نقطه ضعف اساسی ونزوئلا وابستگی صرف به نفت است/ قدرت گرفتن پوپولیسم افراطی، دور از ذهن نیست

پروفسور «جیمز ماهون» استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز در آمریکاست. مطالعات و تالیفات او حوزه اقتصاد سیاسی، سیاست تطبیقی و روابط خارجی در آمریکای لاتین را در بر می‌گیرد. 

جیمز ماهون با اشاره به تحولات اخیر در ونزوئلا گفت: نکته مهم در درک قضایای ونزوئلا بحران در انقلاب بولیواری است. جناح چاویست‌ها از سال ۲۰۱۵ دردسرهای زیادی را برای حزب حاکم این کشور به دنبال داشته است. نکته مهمی که نباید از یاد برد این است که ونزوئلا درگیر بحران‌های بسیاری است؛ از تورم ۱۸۰ درصدی گرفته تا کمبود مواد غذایی و دارویی و جیره‌بندی آب و برق و مواد غذایی. این در حالی است که تولید ناخالص ملی در سه ماهه سوم در سال گذشته میلادی هفت و یک دهم درصد سقوط کرد و دولت برای پنجمین‌بار متوالی کسری دورقمی بودجه را از سر گذراند. از یاد نباید برد که اقتصاد ونزوئلا عموماً متکی بر نفت است و پایین ماندن قیمت‌های طلای سیاه خود ممکن است باعث شود اوضاع از این نیز بدتر شود. 

نقطه شکست دولت در ونزوئلا وابستگی صرف به نفت است

استاد علم سیاسی کالج ویلیامز در ادامه گفت: «خوان گوایدو» رئیس پارلمان و رهبر مخالفان ونزوئلا که خود را رئیس‌جمهوری موقت این کشور می‌داند، از جهتی در این‌که دولت فعلی به هیچ روی نمی‌تواند اوضاع را کنترل کند کاملاً برحق است. وضعیت ونزوئلا ورای فاجعه است و این امر باید متوقف شود. اما در عین حال این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد که براساس آمار، برای مثال، نسبت فقر در جامعه در سال ۲۰۱۲ از ۵۰ درصد به ۲۵ و چهار دهم درصد کاهش یافته بود. البته با افزایش دوباره آمار فقر در سال ۲۰۱۳ دولت نیز از گزارش وضعیت خودداری کرده،‌ اما نباید از یاد برد که نقطه شکست دولت در ونزوئلا وابستگی صرف به نفت است. امری که در دوران ریاست «هوگو چاوز»، رئیس‌جمهوری پیشین ونزوئلا، روندی صعودی به خود گرفته بود. تمامی اقدامات و تلاش‌های دولت چاوز از ۲۰۰۷ که می‌خواست از طریق دولتی‌کردن یا سلب‌مالکیت، یا با افزایش تأسیس بنیادهای تعاونی، ظرفیت تولیدی را در بخش‌های کلیدی صنعت و کشاورزی بالا ببرد، همواره به‌خاطر رشوه‌خواری، ناکارآمدی اداری و مقاومت کارکنان دولتی، ناموفق باقی ماند. سفته‌بازی و احتکار و فساد گسترده از جمله مسائلی است که باعث شد اوضاع به اینجا بکشد. 

ممکن است گوایدو شخصا خطر بزرگی برای ونزوئلا باشد

ماهون در رابطه با مشروعیت خوان گوایدو گفت: راستش را بخواهید، یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در سیاست بین‌المللی کفایت یک رهبر از سوی کشورهای جهان است که لااقل طرف «نیکلاس مادورو»، رئیس‌جمهوری قانونی این کشور، از چنین عاملی بهره‌مند نیست. اما نکته مهمی که نباید از یاد برد این است که چه‌بسا خودِ گوایدو خطر بزرگی برای این کشور باشد. آیا این حرکت خیزشی دست‌راستی است که دست آخر به سود طبقه‌ای خاص تمام می‌شود؟ شاید! شاید هم نه! هیچ چیز مشخص نیست. به نظرم، اوضاع آنچنان درهم‌پیچیده و بی‌معنا است که نمی‌توان هیچ طرفی را به‌سادگی محکوم کرد. سازوکارهای فکری گوایدو نشان از پا گرفتن نظام راست پوپولیستی در ونزوئلا دارد. خیزش راست افراطی در برزیل یکی از نمونه‌های اخیر در زمینه پا گرفتن فاشیسم دست‌راستی در برابر انفعال چپ است. 

سرنوشت سرمایه‌گذاران در ونزوئلا در سایه بحران سیاسی، نامشخص است

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی در پاسخ به این‌که چنانچه وضعیت سیاسی در ونزوئلا دستخوش تغییر شود سرانجام کشورهای سرمایه‌گذار در نظام فعلی این کشور به کجا خواهد انجامید گفت: مشخص نیست. هیچ چیز مشخص نیست. مسلماً ممکن است بسیاری مسائل دستخوش تغییر شود. به قدرت رسیدن گوایدو دست کم فرصت خوبی برای هواداران خصوصی‌سازی، به‌ویژه در زمینه نفت، خواهد بود. اما این‌که اگر وضعیت در این کشور دگرگون شود چه بر سر سرمایه‌گذاری‌های پیشین خواهد آمد، امری است که باید منتظر ماند و دید. 

گفت‌وگو از: کامران برادران