نگاهی به مهمترین وقایع جهان در سال ۲۰۱۸؛
مجلسی: ریاض زیر شدیدترین اتهام‌های بین‌المللی/ مذاکره ترامپ و کیم اوج حیرت جهانی بود/ طالبان معادلات را به هم ریخت
سال گذشته میلادی به دلیل رویارویی‌های سیاسی و میدانی یکی از مهمترین مقاطع دوران گذار در نظام بین‌الملل به حساب می‌آید.
«فریدون مجلسی» تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل و دیپلمات اسبق کشورمان و مترجم چندین کتاب از جمله کتاب «مهاجران» نوشته هاوارد فاست است. وی معتقد است که در سال ۲۰۱۸ دو زلزله سیاسی در ایالات متحده و عربستان را باید مهمترین وقایع سال گذشته میلادی تلقی کنیم و از سوی دیگر پرونده‌هایی مانند دیدار رهبران آمریکا و کره‌شمالی، جنگ تعرفه‌ای میان پکن و واشنگتن به علاوه خروج آمریکا از سوریه وقایعی هستند که تاثیر آن بر نظام بین‌الملل را نمی‌توان نادیده گرفت.
آمریکا
مجلسی معتقد است که یکی از مهمترین وقایع در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده خروج این کشور از برجام بوده و اظهار کرد: طبیعتاً دستور ترامپ در مورد خروج از برجام را باید یکی از وقایعی دانست که در بهار عملیاتی شد. این اقدام رئیس جمهوری آمریکا نه تنها تبعات سیاسی در مقیاس بین‌المللی به همراه داشت بلکه بار دیگر به دنیا فهماند که ترامپ غیر قابل پیش‌بینی است و سیاست آن بر خلاف تمام راهبردهای جهان ترسیم شده است. در ادامه این روند بازگشت بسیاری از تحریم‌ها علیه تهران را شاهد بودیم.
وی ادامه داد: واقعه دیگری که در عرصه سیاست داخلی ایالات متحده به عنوان مهمترین تیتر رسانه‌ها مورد نظر قرار گرفت، شکست نسبی جمهوریخواهان در انتخابات میان دوره‌ای بود. اگرچه آنها در سنا اکثریت را به دست گرفتند اما باید توجه داشت که مجلس نمایندگان آمریکا که مسائل بودجه‌ای و داخلی را تحت نظر دارد، به دست رقبای ترامپ افتاد. این موضوع برای جمهوریخواهان سنتی بسیار ناراحت کننده بود اما ترامپ سعی کرد عصبانیت خود را با پوشش‌های مختلف خبری و مواضع خاکستری پنهان کند. موضوع دیگر بحث ادامه اخراج‌ها و استعفاها در کاخ‌سفید و بدنه دولت ترامپ بود که آخرین مورد آن جدا شدن «جیمز متیس» از بدنه دولت ترامپ است و مطمئناً این روند ادامه خواهد داشت. رکس تیلرسون، نیکی هیلی و بسیاری از چهره‌های جنجالی دولت ترامپ یکی پس از دیگری در سال ۲۰۱۸ اعلام کردند که از ترامپ جدا خواهند شد و این نشان می‌دهد که آشفتگی در محور داخلی ایالات متحده همچنان پابرجاست و از سوی دیگر محتویات جدید پرونده دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ هم باعث شد تا ترامپ در داخل تحت فشار قرار بگیرد.
