آثار و ابعاد مذاکرات سوچی بر تدوین قانون اساسی سوریه/ آینده ادلب و نحوه کنشگری کردها و معارضان

«صباح زنگنه» سفیر و نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی در تشریح ابعاد دهمین دوره از گفت‌وگوهای چهارجانبه صلح سوریه در سوچی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: محوریت این دور از مذاکرات، رایزنی درباره تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه بود که نشان می‌دهد روند سیاسی در پرونده سوریه در حال برجسته شدن نسبت به تحولات میدانی است. در این راستا باید توجه داشت که در محور سیاسی چند کمیته به صورت مشخص در حال فعالیت هستند که عبارتند از: کمیته شناسایی و توافق با گروه‌ها، کمیته دیدار میان مخالفان و دولت با حضور کشورهای ضامن، کمیته مبادله اسرا و بازداشتی‌ها، کمیته مبادله اجساد طرفین، کمیته ارسال کمک‌های بشردوستانه، کمیته برنامه‌ریزی بازگشت آوارگان سوری و کمیته تدوین قانون اساسی که در دهمین جلسه در مورد کلیت این کمیته بحث و تبادل نظر شد.

وی ادامه داد: تدوین قانون اساسی سوریه و محورهای آن بدون تردید زمان طولانی را طی خواهد کرد؛ چراکه استفان دمیستورا به عنوان فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه طرح مورد نظر خود را ارائه می‌دهد و مابقی طرفین (اعم از سوریه، روسیه، ترکیه و ایران) هم طرح مختص به خود را ارائه می‌کنند. در این راستا نظارت کشورهای ضامن بسیار مهم خواهد بود و اینکه چه چارچوبی پذیرفته خواهد شد مهمتر است؛ یعنی باید دید که آیا نظام سیاسی آینده در سوریه فدرالی خواهد بود یا اینکه سایر ساختارها مانند پارلمانی، ریاست جمهوری یا غیره مد نظر قرار می‌گیرد. در کنار این وضعیت، آماده‌سازی و بررسی روندها برای انتخابات بعدی و همه‌پرسی قانون اساسی به علاوه روند انتقال قدرت و جابه‌جایی تشکل‌ها بر اساس ساختار جدید مورد نظر خواهد بود که بدون تردید حساسیت زیادی روی آن خواهد بود.

بازگشت آوارگان یکی از مسائل مهمی است که طی ماه‌های آینده در دستور کار طرفین قرار خواهد گرفت؛ آنچه که باید در خصوص آوارگان و بازگشت آنها مورد توجه قرار بگیرد بحث مین‌زدایی، اسکان، ارائه خدمات درمانی و بهداشتی است که این موضوعات به نوعی زمینه ورود آوارگان را تسهیل می‌کند و قبل از ورود آنها باید این مسائل با مشارکت کشورهای ضامن بررسی شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه یکی از مهمترین موضوعات مطرح در پرونده سوریه، پاکسازی ادلب خواهد بود، گفت: مساله‌ای که در وضعیت کنونی و دقیقاً در راستای رایزنی‌های سیاسی باید مورد نظر قرار بگیرد، سرنوشت استان «ادلب» است. واقعیت این است که بخش مهمی از سوریه همچنان پاکسازی نشده و اطراف آن هم آلوده است. در این راستا حضور نیروهای آمریکا و ترکیه در ادلب و پرونده‌های نظیر آن موضوعی است که نشان می‌دهد روند و درگیری سیاسی دیگری در آن سوی سوریه متصور خواهد بود. اما مساله‌ای که در خصوص قانون اساسی و حتی پاکسازی کامل سوریه مورد نظر خواهد بود، سرنوشت بشار اسد است. تقریباً تمامی طرفین دخیل در پرونده سوریه به این نتیجه رسیده‌اند که بشار اسد در سوریه ماندنی است اما احتمال تغییر مواضع در این خصوص وجود دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه در خصوص بشار اسد مشخص است این خواهد بود که تا زمان تشکیل و پایان فعالیت کمیته‌های مذکور و تهیه متن قانون اساسی و برگزاری رفراندوم، بشار اسد در قدرت خواهد بود. اما اینکه ترکیه و یا آمریکا با ادامه حضور او موافقت می‌کنند یا سناریوی دیگری را انتخاب خواهند کرد، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. درست که ایالات متحده در این خصوص همانند گذشته با حضور اسد مخالفت نمی‌کنند اما بدون تردید معارضان و کردها با او و ادامه دولت زیر نظر وی مخالفت خواهند کرد. در این بین ترکیه روی کارت‌های منبج، ادلب، عفرین و سایر محورها سرمایه‌گذاری و بازی خواهد کرد و دولت سوریه پس از آن پاکسازی مناطق جنوبی ادلب را در دستور کار خواهد گذاشت.