ها و رسانه‌های بین‌المللی خبر صلح را به مردم افغانستان هدیه بدهند اما این طومارِ خوشبینانه در هم پیچید. زلمی خلیلزاد پس از نُه دوره مذاکره با طالبان به کابل سفر کرد. قرار بود پیش‌نویس توافق با طالبان را فقط به نظر اشرف غنی برساند. حتی به دلیل مسائل امنیتی قرار نبود یک نسخه از کُپی توافق را به ارگ تحویل دهد. طالبان در دوحه تلفن‌های خود را قطع و وصل می‌کردند تا نظر شورای رهبری را جویا شوند اما همه‌چیز به راحتی به نقطه صفر بازگشت! چندی بعد رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که مذاکره با طالبان لغو شده است. بعد از آن کمپ‌دیوید و حضور طالبان در آن نشست مورد هجمه واقع شد.
به موازات این وضعیت، صدای انفجارها از کابل به گوش می‌رسید. طالبان مکرراً خبر فتح شهرهای مختلف در ولایت افغانستان را منتشر می‌کرد و باز هم این مردم بودند که در آرزوی شنیدن خبر صلح (هرچند نصفه و نیمه) گوششان را تیز کرده بودند.
چند روزی از بهم خوردن توافق میان طالبان و آمریکا می‌گذرد اما همچنان ابهام‌های زیادی در این زمینه وجود دارد و آوای سکوت در همه‌جا طنین‌انداز است. تنها چیزی که به گوش می‌رسد تلافی‌های خشن در میدان است و هر ازگاهی، اظهارات ضد و نقیض.
برای روشن شدن این ابهامات به گفت‌وگو با «شیر محمد عباس ستانکزی» رئیس هیئت مذاکره کننده و مسئول دفتر سیاسی طالبان در قطر پرداختیم. او در ولایت لوگر به دنیا آمده و در زمان حکومت طالبان، در وزارت خارجه مشغول به فعالیت بوده است.
مشروح گفت‌وگو به شرح زیر است:
در روزهای اخیر زلمی خلیلزاد خبر از نهایی شدن توافق صلح با طالبان داد و همه منتظر بودند تا نظر رئیس جمهوری آمریکا را بشنوند اما او به یکباره مذاکرات را لغو کرد. دلیل این اقدام ترامپ چیست؟
ستانکزی: این موضوع تا حد زیاد مربوط به آمریکا می‌شود. ما مسئولیت خود در قبال مذاکرات را تا آخرین حدِ آن انجام دادیم. اینکه هدف ترامپ از لغو مذاکرات چه بوده، به زودی مشخص خواهد شد.
«توافق امضاء نشده بود، ما هم سفر به آمریکا را لغو کردیم»
کدام سطح از رهبری طالبان درخصوص نشست کمپ دیوید مطلع بود؟
ستانکزی: در اعلامیه اخیر خود به این موضوع اشاره کردیم. در ماه اگوست از سوی ترامپ دعوتنامه‌ای به دفتر سیاسی امارت اسلامی ارسال شد تا به آمریکا سفر کنم، اما به دلیل آنکه هنوز توافق با آمریکایی‌ها به امضاء نرسیده بود، امارت اسلامی نخواست قبل از امضاء توافق به آمریکا سفر کنیم.
به صورت دقیق آیا ملا هبت‌الله آخوندزاده به شما این دستور را ابلاغ کردند؟
ستانکزی: بله؛ رهبری امارت اسلامی و معاونین ایشان بر تمام قضایا اطلاع داشتند و موضوع را از نزدیک تعقیب می‌کردند.
آیا تعویق در سفر اشرف غنی به آمریکا به مفهوم اطلاع وی از نشست مذکور و قرار حضور دولت در آن بود؟
ستانکزی: ما از سفر اشرف غنی به آمریکا خبر نداشتیم؛ زمانی آگاه شدیم که کابل اعلام کرد یک هیئت ۱۳ نفری از آنها به واشنگتن سفر خواهد کرد. به همین جهت ما زمان دعوت آمریکا را به تعویق انداخته بودیم.
«همه منتظر امضاء و اعلام توافق بودند»
برنامه طالبان برای بازگشت به گفتگوها چیست؟
ستانکزی: واقعیت این است که ما گفت‌وگوها را تکمیل کرده بودیم و تنها امضاء توافقنامه و اعلان آن باقی مانده بود. حتی تیم‌های مذاکره کننده هر دو طرف بر همه مواد آن به توافق رسیدند. همه باید متوجه باشند که امارت اسلامی هیچ چیزی بیشتر از آنچه در موردش مذاکره شده بود نمی‌خواهد. تاکید ما بر این بود که توافقنامه باید امضاء شود و سپس وارد مرحله اجرایی شود تا قضیه افغانستان از راه تفاهم و مسالمت امیز حل شود.
آیا در فرصت باقی مانده تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، امکان امضای موافقتنامه صلح وجود دارد؟
ستانکزی: نمی‌توانم به صورت دقیق بگویم که چه زمانی احتمال دارد با آمریکایی‌ها وارد مذاکره شویم، ولی پروسه انتخابات کابل نه تنها برای ما اهمیت ندارد بلکه آن را مشروع نمی‌دانیم. دولت کابل می‌خواهد توسط انتخابات به قدرت خود ادامه بدهد و مردم افغانستان را فریب داده است. چراکه یک حکومت دست نشانده و پرورش یافته آمریکا بر ملت ما تحمیل شده است.
