محمدعلی دستمالی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد:
منبج، تثبیت جایگاه ترکیه و تضعیف کردها در سوریه/ اردوغان از کیک سوریه قطعه بزرگ‌تر را می‌خواهد
توافق واشنگتن و آنکارا در مورد منبج نشان می‌دهد که رئیس‌جمهوری ترکیه به دنبال کسب سهم بیشتر از زمین سوریه است.
توافق آمریکا و ترکیه در مورد وضعیت جدید منبج در شمال سوریه، موجب آن شده که علاوه بر بهبود نسبی در روابط واشنگتن - آنکارا، در برخی تحولات شمال سوریه و وضعیت کردها نیز، تغییرات جدیدی صورت بگیرد. برای تحلیل بیشتر این موضوع، به گفت‌وگو با «محمد علی دستمالی» کارشناس مسائل سیاسی منطقه پرداختیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد.
توافق ترکیه و آمریکا در مورد نحوه کنترل منبج را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
محمدعلی دستمالی: به باور من این توافق، از ابعاد مختلف، اهمیت دارد و روی برخی از معادلات سوریه، اثر می‌گذارد. بیش از هر چیز، از منظر روابط واشنگتن - آنکارا، باید گفت این توافق مهم است و نشان می‌دهد که آمریکا ناچار شده بعد از این همه سردرگمیِ تیم ترامپ در پرونده سوریه، برخی واقعیت‌های صحنه و معادلات شکل گرفته وی ارض واقع را بپذیرد و به این باور برسد که نمی‌توان بدون در نظر گرفتن سهم، جایگاه و دغدغه دیگران، با خیال راحت از تشکیل نیروی ۳۰ هزار نفری دم زد. آمریکا ناچار شد، تن به برخی خواسته‌های ترکیه بدهد و داد و فریادهای اردوغان را جدی بگیرد. آمریکا، قبلاً مغرورانه در گوشه‌ای ایستاده بود و بدون توجه به آستانه و روسیه و ایران و دیگران، بر این گمان بود که می‌تواند به تنهایی بازی خود را پیش ببرد، حمله کند، بزند، نیرو تشکیل دهد و برای آینده سوریه نقشه بکشد. اما حتی فارغ از خواسته‌ها و مواضع روسیه و ایران، دغدغه‌های ترکیه نیز بر بخشی از اهداف ایالات متحده تأثیر گذاشت. بنابراین منبج را باید در پس زمینه یک تحلیل کلان دید. وگرنه منبج به خودی خود، از دمشق، حلب، رقه و عفرین مهم تر نیست.
ترکیه اصرار دارد که مسأله منبج را به موضوع کردها و پ.ک.ک ربط دهد و از این نقطه به آمریکا فشار بیاورد. آیا این رویکرد، تلاش برای حفظ امنیت ملی ترکیه است؟
محمد علی دستمالی: دغدغه امنیت ملی، فقط بخشی از این مسأله است. ترکیه از قدرت گرفتن پ.ک.ک در جوار مرزهایش وحشت دارد و این موضوع کاملاً قابل درک است. اما باز هم تاکید می‌کنم، این همه ماجرا نیست. ترکیه دنبال سهم است؛ اردوغان می‌خواهد از این کیک، یک قطعه خوب بردارد و این مسأله فراتر و عینی‌تر از آن است که محدود به اشغال یک قطعه از جغرافیای سوریه باشد. مسأله نفوذ است، شکل دادن آینده سوریه و تلاش برای رسیدن به یک استراتژی است. ترکیه می‌خواهد همزمان، هم پ.ک.ک را مهار کند، هم هوای اعراب و ترکمن‌های مخالف اسد را داشته باشد، هم این که در تعامل با آمریکا و روسیه و در رقابت با ایران، صاحب نفوذ و جایگاه منطقه‌ای باشد.
با تمامی این تفاسیر ترکیه تا چه حد به خواسته‌های خود دست پیدا کرده است؟
محمد علی دستمالی: دست کم در مقطع فعلی و به شکل صبورانه و قدم به قدم، توانسته جایگاه خود را تثبیت و اهداف خود را تامین کند. در عفرین، معارضی غیر از اسد ندارد، در رقه و الباب صاحب نفوذ است، در آستانه با ایران و روسیه کار می‌کند، در چارچوب امروز و فردا در کنار مخالفان و علیه اسد است و در مباحث کلان پرونده هم، مشکلی در جلب حمایت آمریکا، اروپا و ناتو ندارد. پس ترکیه ضعیف عمل نکرده و خوب پیش رفته است. به ویژه در شرایطی که یک گزینه اطلاعاتی - امنیتی وزیر امور خارجه آمریکا شده، تعامل با آمریکا برای ترکیه راحت‌تر شد.
به عنوان آخرین پرسش؛ با توجه به محوریت کردها در این پرونده، وضعیت آنها چگونه خواهد بود؟
محمد علی دستمالی: کردها در این میان، بر لبه تیغ حرکت می‌کنند. آنها ناچارند هم به دنبال حفظ حمایت نیم بند آمریکا باشند، هم نگران از تهدیدات اردوغان و اسد. در واقع این شرایط و محدودیت‌ها و ناگزیر‌های کردها است که آنها را در شرایط سخت و دشوار قرار داده اما در عین حال، این وضعیت به معنای آن نیست که کردها را در پرونده سوریه، همچون عنصری ضعیف و بی تاثیر ببینیم؛ خیر. آنها دارای نیروهای نظامی و سیاسی سازماندهی شده و با انگیزه‌ای هستند که در هر دو سناریوی «سوریه با اسد» و «سوریه بدون اسد»، اهمیت و توان اثرگذاری دارند. اما در هر حال، در استراتژی امنیتی ترکیه، کردها در تحولات شمال سوریه دست کم باید یک تکه از سه منطقه کردنشین را از دست دهند و ضعیف شوند و به شرق فرات رانده شوند. بنابراین، اشغال عفرین و اهداف ترکیه در منبج، رقه و الباب، از این منظر قابل بررسی است.
