عمر البشیر به دنبال احیاء مشت آهنین از طریق اعلام وضعیت اضطراری/ سلطه ارتش بر سودان باعث خلق آنارشیسم خواهد شد

«احمد بخشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح دلایل برقراری وضعیت اضطراری در سودان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: برقراری وضعیت اضطراری در سودان توسط «عمر البشیر» ریشه در هرج و مرج سیاسی و سپس بهم‌ریختگی اجتماعی در این کشور دارد که از مدت‌ها پیش به راه افتاده است. آنچه باعث شده امروزه سودان به این وضع دچار شود، ایجاد مشکلات ساختاری در سیاست این کشور است که در ادامه آن بحران هویت، بحران مشروعیت و بحران کارآمدی نمایان شده که باعث خارج شدن اداره امور از دست رئیس جمهوری فعلی این کشور شده است. در این میان، مداخلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم یکی از محورهایی است که باعث به وجود آمدن وضع موجود شده است؛ به گونه‌ای که عربستان سعودی و قطر برای مبارزه در عرصه سیاسی این کشور و متمایل کردن البشیر به سمت خود وارد یک نزاع همه جانبه با هم شدند اما هم اکنون هر دو کشور به عنوان تماشاچی‌های این پرونده در حال نظاره کردن اوضاع هستند که برآمده از سیاست محافظه‌کاران است.

وی ادامه داد: برخی معتقدند یکی دیگر از دلایلی که امروزه باعث تضعیف البشیر در داخل سودان شده و او را در امر مدیریت کشور ناتوان جلوه می‌هد، بحران نان و آب در این کشور است؛ اما من معتقدم که این بحران فراتر از این صحبت‌ها و برآوردها پیش رفته است. تا جایی که او عملاً وضعیت اضطراری در سراسر کشور را یک سال تصویب و اعلام می‌کند و از سوی دیگر اظهار می‌کند در سال ۲۰۲۰ نمی‌تواند نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود. این وضعیت نشان می‌دهد که بحران فعلی از بحث نان و آب و مسائل اقتصادی و معیشتی عبور کرده و وارد بحث عدم مشروعیت سیاسی عمر البشیر و اطرافیان او شده است.بخشی از این مشروعیت به دلیل اقدام‌های اودر سال ۱۹۸۹ میلادی است؛ در آن سال‌ها عمر البشیر طی یک کودتا قدرت را در دست گرفت و در آن موقع صادق المهدی (رهبر حزب امت) و حسن الترابی (رهبر حزب جبهه ملی اسلامی) به نوعی توسط البشیر به حاشیه رانده شدند و این باعث شد تا عمر البشیر طی ۳۰ سال اخیر به سختی بتواند مشروعیت سیاسی خود و دولتش را حفظ کند.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با اشاره به آینده سیاسی سودان، گفت: باید توجه داشته باشیم که در سودان موضوع گردش نخبگان، مشروعیت و برگزاری انتخابات آزاد طی ۳۰ اخیر به هیچ وجه وجود خارجی نداشته است و حتی بحران دارفور هم باعث شد تا وجهه عمر البشیر بیش از پیش تضعیف شود. این روند را در یک کفه ترازو قرار دهید و در کفه دیگر بحث به وجود آمدن سودان جنوبی و تقسیم کشور سودان به دو قسمت را مد نظر داشته باشید. بدیهی است زمانی که در سال ۲۰۱۱ سودان جنوبی پدیدار شد، نارضایتی عمومی و همچنین وارد شدن خدشه بر هویت ملی به یکی از تهدیدهای عمر البشیر تبدیل شد. در ادامه این روند بحران‌هایی مانند توزیع ناعادلانه منابع و حتی درگیری‌ها در مرزهای شرقی این کشور تا حد زیادی موجب شد آبروی عمر البشیر زیر سوال برود و تمامی این مسائل یکباره به اقتصاد این کشور سرریز شد و وضعیت کنونی را به وجود آورد.

بخشی افزود: باید توجه داشت که در شرایط فعلی حدود ۳۱ حزب در سودان مشغول به فعالیت هستند و تمامی آنها به دنبال سرنگونی حکومت عمر البشیر هستند تا بتوانند پس از آن وفاق ملی را اجرایی کنند. این روند به حدی با جدیت پیش می‌رود که صادق المهدی (رهبر حزب امت) در مقام رهبر مخالفان دولت فعلی سودان ظاهر شده و علناً اعلام کرده که خواستار سقوط عمر البشیر و حکومت او است. در این بین دولت فعلی سودان هم مقاومت خود را دوچندان کرده و پس از تعدیل قانون اساسی، طرح انحلال دولت سودان را مطرح کرد. اخباری که در این راستا منتشر شده نشان می‌دهد که عمر البشیرتمامی وزرا، شهردارها و فرمانداران را (به غیر از سه نفر) عزل و به جای آنها، فرماندهان نظامی را برای هدایت کشور منصوب کرده است. این اقدام وی نشان می‌دهد که تنها ارتش به قانون اساسی فعلی و شخص عمر البشیر وفادار است. 

وی در پایان تصریح کرد: برخی اعتقاد دارند که تسلط ارتش بر اوضاع سودان کاملاً طبیعی است اما باید متوجه بود که ارتش سودان به دلیل وضعیت بحرانی عمر البشیر مجبور به تسلط بر اوضاع و هدایت آن شده است و از این نظر رئیس جمهور فعلی این کشور به دنبال احیاء مشت آهنین با تاکتیک به روی کار آمدن دولت موقت است. بدون تردید این وضعیت موجب خیزش‌های جدید خواهد شد و گروه‌های مختلف با تقسیم کار جدید علیه عمر البشیر به میدان خواهند آمد. تا جایی که امکان دارد هرج و مرج سیاسی به حدی افزایش پیدا کند که اقدام معارضان فضای سیاسی را به فضای امنیتی تبدیل کند و سپس ویروس آنارشیسم در سراسر سودان سرایت پیدا کند. بنابراین عمر البشیر با اعلام وضعیت اضطراری و انحلال دولت وفاق ملی در گام اول به مخالفان خود این پیام را مخابره کرده که فشارهای آنها بر وی تاثیر داشته است؛ اما به دلیل عدم تمرین مشارکت سیاسی و دولت‌سازی و همچنین عدم وجود وفاق اجتماعی، در آینده نزدیک شاهد هرج و مرج در سودان خواهیم بود.