عمق شکاف میان اروپای غربی و شرقی در نشست لهستان مشهود است/ آمریکا به دنبال یارکشی جدید در اروپا علیه تهران

«عبدالرضا فرجی‌راد» سفیر پیشین ایران در نروژ در تشریح ابعاد و محورهای اصلی نشست لهستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ماهیت نشست امروز لهستان در ابتدا علیه ایران بود اما کمی بعد بحث‌های زیادی در مورد تغییر ماهیت و نام آن میان کشورهای اروپایی با ایالات متحده صورت گرفت. واقعیت این است که تیم کاخ‌سفید به دنبال آن است که برای خارج شدن از فضای انزوای پس از خروج ترامپ از برجام، سناریوی دیگری را طراحی و به اجرا برساند و آمریکایی‌ها معتقدند نشست لهستان قابلیت اجرایی کردن این سناریو را دارا است. زمانی که ایالات متحده به صورت یکطرفه از برجام خارج شد، شاهد تشویق ترامپ از سوی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل بودیم اما بسیاری از دولت‌های اروپایی از این موضوع بسیار ناراحت بودند و حتی انتقادهای تند و تیز خود علیه ترامپ را با مانور رسانه‌ای به گوش وی رساندند؛ از این منظر آمریکایی‌ها به خوبی فهمیدند که اقدام آنها علیه برجام هزینه‌های زیادی برای دولت ترامپ به همراه داشت.

وی ادامه داد: طی هفته‌های اخیر سوال‌های زیادی برای بسیاری از مخاطبان مطرح شده که چرا لهستان میزبانی چنین نشستی را به عهده گرفته است؟ دلایل زیادی برای پاسخ دادن به این پرسش وجود دارد اما باید بدانیم که دولت فعلی لهستان یک دولت راستگرا به حساب می‌آید و به شدت از تحرک‌ها و سیاست روسیه نسبت به خود نگران است. به گونه‌ای که بر اساس آمارهای موجود بیشترین نگرانی در مورد روسیه در دنیا از ناحیه لهستان بوده و این کشور شدیداً نگران امنیت ملی خود در قبال مسکو است. از این منظر، لهستان به دلیل جذب حمایت آمریکا و ارسال پیام تهدید به روسیه با میزبانی این نشست موافقت کرد. نکته‌ای که در این خصوص باید مورد اشاره قرار بگیرد این است که اولویت اصلی ایالات متحده در نشست ورشو ایران است اما اولویت فرعی آن، ایجاد شکاف و تعمیق تنش در روابط کشورهای اروپایی با یکدیگر است.

این استاد ژئوپلیتیک با بیان اینکه ترامپ به دنبال ایجاد شکاف میان دولت‌های اروپایی است، گفت: ترامپ هم اکنون به دنبال آن است که با ایجاد تفرقه میان کشورهای عضو اتحادیه اروپایی وضعیت را به سمت خیزش جریان‌های راستگرا متمایل کند و در نهایت بتواند یارکشی جدید در قاره سبز بر مبنای منافع خود به راه بیاندازد. اما در مقابل اولویت اول و آخر لهستان از میزبانی این نشست، مقابله با تهدید روسیه است. لهستان نمی‌خواست که ایران به عنوان اولویت اصلی این نشست مطرح باشد؛ چراکه ورشو و تهران قبل و بعد از فروپاشی شوروی و از بین رفتن کمونیسم رابطه خوبی با یکدیگر داشتند اما کشورهای اروپایی بر سر شرکت یا عدم شرکت در نشست ورشو با یکدیگر اختلاف‌های بسیار جدی دارند و در نهایتاً آمریکا نتوانست دولت‌های مستقر در اروپای غربی را مجبور به شرکت در این نشست کند.

فرجی‌راد افزود: بر اساس داده‌های موجود، کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، سوئد و برخی دیگر از کشورهای حاضر در اروپای غربی در سطح مدیرکل وارد نشست ورشو خواهند شد و کشورهای اروپای شرقی در سطح وزیر خارجه در نشست لهستان شرکت خواهند داشت که این به منزله ایجاد اختلاف و شکاف میان کشورهای اروپایی است که با آمدن ترامپ روز به روز عمق آن بیشتر می‌شود. این بدان معنی است که کشورهای اروپایی نتوانسته‌اند برای نشست لهستان به یک سیاست واحد دست پیدا کنند. در این میان برخی از متحدان ایران مانند چین و روسیه در این نشست شرکت نمی‌کنند و برخی دیگر از دولت‌های منطقه که دشمن ایران هستند در این نشست شرکت خواهند داشت. آنچه در مورد محورهای این نشست باید مد نظر قرار داشت این است که مباحث موشکی، برجام و حتی همگرایی در بحث تحریم‌ها مورد نظر قرار خواهد گرفت.

وی خاطرنشان کرد: به نظرم اصلی‌ترین موضوع نشست لهستان بحث موشکی خواهد بود؛ چراکه لهستان یکی از کشورهایی است که مسائل موشکی ایران را یک تهدید بالقوه برای خود می‌داند. به صورتی که در زمان استقرار سامانه‌های دفاعی آمریکا در لهستان و جمهوری چک بسیاری از مقامات اروپای شرقی و لهستان اظهار کرده بودند که استقرار سامانه دفاعی برای مقابله با تهدید موشکی ایران است. البته کشورهای اروپای غربی هم نسبت به مسائل موشکی ایران حساسیت نشان داده‌اند و از این منظر آمریکا فکر می‌کند که حداقل در این محور می‌تواند آنها را با خود و علیه ایران همراه کند. نکته قابل توجه این است که بسیاری از کشورهای اروپای غربی در روزهای اخیر برای مقابله با تک‌روی آمریکا در بحث تحریم ایران اقدام به تصویب و راه‌اندازی «اینستکس» کردند تا بتوانند آمریکا را در نشست لهستان تا حدودی کنترل و هدایت کنند. بنابراین خروجی نشست امروز نمی‌تواند آن‌گونه که واشنگتن مد نظر دارد، محقق شود.