۵ سناریو در معادله چند وجهی پرونده خاشقجی

به گزارش ایلنا به نقل از رأی الیوم، «عبدالباری عطوان» در سرمقاله این روزنامه نوشت: بسیار دردآور است که پرونده «جمال خاشقجی» نویسنده و روزنامه نگار معروف سعودی به دلیل وجود تناقض‌­های آشکار و فقدان ادله کامل و صریح روز به روز پیچیده‌تر و مانند داستان­‌های «آگا کریستی» نویسنده مشهور انگلیسی به یک داستان پلیسی تبدیل شده است. البته چه بسا که این روند، خواست گروهی باشد که در پشت صحنه این ماجرا نقش دارند،‌ خواه طرف سعودی باشد که تمام اتهام‌های مطرح شده علیه خود در این زمینه را انکار و تکذیب کرده و خواه طرف­‌های دیگری باشد که همچنان هویت آنها مجهول و ناشناخته است.

ابتدا باید بر این نکته تاکید کرد که خاشقجی به حکم شهرتش در منطقه عربی و کل جهان، با مواضع انتقادی خود نسبت به عملکرد حکومت سعودی در مسائل مربوط به حقوق بشر و ظلم و ستم علیه مخالفان و منتقدان و پیگرد و مجازات آنها، آسیب و زیان‌­های فراوانی به خاندان سعودی وارد کرده است.

اعتراف «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان به بازداشت حدود هزار و ۵۰۰ سعودی در گفت‌وگو با خبرگزاری «بلومبرگ»، عربستان سعودی را متهم ردیف اول در پرونده ناپدید شدن یا قتل خاشقجی قرار می‌­دهد و این موضوع، پرونده­‌های آنها را باز کرده و بر توجه و اهتمام جامعه بین‌المللی نسبت به موضوع آنها می­‌افزاید. این عملکرد آل سعود با هزینه صدها میلیون دلاری عربستان برای نشان دادن حکومت به عنوان یک دولت اصلاح­گرا در تعارض است.

مقام‌­های ترکیه که در روایت­‌های بی شماری از زبان مسئولان این کشور تأکید کرده­ بودند جمال خاشقجی ساعت یک ظهر روز سه‌شنبه گذشته وارد کنسولگری شده ولی از آنجا خارج نشده، ‌امروز معتقد هستند که او داخل کنسولگری کشته و جسدش قطعه قطعه شده سپس داخل صندوق­‌هایی گذاشته شده است که خودروهای کنسولگری آنها را به جایی نامعلوم شاید فرودگاه استانبول منتقل کردند.  روزنامه آمریکائی «واشنگتن پست» که خاشقجی یکی از نویسندگان آن بوده، این روایت را با انتشار تصویری از او هنگام ورود به ساختمان کنسولگری منتشر کرد.

سخنگوی وزارت خارجه ترکیه در بیانیه­‌ای رسمی اعلام کرد که مقام‌های سعودی اجازه دادند ساختمان کنسولگری که گفته می­‌شود خاشقجی در  آن بازداشت شده یا شاید به قتل رسیده است، مورد بازرسی قرار گیرد. این در حالی است که «خالد بن سلمان» سفیر عربستان در آمریکا تمام گزارش‌­هایی را که بر قتل یا ربوده شدن خاشقجی دلالت می‌­کند، ‌پوچ و دروغ برشمرد. وی با تأکید بر اینکه با با وجود اختلاف‌نظر با خاشقجی با او دوست صمیمی بوده است،‌ گفت که تحقیقات به زودی بسیاری از حقایق را آشکار خواهد کرد.

«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه با اتخاذ موضعی محتاطانه در این زمینه و درخواست از مقام‌های سعودی برای اثبات خروج خاشقجی از ساختمان کنسولگری با استناد به شواهد و ادله به نوعی بر ابهام شرایط کنونی افزوده است.

ما معتقدیم که اگر خاشقجی همچنان در کنسولگری حضور داشت یا در آنجا کشته و قطعه قطعه شده بود، ‌مقام‌های سعودی اجازه بازرسی افراد امنیتی از این ساختمان را نمی­‌دادند. البته هیچ بعید نیست که در صورت اثبات فرضیه­‌های کنونی، پلیس به شواهد مفیدی در این زمینه دست یابد هرچند آثار جرم را از بین برده باشند.  

در اینجا چند پرسش در مورد نکاتی که در گزارش‌­های مسئولان ترک آمده است،‌ مطرح می­‌شود:

نخست اینکه طبق گزارش روزنامه «الصباح» ترکیه چرا درست روز ناپدید شدن خاشقجی به تمام کارکنان محلی داخل کنسولگری عربستان مرخصی یک روزه آن هم به صورت ناگهانی دادند؟

دوم اینکه همین روزنامه اولین بار از فرضیه جدیدی سخن می‌­گوید مبنی بر اینکه خاشقجی احتمالا به قتل نرسیده و در حالی که زنده بوده از طریق خودروهایی از درب پشتی ساختمان به همراه ۱۵ فرد امنیتی سعودی به فرودگاه استانبول منتقل شده است. در فرودگاه نیز دو هواپیمای ویژه یکی به مقصد قاهره و دیگری به مقصد دبی منتظر آنها بودند.

سوم: روزنامه واشنگتن پست تصاویر افراد گروه امنیتی سعودی را منتشر کرد که در هتل مجاور کنسولگری اتاق رزرو کرده بودند اما هیچ یک در آنجا اقامت نکردند. تصاویر این افراد نیز کاملا مشخص است. حال این پرسش پیش می­‌آید که آیا بازرسان ترک از این افراد در مورد مأموریتشان و دلیل ترک سریع استانبول بازجویی کرده­‌اند؟

چهارم: اگر هواپیمای نخست به فرودگاه قاهره و هواپیمای دوم عازم فرودگاه دبی بود،‌ جمال خاشقجی در صورت حضور در یکی از این دو هواپیما کجا پیاده شده است؟

پنجم: مقام‌های ترکیه از زمان ناپدید شدن قربانی مذکور، دو بار سفیر عربستان در ترکیه را احضار کرده‌­اند اما خبری مبنی بر احضار سرکنسول یا دیگر دیپلمات­‌های حاضر در کنسولگری دریافت نکردیم، حال این ابهام وجود دارد که چرا دولت ترکیه این افراد را از سفارت اخراج نکرده است حال آنکه مقام‌های ترک حتی قبل از آغاز عملیات تحقیق کاملا مطمئن بودند که خاشقجی در سفارت به قتل رسیده است؟ درست مانند زمانی که انگلیس به دلیل اتهام مسکو به دست داشتن در ترور «سرگئی سکریبال» جاسوس روسی و دخترش با سلاح شیمیائی ۲۵ دیپلمات روس را از سفارت روسیه در لندن اخراج کرد.

تمام این پرسش­‌ها نیازمند پاسخگوئی دو طرف سعودی و ترک است و این حق افکار عمومی است که در این زمینه به اطلاعات کافی دست یابند.

ما از همان ابتدا سعی در اثبات هیچ یک از فرضیه­‌های مذکور نداشته و منتظر دستیابی به حقیقت و دریافت اطلاعات کافی در این زمینه هستیم.

پرونده خاشقجی نباید به مرور زمان از دایره اهمیت و پیگیری خارج شود. ورود یک کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی به این موضوع بدون هیچ نوع پیش‌زمینه سیاسی ضروری است تا با مشارکت و همکاری دو کشور عربستان و ترکیه، ابعاد و زوایای مبهم این معادله مجهول حل شود.