یادداشتی از قاسم محبعلی؛
طائفه‌گرایی، مانع شروط ۴۰ گانه مقتدی
رهبر جریان صدر معتقد است که دیدگاه‌های قومی، مذهبی و طائفه‌ای در دولت جدید جایگاهی ندارد و اگر این نگرش در مورد کابینه جدید به کار بسته شود، عراق گام موثری در ریل پیشرفت برداشته است.
«قاسم محبعلی» مدیر کل پیشین غرب آسیای وزارت خارجه طی یادداشتی برای ایلنا به تشریح موانع شروط چهل‌گانه مقتدی صدر برای تشکیل دولت و انتخاب نخست‌وزیر آتی عراق پرداخت که به شرح ذیل از نظر می‌گذرد:
شروط چهل‌گانه مقتدی صدر برای تشکیل دولت و انتخاب نخست‌وزیر آینده عراق را باید یک تحول مهم در ساختار سیاسی این کشور دانست چراکه محوریت این شروط را باید انتخاب افراد تکنوکرات و به دور از هرگونه جناح‌بندی دانست؛ اما آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که مقتدی صدر یک سیاستمدار حرفه‌ای نیست و بیشتر به دنبال آن است تا خود را به عنوان یک رهبر مذهبی – سیاسی به رخ مخالفان بکشد.
به صورت رسمی نمی‌توان مقتدی صدر را یک دولتمرد حرفه‌ای دانست و از این جهت است که وی تنها به دلیل وجود پایگاه و خواستگاه اجتماعی در جامعه عراق و خصوصاً شیعیان توانسته تا این حد محوریت را به دست خود گرفته و نقشش را برجسته‌تر از گذشته کند. از این جهت است که شاهد صدور منشور ملی مشتمل بر ۴۰ شرط از سوی رهبر جریان السائرون هستیم اما واقعیت این است که مشکلات عراق فراتر از این موضوعات است.
مقتدی صدر در ۴۰ بند مذکور بر استقلال قوای سه‌گانه و انتخاب کابینه از افراد تکنوکرات و بدون وابستگی به جناح یا جریان خاص تاکید می‌کند اما بحث اصلی این است که هیچ مفهومی به عنوان حزب یا تحزب در عراق وجود ندارد. به عبارت دیگر در عراق هیچ حزبی با شاکله رسمی و کلاسیک وجود ندارد و آنچه که به عنوان حزب از آن نام برده می‌شود، یک جریان قومی و طایفه‌ای است. چراکه این جریان‌ها هیچ‌گونه برنامه مدون و واحد ندارند و از سه طیف شیعه، سنی و کُرد تشکیل می‌شوند که در بطن این جریان‌ها مجددا جناح‌های دیگر نهفته است.
لذا چنین وضعی باعث می‌شود که اختلاف نظرها همچنان به قوت خود باقی بماند و مشکلات ادامه داشته باشد. از این‌رو صدر به دنبال آن است تا بتواند تمامی جناح‌ها را به دور هم جمع کند اما مشکل اساسی این است که عملیاتی شدن شروط مورد نظر با توجه به گرایشات قومی و طایفه‌ای تا حدودی دور از ذهن باشد یا حداقل زمان زیادی برای آن صرف شود.
تنها راه برون‌رفت عراق از وضعیت فعلی این است که سرتاسر این کشور تفکر عراقی و ملی داشته باشند. بهترین گزینه در این راه، انتخاب افراد تکنوکرات فارغ از هرگونه گرایش سیاسی، مذهبی، قومی و طایفه‌ای است و اگر غیر از این در دستور کار قرار بگیرد بدون تردید تشکیل کابینه به مشکل بر می‌خورد. نمونه این موضوع را در زمان خلافت داعش در عراق شاهد بودیم؛ در آن زمان به دلیل اینکه بدنه ارتش عراق با دیدگاه‌های دینی سنی هم تفکر بود، مبارزه با داعش تا حدودی با اهمال‌کاری روبه‌رو می‌شد. لذا اگر نگاه‌های قومی و مذهبی در عراق این بار هم در کابینه رسوخ کند بدون تردید مشکلاتی برای این کشور به وجود خواهد آمد.
