جهان در سالی که گذشت؛ نگاهی به تحولات آمریکای لاتین
استاد کالج ویلیامز: قدرت گرفتن راست افراطی برآیند بی‌کفایتی راست سنتی است/ ونزوئلا در آمریکای لاتین نقش یک سیاه‌چاله را دارد
اوضاع در آمریکای لاتین رو به بهبود است، بسیاری از کشورها تلاش دارند خود را به بازار جهانی برسانند و بر مشکلات سیاسی و اقتصادی خود فائق آیند. من به وضعیت آمریکای لاتین بسیار خوشبین هستم. فعلا این ونزوئلاست که در جهت خلاف شنا می‌کند و مصیبت‌های بسیاری را برای مردمش به همراه آورده است.
پروفسور «جیمز ماهون» استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز در آمریکاست. مطالعات و تالیفات او حوزه اقتصاد سیاسی، سیاست تطبیقی و روابط خارجی در آمریکای لاتین را در بر می‌گیرد.
رئیس‌جمهوری برزیل، برآیندِ بی‌کفایتی احزاب راست و چپ در این کشور است
جیمز ماهون با اشاره به رویدادهای سیاسی در سال ۲۰۱۸ در آمریکای لاتین به ایلنا گفت: یکی از نکات مهم در این زمینه انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل بود که سبب شد برای نخستین‌بار در چند دهه گذشته یک رئیس‌جمهور راست‌گرا بر سر کار بیاید. « ژایر بولسونارو» رئیس‌جمهوری برزیل، برآیندِ بی‌کفایتی احزاب راست و چپ در این کشور است.
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز ادامه داد: عزل «دیلما روسف»، سی و ششمین رئیس‌جمهوری برزیل و روی کار آمدن دیرهنگام «میشل تمر»، رئیس‌جمهوری پیشین، نیز بر این امر صحه گذاشت. بولسونارو و حزب متبوعش، «حزب آزادی اجتماعی»، توانست از اشتباهات و بی‌کفایتی‌های احزاب کارگر، سوسیال‌دموکرات و همچنین «جنبش دموکراتیک برزیل» به‌خوبی استفاده کند و آرای آنان، به‌ویژه آرای هواداران حزب کارگر، را از آنِ خود کند.
انتقال قدرت عملا در کوبا صورت نگرفته است
وی در رابطه با انتخابات کوبا و تغییر اوضاع در این کشور سوسیالیستی گفت: «میگوئل دیاز-کنل»، رئیس‌جمهوری کوبا، فیگور بسیار جالبی است. در کوبا اساساً رئیس‌جمهور تابع فرامین دبیر اول حزب کمونیست است و این شخص هم کسی نیست جز «رائول کاسترو»، رئیس‌جمهوری پیشین این کشور. وی بناست تا سال ۲۰۲۰ نیز در این پست بماند. بنابراین انتقال قدرت عملا هنوز در این کشور صورت نگرفته است.
نسل انقلابی کوبا همچنان بر سر قدرت است
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز ادامه داد: دیاز-کنل بیشتر شخصیتی است مخصوص رویدادهای عمومی و بین‌المللی ولی در واقع بیشتر دستورات و قوانین از جانب حزب کمونیست به او دیکته می‌شود. در این راستا بهتر است نگاهی تحلیلی‌تر به کوبا انداخت. نسل انقلابی کوبا، نسلی که انقلاب این کشور را رقم زد، همچنان بر سر قدرت است. اصولا هر زمان که انقلابی روی می‌دهد و حزبی که پیش از انقلاب در اقلیت قرار داشت قدرت را در دست می‌گیرد، شاهد آن هستیم که کسانی به سمت حزب غالب کشیده می‌شوند که طالب قدرت هستند. هر نسل در تاریخ شاهد حضور این دست فرصت‌طلبان در قدرت است. کوبا اکنون با چنین مشکلی دست به گریبان است.
وی افزود: نسل انقلابی کوبا هنگام واگذاری قدرت با مشکل بسیار بزرگی مواجه خواهد بود. البته دیاز-کنل تمام ویژگی‌های مورد تایید حزب کمونیست این کشور را داراست، با این حال رائول کاسترو و هم‌نسلانش به این راحتی نخواهند توانست قدرت را به او واگذار کنند.
ماهون اظهار داشت: در رابطه با به رسمیت شناختن حق مالکیت خصوصی در کوبا باید یک نکته را در نظر گرفت. این امر البته تاحدی خودمختاری در زمینه مسائل اقتصادی و سیاسی برای مردم به دنبال دارد و ممکن است به ایجاد طبقه بورژوا در این کشور بینجامد. اما از سوی دیگر، ممکن است این تصور ایجاد شود که دولت این کشور بنا دارد به این دست اصلاحات ادامه دهد و اساس ساختار خود را به‌تدریج تغییر دهد. شخصا گمان نمی‌کنم این‌گونه باشد و بعید می‌دانم این روند آنچنان که باید ادامه پیدا کند.
هاوانا از انباشت سرمایه از سوی مردم و ایجاد یک طبقه بورژوازی وحشت دارد
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز گفت: تفسیر دولت از مالکیت خصوصی این‌گونه است که ما، یعنی دولت، تعیین می‌کنیم که حق مالکیت چه چیزهایی را دارید و اگر از این حد و حدود پا فراتر بگذارید قانون را زیر پا گذاشته‌اید. آنچه که دولت به مردم اجازه تملک‌شان را می‌دهد، همه در حوزه بخش غیررسمی اقتصاد قرار دارد.