در صورت موفقیت روند صلح چه تضمینی برای مشارکت سایرین در قدرت وجود دارد؟
ستانکزی: زمانی که مسئله اشغال توسط بیگانه‌ها حل و فصل شود، موضوع داخلی بین افغانها قابل حل خواهد بود. تمامی طیف‌های افغانستان از تجارب چندین دهه‌ای بهره‌مند هستند و انشاءالله یکدیگر را تحمل خواهد کردند و حول یک نظام قوی اسلامی با هم جمع خواهد شدند.
«پلان‌های سیاسی پس از امضاء توافق در نشست بین‌الافغانی مشخص می‌شود»
نگاه طالبان به عنوان حکومت (جمهوری اسلامی یا امارت اسلامی)، قانون اساسی و دستاوردهای دمکراتیک سال های اخیر چیست؟
ستانکزی: مبارزه مردم افغانستان بخاطر اقامه نظامی اسلامی بوده است. شما می‌دانید که مردم ما ۹۹ درصد مسلمان بوده و خواهان نظام اسلامی هستند. لذا بهتر است ما با تمسک به احکام شریعت اسلامی و با راهنمایی از علماء و دانشمندان کشور خود راه را پیش ببریم که قابل پذیرش همه است و برای آن قربانی‌های بی‌دریغ داده شده است.
ترکیب دولت موقت و ماموریت‌های آن چگونه خواهد بود؟
ستانکزی: زمانی که بحث‌های مربوط به اشغال افغانستان و خروج نیروها نهایی شوند، مسائل داخلی و پلان‌های سیاسی آینده در نشست‌های بین الافغانی مورد بحث قرار خواهند گرفت.
«آمریکا باید از افغانستان خارج شود»
پس از توافق صلح، حضور نیروهای خارجی در افغانستان چگونه خواهد بود؟
ستانکزی: پس از امضاء توافق با آمریکایی‌ها همه نظامیان آنها که مد نظر گرفته شده‌اند از افغانستان خارج خواهد شدند؛ این یک امر مسلم است!
«کشورهای همسایه برادران ما هستند»
نحوه تعامل دولت آینده با همسایگان چگونه خواهد بود؟
ستانکزی: ما در آینده با همه همسایه‌های خود خواهان روابط خوب هستیم؛ خصوصاً همسایه‌های مسلمان ما از لحاظ شرعی دارای حقوق خاص هستند. ملت کشورهای همسایه ما مسلمان هستند و برادر ما به حساب می‌آیند. لذا نحوه و روش یک برادر با برادر دیگر کاملاً واضح و مشخص است. ما در چارچوب احترام متقابل با همه کشورها به خصوص کشورهای همسایه روابط بهتری را خواستار هستیم تا به یکدیگر اعتماد کلی داشته باشیم. انشاءالله
«برکناری بولتون می‌تواند بر سیاست آمریکا در قبال افغانستان تاثیرگذار باشد»
خروج «جان بولتون» از کاخ‌سفید چه تاثیری بر سیاست آمریکا در قبال افغانستان خواهد داشت؟
ستانکزی: معتقدم حذف (از صحنه سیاست) کسانی که طرفدار جنگ و خشونت هستند به نفع آمریکا و همه طرف‌های دخیل است. از این رو شاید برکناری جان بولتون تاثیر مثبت بر سیاست آمریکا در قبال افغانستان داشته باشد.
سیاست و رویکرد طالبان برای ادامه حمله به غیرنظامیان همزمان با مذاکرات با آمریکایی‌ها چگونه قابل توجیه است؟
ستانکزی: متأسفانه در جریان مذاکرات و حتی در طی اشغال افغانستان، نیروهای آمریکایی و نظامیان دولت علیه مردم حملات بی‌رحمانه انجام دادند. ما تا آخرین حد ممکن کوشیده‌ایم که در حملات خود صرفاً استحکامات و اهداف نظامی را هدف قرار دهیم و حملات ما باعث تلفات غیرنظامی نباشد؛ اما متاسفانه طرف مقابل از قصد و با برنامه خاص در صدد هستند تا انتقام شکست‌های خود در میدان‌های نبرد را از مردم عادی بگیرند!
بسیاری از فعالان حقوق‌بشر و حقوق زنان در افغانستان و سایر کشورها از زمان برگزاری اولین دور مذاکرات، بر رفتار طالبان مانند نقض حقوق زنان یا قطع انگشتان دست به دلیل شرکت در انتخابات نقد داشتند. سوال آنها این بوده که ایالات متحده با وجود این مسائل چگونه به خود اجازه مذاکره با طالبان را داده است. پاسخ شما در این رابطه چیست؟
ستانکزی: اکثر این حرف‌ها بخشی از پروپاگاندای دشمن علیه ما است. تمام اقدام‌هایی که امارت اسلامی انجام می دهد محاسبه شده و حتی بخش از آن به شریعت ما برمی‌گردد. لذا بخش اعظمی از مسائلی که در بعضی رسانه‌ها گفته می‌شوند واقعیت ندارد.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
