قهرمانپور: خروجی انتخابات استانبول اعتراض به سیاست پسا کودتا بود/ عدالت و توسعه مجبور به تغییر راهبرد داخلی خود است

«رحمان قهرمانپور» تحلیلگر مسائل ترکیه در تشریح فضای سیاسی فعلی ترکیه پس از گذشت سه سال از کودتای جولای ۲۰۱۶ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: برای آن‌که بتوانیم سیاست حزب عدالت و توسعه پس از کودتا در ترکیه را تحلیل کنیم کافی است نگاهی به خروجی انتخابات شهرداری‌های ترکیه خصوصاً نتیجه انتخابات استانبول بیاندازیم. این انتخابات در حقیقت رقابت جدی میان اردوغان و مخالفانش بود و فضایی را به وجود آورد که برای هیچ‌کس قابل باور نبود؛ چراکه «اکرم امام‌اوغلو» با رقم بسیار بالایی در برابر آک‌پارتی پیروز شد و این به معنای ناراضی بودن مردم از سیاست‌های اردوغان است. از این جهت اردوغان و تیم سیاست‌گذاری وی به این نتیجه رسیده‌اند که باید در ساختار سیاسی ترکیه تغییر ایجاد شود.

وی ادامه داد: اردوغان تلاش کرد پس از کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ به هر ترتیبی که شده فضا را بیش از حد امنیتی جلوه دهد تا بتواند از این فضا به نفع خودش استفاده کند؛ اما نتایج انتخابات اخیر به وضوح نشان داد که مردم مایل به ادامه و تحمل این فضا نیستند و به نوعی باید بگویم پیامی که از سوی مردم مخابره شد، نارضایتی از وضعیت امنیتی کنونی بود. از این منظر معتقدم که اردوغان و هم‌قطاران او متوجه شده‌اند که باید در سیاست‌های خود تغییر ایجاد کنند. در این مسیر وضعیت اقتصادی ترکیه هم این موضوع را تشدید می‌کند و به نظرم اردوغان و تیم وی از این وضعیت به شدت نگران و عصبانی هستند اما موضوع دیگر در این راستا بحث ادامه درگیر بودن آنکارا با جنبش گولن است. بساط این جریان و باقی‌مانده‌های آن تا حد زیادی از سوی دولت فعلی ترکیه جمع شده است اما واقعیت این است که سرمایه‌گذاری‌های زیادی از ناحیه آنها در ترکیه وجود داشت و همین موضوع برای آنها نگران‌گننده بوده است.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با اشاره به دلایل درگیری میان ترکیه و کشورهای اروپایی پس از کودتای ۲۰۱۶ گفت: پس از کودتای ۱۵ جولای شاهد اختلاف نظر و درگیری دیپلماتیک و لفظی میان ترکیه با کشورهای اروپایی مانند آلمان، اتریش، هلند و غیره بودیم و به صورت علنی روابط آنکارا با بسیاری از کشورهای اروپایی وارد چالش جدی شد. در این میان اردوغان با سفر به این کشورها سعی کرد تا بتواند فضا را تا حد ممکن تلطیف کند اما سفر او به کشورهای مذکور باز هم نتوانست فضای مسموم و خراب میان آنکارا و دولت‌های حاکم بر قاره سبز را ترمیم کند. بخشی از این وضعیت مربوط به بی‌اعتمادی رخ داده میان آنکارا و کشورهای اروپایی بود اما بخش دیگری از آن را باید در کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی دنبال کنیم که منجر به کاهش رشد اقتصادی شد. به گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۲۰ به ۲.۵ درصد برسد.

قهرمانپور افزود: جبهه دیگری که اردوغان پس از کودتای ۲۰۱۶ تا به امروز با آنها مشکل دارد، عربستان، امارات، آمریکا و تا حدودی مصر است؛ چراکه آنکارا معتقد است این کشورها از وقوع کودتا در ترکیه اطلاع داشتند و به همین دلیل آنها را مورد هجمه قرار داده است. افزون بر این مسائل، پرونده قتل خاشقجی هم بر اختلاف با ریاض افزود. در این مسیر ترکیه معتقد بود که تعدادی از کودتاچیان توسط اروپا هدایت شده‌اند و حتی پناهنده شدن برخی از آنها به یونان و انتقال آنها به آلمان موجب شد تا انتقادهای ترکیه همانند گذشته ادامه داشته باشد. به هر حال، سه سال از کودتای نافرجام می‌گذرد و دولت ترکیه با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و به نظرم مجموع این مسائل باعث شده تا عدالت و توسعه به فکر تجدیدنظر در سیاست‌های خود بیفتد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بسیاری معتقدند نتایج انتخابات استانبول و بسیاری از مولفه‌های دیگر باعث می‌شود تا آینده سیاسی اردوغان و حزب عدالت و توسعه در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد ولی من معتقدم که نمی‌توان به راحتی آینده ترکیه و آک‌پارتی را تحلیل و تفسیر کرد. بحث شکست اردوغان یا ایجاد مشکل برای جناح او به توانایی رقیبِ وی  و سایر مسائل داخلی و خارجی ترکیه بستگی دارد. در وضعیت فعلی سه شهر ازمیر، استانبول و آنکارا در اختیار حزب جمهوری‌خواه خلق قرار دارد و اگر در مدت پیش‌رو بتوانند خدمات ویژه‌ای ارائه کنند و باعث آبادانی شوند، مطمئناً می‌توانند آک‌پارتی را با چالش روبه‌رو کنند و در آینده موفق شوند؛ اما باید بدانیم که این معادله دو سر دارد. نخست اردوغان و آک‌پارتی و دوم مخالفان وی. به گونه‌ای که اگر توانایی آنها زیر سوال برود، اردوغان می‌تواند به پیروزی نزدیک شود اما باید ببینیم تا چهار سال آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد.