افقهی: ارتش سوریه به دنبال پاکسازی جولان و شرق فرات / ترکیه مانع اصلی پاکسازی ادلب

«سید هادی سید افقهی» تحلیلگر مسائل غرب‌آسیا در تشریح دلایل برگزاری نشست شورای امنیت با محوریت ادلب گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از هر چیز باید دانست که پرونده ادلب با سایر جبهه‌های دیگر سوریه، تفاوت‌های فاحش و عمده‌ای دارد؛ چراکه چندین مساله در مورد این منطقه با یکدیگر تنیده شده و اهمیت این جغرافیا را دوچندان می‌کند. نخست اینکه، ادلب آخرین سنگر تروریست‌ها در سوریه به شمار می‌رود و کلکسیونی از جریان‌های اصلی و فرعی تروریستی در این منطقه بر روی هم انباشته شده است. مساله دوم این است که تروریست‌ها بخش اعظمی از غیرنظامیان را در این منطقه با خود همراه کرده‌اند و همین موضوع هرگونه اقدام عملیاتی از سوی ارتش سوریه علیه منافع تروریست‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کند. موضوع سوم، حساسیت ترکیه نسبت به ادلب است؛ به گونه‌ای که این کشور به دلیل هم مرز بودن با این منطقه، نگران سرایت ناامنی به خاک خود است.

وی ادامه داد: اگر نگاهی گذرا به سیر تحولات سوریه طی چند سال اخیر (خصوصاً پس از ورود ترکیه به معادلات میدانی) بیاندازیم به خوبی می‌بینیم که این کشور در گذشته از حضور ارتش سوریه در معادلات میدانی نگران نبود اما حالا که تمام سنگرها شکسته شده و ارتش دمشق به سمت ادلب در حال حرکت است و قصد انجام عملیات پاک‌سازی در این منطقه را دارد، آنکارا از این موضوع به شدت نگران شده و حتی اقدام به تاخت و تاز سیاسی علیه سوریه می‌کند. به عبارت دیگر باید بگویم که ادلب آخرین کارت بازی ترکیه در معادلات سوریه است و دولت این کشور به هیچ وجه نمی‌خواهد این منطقه را از دست بدهد. درست است که مقامات ترکیه با حضور در نشست سوچی و آستانه سخنان متعددی را حمل بر همراهی با ایران و روسیه ارائه می‌کنند، اما آنکارا بر اساس منافع خرد و کلان منطقه‌ای به هیچ وجه از ادلب دست نخواهد کشید و حتی نمی‌گذارد به تروریست‌های ساکن در آنجا لطمه‌ وارد شود.

این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به قصد و نیت روسیه مبنی بر پاک‌سازی ادلب، گفت: اخیراً وزیر خارجه روسیه اعلام کرده که به دنبال پاک‌سازی ادلب است و از جهتی دیگر تنها راه رهایی از این وضعیت را، اقدام نظامی و سخت علیه تروریست‌های ادلب اعلام دانسته است. مسکو به این نتیجه رسیده که هیچ راهی برای مذاکره و گفت‌وگو در مورد ادلب وجود ندارد و مجموع این مولفه‌ها موجب شده تا شورای امنیت سازمان ملل پشت درهای بسته اقدام به برگزاری جلسه با محوریت ادلب کند. درخواست‌کنندگان این نشست آلمان، بلژیک و کویت بودند و نکته مهم این است که هر وقت ارتش سوریه به سمت یک موضع مهم پیشروی می‌کند غربی‌ها با همراهی متحدان منطقه‌ای خود اقدام به ایجاد مانع علیه دمشق می‌کنند. شورای امنیت به خوبی می‌داند که اگر ارتش سوریه ادلب را پاکسازی کند، منافع چندین کشور به باد می‌رود.

افقهی افزود: اگر ارتش سوریه، ادلب را پاک‌سازی کند بدون تردید یا به سمت جولان خواهد رفت یا به سمت شرق فرات می‌رود. اگر به سمت جولان برود بدون تردید صدای اسرائیل بلند می‌شود و اگر شرق فرات را زیر ضربه قرار دهد منافع تاکتیکی (نه منافع استراتژیک) آمریکا به واسطه ضربه به کردها مورد هجمه قرار می‌گیرد. نمونه مانع‌تراشی شورای امنیت را در پرونده پاک‌سازی غوطه هم مشاهده کردیم؛ به صورتی که شورای امنیت در آن‌موقع سه بار اقدام به برگزاری جلسه کرد تا مانع پاکسازی این منطقه از دمشق شود و حتی بهانه استفاده از سلاح شیمیایی توسط دولت و ارتش این کشور را مطرح کرد. من مطمئنم که اگر ارتش سوریه به سمت ادلب برود، شورای امنیت دست به وتو و کارشکنی مجدد خواهد زد اما روسیه، سوریه و ایران به دنبال آن هستند که با حداقل تلفات و ضرر این پرونده به اتمام برسد.

وی در پایان تصریح کرد: گزینه اول در امورد ادلب منطقه خالی از سلاح است که قرار بر این بود که در عمق ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری این طرح اجرا شود. دلیل این طرح آتش‌بس موقت برای آماده‌سازی طرح‌های سیاسی بود که حتی بشار اسد هم از آن استقبال کرد اما مساله دوم این است که تکلیف تروریست‌های ادلب چه می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال پیچیده یک طرح از سوی دمشق آماده شد و قرار بر این شد تا تمام نیروهای خارجی ساکن ادلب به کشورهای خود فرستاده شوند که کشورهای مقصد همچنان در حال بررسی این موضوع هستند. مساله سوم بحث کردهای سوریه هستند؛ ترکیه به دنبال آن است تا از عناصر جبهه النصره، جریان نورالدین زنکی و غیره به عنوان دیوار حائل در مقابل کردهای تحت پیمان آمریکا استفاده کند و این می‌تواند خطرناک باشد. آنکارا به دنبال آن است تا کردها خلع سلاح شوند و از آنجا به کوهستان قندیل مننتقل شوند اما ایالات متحده با این طرح مخالف بوده و سکوت کرده است. بنابراین پرونده ادلب فعلاً تا زمانی که ترکیه به دنبال منافع خود باشد، با معضل جدی روبه‌رو خواهد بود.