وی افزود: دولت کوبا هیچ مشکلی با اقتصاد غیررسمی و تشکیلات کوچک و خرده‌بورژوازی ندارد. اصولا تا جایی که این تشکیلات به انباشت سرمایه عظیمی منتهی نشود دولت هیچ مشکلی با آن‌ها ندارد. آنچه دولت با آن مشکل دارد انباشت سرمایه عظیم از سوی کوبایی‌ها و شرکت‌های متعلق به این کشور است. بنابراین تنها شرکت‌های خارجی می‌توانند در مقیاس عظیم از این قانون بهره ببرند، البته شرکت‌هایی که در پروژه‌های مشترک با دولت نقش داشته باشند. بدین ترتیب دولت می‌تواند آن‌ها را کنترل کند.
وی گفت: آنچه هاوانا بیش از هر چیز از آن هراس دارد، انباشت سرمایه از سوی مردم کوبا و ایجاد یک طبقه بورژوازی است. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت در کوبا شاهد مدلی مشابه چین باشیم. دولت کانل و کاسترو کاملا به مقوله انباشت سرمایه کوبایی بدبین است. بنابراین در کوبا در سال‌های پیش رو شاهد ایجاد طبقه خرده‌بورژوازی و دولتی خواهیم بود که با شرکت‌های خارجی پروژه‌های مشترکی را پیش می‌برد.
رئیس‌جمهوری مکزیک، به‌خوبی توانسته «دونالد ترامپ» را مهار کند
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز در رابطه با دردسرهای دیوار مرزی میان مکزیک و آمریکا گفت: تا اینجای کار «آندرس مانوئل لوپز اوبرادور»، رئیس‌جمهوری مکزیک، به‌خوبی توانسته «دونالد ترامپ»، همتای آمریکایی‌اش، را مهار کند. دولت اوبرادور تلاش دارد با راضی نگه داشتن ترامپ این حس را در او ایجاد نکنند که به حال خود رها شده و این کاری است بسیار هوشمندانه. در عین حال آن‌ها تلاش دارند به راه‌حلی در زمینه کاروان پناهجویانی دست یابند که به سوی مرزهای آمریکا در حال حرکت هستند.
مکزیک دیگر کشور صادرکننده پناهجویان و مهاجران نیست
ماهون در ادامه گفت: در اینجا باید به نکته مهمی توجه کرد که مکزیک دیگر کشور صادرکننده پناهجویان و مهاجران نیست. البته هنوز هستند کسانی که از این کشور به مرزهای آمریکا مهاجرت می‌کنند و بسیاری از مردم این کشور مدام به آمریکا در رفت‌وآمدند، اما مکزیک دیگر آن وجهه منفی سابق را در زمینه پناهجویان ندارد، مگر برخی بخش‌های مشرف به اقیانوس آرام یک بخش‌های جنوبی. بخش اصلی پناهجویان اهل آمریکای مرکزی هستند. این امر دو دلیل دارد: اول آن‌که کشورهایی چون هندوراس و گواتمالا با مشکل بیکاری دست به گریبان هستند. دومین دلیل فروپاشی دولت یا بی‌کفایتی دولت در تامین امنیت جانی و اقتصادی است.
ونزوئلا در آمریکای لاتین نقش یک سیاه‌چاله را دارد
وی ادامه داد: نمونه این مساله ونزوئلا است که اصولا در آمریکای لاتین نقش یک سیاه‌چاله را دارد. اساساً اوضاع در آمریکای لاتین رو به بهبود است، بسیاری از کشورها تلاش دارند خود را به بازار جهانی برسانند و بر مشکلات سیاسی و اقتصادی خود فائق آیند. من به وضعیت آمریکای لاتین بسیار خوشبین هستم. فعلا این ونزوئلاست که در جهت خلاف شنا می‌کند و مصیبت‌های بسیاری را برای مردمش به همراه آورده است.
رئیس‌جمهوری گواتمالا، نتوانسته فقر و خشونت را ریشه‌کن کند
استاد علوم سیاسی در کالج ویلیامز گفت: در اینجا باید بر نکته مهم دیگری تاکید کنم؛ ونزوئلا در دوره «نیکلاس مادورو»، رئیس‌جمهوری این کشور، دیگر ماهیتی سوسیالیستی نداشته و بدل به سازمانی مافیایی شده است. همین قضیه را در مورد گواتمالا و فوران خشونت و بی‌نظمی در این کشور مشاهده کرد. اصولا «جیمی مورالس»، رئیس‌جمهوری گواتمالا، نتوانسته فقر و خشونت افسارگسیخته در این کشور را ریشه‌کن کند و همین امر باعث شده که بسیاری به سمت مرزهای آمریکا روانه شوند.
دیوار مرزی برای ترامپ بیشتر کارکردی شعاری دارد تا عینی
ماهون ادامه داد: البته ناگفته نماند که دیوار مرزی برای ترامپ بیشتر کارکردی شعاری دارد تا عینی. برای او دیوار یعنی چیزی که جلوی ورود همگان را بگیرد، نه صرفا مردم آمریکای لاتین را. نکته جالب قضیه اینجاست که در شهرهایی چون ال‌پاسو در ایالت تگزاس، دیوارهایی برای جلوگیری از ورود پناهجویان از مدت‌ها پیش بنا شده بود. بسیاری از مرزهای جنوبی آمریکا این‌گونه است و جالب است که ترامپ هیچ توجهی به این نکته نکرده است. اگر به نقشه آمریکا نگاهی بیندازید درخواهید یافت که اکثریت مرزهای جنوبی این کشور، از اقیانوس آرام گرفته تا آن سوی تگزاس، از پیش دیوارکشی شده است و اصولا دیوار چندانی هم برای ساختن باقی نمانده!
گفت‌وگو از: کامران برادران