غرب آسیا
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به مهمترین وقایع رخ داده در غرب آسیا طی سال گذشته میلادی، گفت: ادامه شکست داعش در سوریه بدون تردید یکی دیگر از وقایع مهم و تاثیرگذار بر معادلات سیاسی و امنیتی منطقه به حساب می‌آید اما حملات هوایی اسرائیل به مواضع سوریه و همچنین حمله مشترک آمریکا، بریتانیا و فرانسه را نباید از دایره این وقایع مهم خارج کنیم. واقعیت این است که پرونده سوریه پیچیدگی‌های خود را در سال ۲۰۱۸ حفظ کرده بود و از این جهت تضاد منافع موجب آن شد تا بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در سال اخیر دست به تحرک‌های خطرناک بزنند. به عنوان مثال ورود ارتش ترکیه به مناطق کردنشین سوریه یکی از همین وقایع بود که تا به امروز هم نمی‌توان چشم انداز روشنی برای آن متصور بود. آنچه که در سوریه تعجب همگان را برانگیخت، خروج نظامیان آمریکا از این کشور بود. هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که واشنگتن به کردهای سوری پشت کند و همین موضوع می‌تواند معادلات را خطرناک‌تر و البته حل نشدنی‌تر جلوه دهد.
وی افزود: در صحنه سیاسی و میدانی عراق هم شاهد وقایع مهمی بودیم؛ برگزاری انتخابات پارلمانی در عراق و مشکلات تشکیل کابینه به علاوه اختلاف بر سر انتخاب رئیس جمهور و نخست‌وزیر در این کشور موضوعاتی بود که مجدداً مبارزه میان تهران، ریاض و واشنگتن در عراق را برجسته کرد. این بدان معناست که ایالات متحده به همراه عربستان سعی در مهره‌چینی عراق داشتند اما به هر ترتیب این سناریوها به سمت و سوی دیگر هدایت شد. نکته دیگر، خیزش‌های مقطعی و چند هفته‌ای در شهر بصره بود که حتی منجر به آتش گرفتن کنسولگری کشورمان در این شهر شد. معترضان همچنان از مشکلات اقتصادی و بیکاری شکایت دارند اما بحث اینجاست که ساختار سیاسی عراق همچنان دارای ضعف‌هایی است که منجر به فساد اداری و سیاسی شده است. لبنان به عنوان یکی دیگر از کشورهای منطقه در سال ۲۰۱۸ شاهد رخدادهای جدی نبود اما این کشور هم به دلیل ساختار دموکراسی انجمنی از اختلاف نظرها رنج می‌برد اما آنچه در غرب‌آسیا بسیار مهم جلوه کرد، پرونده یمن بود که اخیراً گشایش‌هایی در آن صورت گرفت.
شرق آسیا
مجلسی با اشاره به دیدار رهبران آمریکا و کره‌شمالی، تصریح کرد: در شرق آسیا چند واقعه بسیار مهم باعث شد تا سال ۲۰۱۸ در دفتر خاطرات بسیاری از مورخان به عنوان یک سال استثنایی لقب بگیرد. بدون تردید دیدار ترامپ با رهبر کره‌شمالی و همچنین دیدار رهبران دو کره در مدار ۳۸ درجه را نه تنها باید مهترین واقعه سال ۲۰۱۸ بدانیم بلکه باید آن را برگ زرین در روابط بین‌الملل تلقی کنیم. به نظر می‌رسد «کیم جونگ اون» در سال گذشته میلادی بر سر عقل آمد و نوعی استقلال را برای کشور خود به ارمغان آورد. این استقلال را نباید ذلت یا عقب‌نشینی تلقی کنیم چراکه وضعیت اقتصادی و اوضاع و احوال سیاسی بعلاوه پرستیژ بین‌المللی این کشور مانع عظیمی برای عدم توسعه به شمار می‌رفت که طبیعتاً شهروندان این کشور هم از آن متضرر شده‌اند. به هر حال به نظر می‌رسد که پرونده کره‌شمالی تا حدودی گشایش‌های خاص خود را تجربه کرد و هم اکنون شاهد صلح و برقراری مناسبات میان دو همسایه جنوبی و شمالی هستیم.
