پیام سفرهای ولیعهد عربستان به مخالفان داخلی/ سناریوی آمریکا و اسرائیل پس از بازگشت بن‌سلمان به ریاض

«جلال چراغی» تحلیلگر امور سیاسی کشورهای عربی در تشریح دلایل سفرهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ولیعهد عربستان سعودی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: نقطه شروع تصمیم محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برای شروع تور منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را باید بیانیه ترامپ در مورد پرونده قتل جمال خاشقجی (روزنامه‌نگار معترض سعودی) دانست. بیانیه‌ای که رئیس جمهوری آمریکا در وصف پرونده قتل خاشقجی صادر کرد به نوعی چراغ سبز واشنگتن به ولیعهد ریاض بود و به او اجازه بیرون آمدن از خاک عربستان (آن هم در وضعیت کنونی که هجمه‌های بین‌المللی به بالاترین سطح خود رسیده است) را داده است. این بیانیه از این جهت اهمیت دارد که اکثر دولت‌های اروپایی محمد بن سلمان را مسئول قتل خاشقجی می‌دانند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل سفر ولیعهد سعودی به کشورهایی مانند مصر، بحرین، امارات، تونس، موریتانی و الجزایر پرونده «معامله قرن است». بن سلمان به دنبال آن است تا پس از پرونده قتل خاشقجی به دنیا بفهماند که همچنان قدرت اول در عربستان به حساب می‌آید و در سطح کشورهای عربی هم خود را به عنوان رهبر جهان اسلام معرفی کند. او به دنبال این است تا بتواند خود را از انزوا خارج کند و از این جهت اقدام به راه‌اندازی تور منطقه‌ای کرده که بخشی از آن متوجه عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌شود. در این راستا ولیعهد عربستان با سفر به کشورهای مذکور، نهایتاً برای شرکت در اجلاس گروه بیست (جی ۲۰) وارد آرژانتین خواهد شد.

این پژوهشگر مسائل کشورهای عربی با اشاره به پیام‌های داخلی و خارجی سفرهای ولیعهد عربستان، گفت: محمد بن سلمان با این سفرها به شاهزاده‌های مخالف خود در داخل خاک عربستان اعلام می‌کند او همچنان بعد از پادشاه قدرتمندترین مهره داخلی به حساب می‌آید و از جهتی دیگر به سناریونویس‌هایی که قرار است «احمد بن عبدالعزیز» را به عنوان ولیعهد عربستان آماده کنند، هشدار می‌دهد. احمد بن عبدالعزیز کوچک‌ترین برادر ملک سلمان است که در زمان بازداشت شاهزاده‌ها به آمریکا گریخت و پس از آن به آلمان رفت و داده‌هایی وجود دارد که خالد بن سلمان (برادر کوچک محمد بن سلمان) قرار است در صورت ولیعهدی احمد بن عبدالعزیز، جانشین وی شود. از این منظر مانور قدرت ولیعهد در داخل کشورش برای او اهمیت ویژه‌ای دارد.

وی افزود: در محور خارجی، ولیعهد عربستان به دنبال آن است تا با انجام دادن این سفرها، تمامی اتهام‌ها در مورد پرونده خاشقجی را از خود دور کند و به نوعی خط بطلان بر تمام رسانه‌ها و مطبوعات بکشد. از سوی دیگر او می‌خواهد به قدرت‌های غربی و اروپایی بفهماند که همچنان قدرتمندترین فرد در عربستان است و به آمریکا و اسرائیل بفهماند که مهمترین گزینه برای اجرای معامله قرن به حساب می‌آید. واقعیت این است که ولیعهد عربستان با کمک محمدبن زاید (ولیعهد امارات) طرح ۲۰۳۰ را به این جهت برای پیشبرد اهداف اقتصادی عربستان مطرح کرد که نهایتاً بتواند خود را مهره موثر در عملیاتی شدن معامله قرن به دنیا معرفی کند. چراکه اضلاع سه گانه این پرونده عبارتند از جرد کوشنر (داماد ترامپ)، بنیامین نتانیاهو (نخست‌وزیر اسرائیل) و ولیعهد عربستان سعودی.

چراغی با بیان اینکه کدهای ریز و درشت، نشان از سفارشی بودن سفرهای ولیعهد سعودی دارد، عنوان کرد: بن سلمان در حالت کنونی شریک آشکار آمریکا و دوست پنهان اسرائیل است و آنها برای تامین منافع خود به ادامه حیات سیاسی ولیعهد سعودی نیاز دارند. از این منظر رژیم صهیونیستی و ایالات متحده برای آنکه بتوانند حیثیت از دست رفته ولیعهد را تا حدودی ترمیم کنند، به وی پیشنهاد سفرهای منطقه‌ای و سپس متصل کردن آن به نشست گروه بیست را داده‌اند. تا جایی که اخیراً عبدالله بن زاید (وزیر خارجه امارات) به اردن سفر کرده بود و از پادشاه اردن درخواست کرده که برای خروج ولیعهد از بحران پرونده خاشقجی به ترکیه پیام بدهد. این در حالیست که ولیعهد قصد دارد نظر نهادهای مدنی آمریکا و سایر کشورهای غربی برای رهایی از تبعات منفی دو پرونده بحران یمن و قتل خاشقجی را به خود جلب کند؛ چراکه بن سلمان از ناحیه این دو محور بسیار آسیب‌پذیر است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بر اساس داده‌های رسانه‌ای احتمال دارد که ولیعهد عربستان در حاشیه نشست گروه بیست با روسای جمهور روسیه، آمریکا و ترکیه دیدار کند. عده‌ای بر این عقیده هستند که مقام‌های کشورهای اروپایی با ولیعهد عربستان دیدار و گفت‌وگو نخواهند کرد اما باید توجه داشت که مقام‌های کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه و بریتانیا برای حفظ منافع و تامین خواسته‌های خود مجبور به دیدار با ولیعهد خواهند بود. از سوی دیگر منافع مشترک آنها با اسرائیل هم اجازه نادیده گرفتن ولیعهد عربستان را به آنها نمی‌دهد. در این راستا ایالات متحده قصد دارد با انجام این سفرها، حمایت برخی از کشورهای غربی برای فراموش کردن پرونده خاشقجی را به دست بیاورد اما نباید از اهمیت و تاثیر معامله قرن در این موضوع چشم‌پوشی کرد. بنابراین مخالفت‌هایی که از سوی مردم و نخبگان کشورهایی مانند مصر، الجزایر و غیره انجام خواهد شد با محوریت قتل خاشقجی، جنایات عربستان در یمن و بحث عادی‌سازی روابط با اسرائیل صورت خواهد گرفت که در نهایت جایگاه ولیعهد را به خطر می‌اندازد.