تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌قاره در گفت‌وگو با ایلنا:
لغو خودمختاری کشمیر از حیث حقوقی خلاف قانون است/ القاعده و داعش برای این شرایط لحظه‌شماری می‌کردند
تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌قاره گفت: هند به استناد ماده ۳۷۰ قانون اساسی دست به لغو خودمختاری کشمیر زده و این در حالی است که دولت محلی در کشمیر وجود ندارد.
«رضا علایی» تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌قاره در تشریح آخرین وضعیت تنش در کشمیر و لغو خودمختاری این منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: اخیراً خودمختاری منطقه کشمیر توسط هند لغو شده که می‌توان گفت این اقدام، تحولات سیاسی و امنیتی منطقة شبه‌قاره و جنوب‌آسیا را دستخوش تغییر قرار داده است. اینکه چرا هند دست به چنین اقدامی زده، سه دلیل بسیار مهم دارد که قبل از آن باید به یک سابقه سیاسی مهم اشاره کنم. واقعیت این است که «حزب بی.جی.پی» اخیراً برای آنکه بتواند میزان آراء خود را بالا ببرد، اقدام به برجسته‌سازی پرونده کشمیر کرد. در سال ۱۹۴۹ مهاراجه‌های هند بر اساس ماده ۳۷۰ قانون اساسی برگزاری همه‌پرسی در کشمیر را مطرح کردند؛ اما آنها به دنبال برقراری وضعیت ویژه در کشمیر بودند تا بتوانند در نهایت این همه‌پرسی را برگزار کنند که تاکنون نه تنها آن وضعیت مستقر نشده بلکه همه‌پرسی هم برگزار نشد.
وی ادامه داد: پس از آن دوران قرار بر این شد که کشمیر به جز در موارد و موضوعات دفاعی، مخابرات و سیاست خارجی حق خودمختاری داشته باشد و از این رو هندوها حق ورود به کشمیر را نداشتند. این روند به همین شکل پیش رفت اما در سال ۲۰۱۴ حزب بی.جی.پی مجدداً برای جلب آراء هندوها مساله کشمیر را مطرح کرد. در آن سال باز هم هیچ اتفاق خاصی رخ نداد اما نهایتاً ما شاهد آن هستیم که در سال ۲۰۱۹ یکبار دیگر حزب بی.جی.پی برای آنکه سبد آراء خود را سنگین کند مجدداً پرونده کشمیر را برجسته کرد و حالا که با اکثریت قاطع پیروز انتخابات شده، دست به لغو خودمختاری کشمیر زده است. تا به این جای کار کاملاً مشخص است که کادر مرکزی و شورای سیاست‌گذاری حزب بی.جی.پی به چه دلیل تا به این حد بر مساله کشمیر مانور سیاسی و رسانه‌ای داده‌اند؛ اما سه دلیل به عنوان ستون فقرات اقدام اخیر دهلی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا خودمختاری کشمیر لغو شد.
این کارشناس مسائل جنوب‌آسیا گفت: همانگونه که پیش‌تر به آن اشاره کردم دلیل نخست، مبارزه‌های انتخاباتی اخیر است که حزب بی.جی.پی به صورت کاملاً مشهود به تحریک هندوها پرداخت. اگر این سیاست را در پیش نمی‌گرفتند هندوها باید با پاکستان درگیر می‌شدند و آراء نهایی حزب به خوبی نشان داد که از این سیاست نتیجه گرفته‌اند. البته یکی از عامل‌های موثر در هدایت افکار عمومی توسط هند، هدف قرار دادن پایگاه گروه تروریستی جیش محمد در کشمیر بود. دومین دلیل، سفر عمران‌خان (نخست‌وزیر پاکستان) به ایالات متحده و دیدار با ترامپ بود. در آن سفر ترامپ رسماً اعلام کرد که خواهان میانجیگری در پرونده کشمیر است و هند دقیقاً در اینجا بود که احساس خطر کرد. به عبارتی دیگر لغو خودمختاری کشمیر از سمت دهلی تا حدودی به اظهارات اخیر ترامپ بر‌می‌گردد.
علایی افزود: عامل سوم، ترس هند از وضعیت و آینده سیاسی افغانستان است. باید توجه داشته باشید که هند حدود چهار میلیارد دلار در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است و زمانی که دهلی‌نو می‌بیند آمریکایی‌ها با طالبان وارد گفت‌وگو شده‌اند و قرار است طالبان در آینده سیاسی افغانستان ایفاء نقش کنند، سرمایه‌گذاری خود را در خطر می‌بینند. از منظری دیگر باید توجه داشت که هندی‌ها همچنان افغانستان را حیاط خلوت پاکستان می‌دانند و معتقدند زمانی که توافق میان آمریکا و طالبان به امضاء برسد، پاکستان از ناحیه افغانستان منافع و امنیت ملی هند را به مخاطره خواهد انداخت. لذا دهلی‌نو به ازای از دست رفتن منافعش در افغانستان دست به لغو خودمختاری کشمیر به صورت یک‌طرفه زده است.
وی در پاسخ به این سوال که واکنش پاکستان در مقابل اقدام هند چه خواهد بود، تصریح کرد: اینکه اسلام‌آباد دست چه اقدامی خواهد زد، روشن نیست اما باید توجه داشت که اقدام هند می‌توان جای پای هندوهای افراطی در کشمیر را با خرید زمین باز کند و از این منظر می‌توان احتمال درگیری‌های قومی در این جغرافیا را متصور دانست. اگر این اتفاق رخ دهد بدون تردید پاکستان و امنیت ملی این کشور مورد تهدید قرار خواهد گرفت و نکته اینجاست که نظامیان و سازمان اطلاعاتی پاکستان هم کشمیر را خط‌قرمز خود می‌دانند. لذا احتمال هرگونه درگیری در مرز دو کشور وجود دارد که خروجی آن می‌تواند منطقه را به آتش بکشد. در فاز دیگر پاکستان دست به شروع جنگ حقوقی علیه هند خواهد زد اما مساله این است که پاکستان توان تقابل یکجانبه علیه دهلی‌نو را ندارد.
علایی در پایان خاطرنشان کرد: رابطه هند با کشورهای اسلامی خوب است، بنابراین این کشورها به صورت انفرادی دهلی‌نو را مورد خطاب قرار نخواهد داد بلکه در چارچوب سازمان‌هایی که عضو آن هستند اقدام به صدور بیانیه و اخذ موضع خواهند کرد. نکته بسیار مهمی که نباید از نظر و زاویه تحلیل پنهان بماند این است که اقدام هند در لغو خودمختاری کشمیر باعث به حاشیه رفتن احزاب سیاسی معتدل خواهد شد و داعش و القاعده جای آنها را خواهند گرفت. تردید نکنید که منطقه شبه‌قاره و جنوب‌آسیا لانه بنیادگرایی افراطی به حساب می‌آید و همین موضوع می‌تواند شبکه‌های تروریستی در داخل کشمیر و هند را فعال کند. از جهتی دیگر فشار مضاعف هند و مشکلات اقتصادی به این بحران کشمیر دامن خواهد زد. بنابراین لغو خودمختاری کشمیر آن هم بر اساس ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند در حالیکه کشمیر فاقد دولت محلی ثابت بوده و هیچگونه درخواستی به دهلی اعطاء نکرده خلاف قانون است و تبعات خطرناکی خواهد داشت.