وی اضافه کرد: منازعه تجاری چین و آمریکا هم یکی دیگر از مهمترین وقایع سال ۲۰۱۸ با محوریت جغرافیای شرق آسیا یه شمار می‌رود. دیدگاه تجاری ترامپ باعث آن شد تا این درگیری تجاری شروع شود و حقیقت این است که ایالات متحده نتوانست پکن را از معادلات خود خط بزند. درست است که دو طرف تعرفه‌های بسیاری سنگین علیه یکدیگر وضع کردند اما تبعات آن مطمئناً دامن بسیاری از کشورهای دیگر را گرفت. ایالات متحده به دلیل حضور ترامپ در راس قدرت تصمیم‌گیری به دنبال بازتعریف نقش خود در مقیاس جهانی است اما هسته مرکزی این سناریو را باید اقتصاد و مسائل مالی دانست. بدون تردید آمریکا نمی‌تواند چین و روسیه را از معادلات تجاری جهان خط بزند و آنها هم نمی‌توانند آمریکا را از دایره قدرت‌های اقتصادی خارج کنند؛ لذا شاهد صلح سرد اقتصادی در این پرونده بودیم.
عربستان
این دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به وقایع مهم سیاسی عربستان در سال گذشته گفت: تکان‌دهنده‌ترین وقایع سال ۲۰۱۸ را باید در ریاض جست‌وجو کرد. شاید سعودی‌ها تا به امروز چنین تکانه‌های عظیم و زلزله‌های چند ریشتری بزرگ را در عرصه سیاست داخلی و خارجی خود تجربه نکرده بودند و از این جهت فشارهای زیادی بر پیکره حاکمیت آل سعود وارد شد. رسوایی بازداشت‌های دسته جمعی شاهزادگان و همچنین دخالت نظامی در یمن همانند گذشته توسط عربستان صورت گرفت اما تلاش برای بی ثبات کردن عراق، سوریه و ایران به علاوه قتل فجیع «جمال خاشقجی» در کنسولگری عربستان در استانبول تیر خلاص سال ۲۰۱۸ به ولیعهد و پادشاه سعودی بود. عمق و گستره منفی این تحولات به حدی بود که محمد بن سلمان در نشست گروه بیست که در آرژانتین برگزار شد، مورد تحقیر سیاسی قرار گرفت و حتی در سنای آمریکا و سایر کشورهای آفریقایی، منطقه‌ای و اروپایی هم این روند ادامه داشت که فکر می‌کنم در سال ۲۰۱۹ هم باید شاهد ایجاد هجمه علیه عربستان باشیم.
جنوب آسیا
وی در پایان خاطرنشان کرد: جغرافیای جنوب آسیا هم در سال ۲۰۱۸ شاهد وقایع بسیار مهمی بود که یکی از آنها درگیری دیپلماتیک میان مقامات پاکستان و ایالات متحده بود. استراتژی دیکته شده ترامپ برای این جغرافیا تا حدود زیادی اثربخش نبود و همین موضوع باعث شد تا کاخ‌سفید اسلام‌آباد را مقصر این وضعیت بداند و حتی کمک‌های خود به این کشور را قطع کرد. طبیعی است که این امر پاکستان را به سمت چین، ایران و روسیه سوق داد و کمی بعد آمریکایی‌ها به این برآورد رسیدند که دشمنی با پاکستان نمی‌تواند آنها را در مورد پرونده افغانستان به جایی برساند. ایالات متحده به این نتیجه رسیده که برای برون رفت از مشکلات سیاسی و میدانی خود در افغانستان باید به سراغ پاکستان برود و از این جهت است که در سال ۲۰۱۸ طالبان که دشمن شماره یک ایالات متحده به حساب می‌آید چندین نوبت با نماینده‌ها و فرستاده‌های آمریکا دیدار کرد. این بدان معناست که در سال ۲۰۱۸ بسیاری از راهبردهای میدانی و سیاسی ایالات متحده دچار تغییرهای هدفمند شده که باید منتظر بود تا ببینیم در سال ۲۰۱۹ خروجی سناریوهای جدید چگونه خواهد بود.
