جهان در سال ۱۳۹۶ / مشروح وقایع
ترامپ؛ تنش در کاخ‌سفید، توزیع بحران در خاورمیانه/ نقل مکان داعش به افغانستان و اروپا/ از خیزش راستگرایان در قاره سبز تا افول کاستروها در کوبا
مهمترین وقایع جهان در سال ۱۳۹۶ نه تنها در خاورمیانه بلکه در قلب شبه قاره و شرق آسیا رقم خورد که گستره آن تا اروپا و آمریکا هم ادامه دارد.
در سال ۱۳۹۶ گستره انتشار اخبار در حوزه بین‌الملل تنها به مسائل سیاسی محدود نشد؛ درست است که رابطه سیاست با امنیت و اقتصاد را نمی‌توان به هیچ وجه کتمان کرد اما سرعت وقایع آن هم در میدان عمل به خصوص در دو نقطه غرب‌آسیا و افغانستان نسبت به سال‌ها گذشته بسیار پیچیده‌تر و زیادتر بود که فقرات آن را باید تحرکات تروریستی دانست.
این روند را در اروپا هم شاهد بودیم؛ به گونه‌ای که چند حمله تروریستی آن هم با محوریت «گرگ‌های تنها» که بخشی از شاخه داعش در اروپا به حساب می‌آیند به اجرا در آمد که مهمترین آن بارسلون و برخی از شهرهای فرانسه بود. در این راستا نمی‌توان از انتخابات آلمان و فرانسه و روند مشکلاتی که آنگلا مرکل با آنها دست و پنجه نرم می‌کرد، به سادگی گذر کرد.
به موازات این وقایع اوضاع در کاخ‌سفید به صورت دیگری رقم خورد؛ هر چند هفته یک بار شاهد استعفای یکی از مقام‌ها یا کارکنان بودیم و در این راستا کتاب جنجال‌برانگیز «آتش و خشم» به آتش منازعات داخلی در واشنگتن افزود. مدل مواجهه ترامپ با ایران، اروپا و حتی روسیه و چین موضوعاتی بود که به صورت روزانه مورد تحلیل و تفسیر قرار می‌گرفت اما در سوی دیگر، پرونده دخالت روسیه در انتخابات آمریکا زیرذره‌بین قرار داشت.
کمی آن طرف‌تر شاهد حصر «سعد الحریری» در عربستان بودیم که به یک باره قدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی آمریکا به جهانیان معرفی شد و پس از آن مذاکرات رهبران آمریکا و کره‌شمالی مطرح شد.
تمامی این موارد تنها بخش کوچکی از مهمترین وقایع جهان در سال ۱۳۹۶ بود؛ در ادامه به سایر محورهای مهم جهان در سال اخیر نگاهی گذرا می‌اندازیم.
جغرافیای غرب آسیا و حاشیه خلیج فارس:
۱- برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق
۲- آزادسازی شهر رقه به عنوان مرکز خلافت داعش در سوریه
۳- آزادسازی دیرالزور
۴- پاکسازی کامل شهر موصل
۵- سفر حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق و مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق به عربستان سعودی
۶- حصر سعد الحریری نخست‌وزیر لبنان در خاک سعودی‌ها که با میانجیگری فرانسه به اتمام رسید
۷- کشته شدن «علی عبدالله صالح» رئیس جمهوری مخلوع یمن
۸- ادامه بمباران یمن توسط عربستان
۹- قطع روابط همه‌جانبه قطر و عربستان سعودی
۱۰- تجاوز نظامی و ارضی ترکیه به خاک سوریه با کلید زدن عملیات شاخه زیتون
۱۱- پاکسازی غوطه‌شرقی دمشق و انتقال تروریست ها به شهر ادلب سوریه
۱۲- ادامه فعالیت هسته‌های خفته داعش در عراق
۱۳- اعلام ولیعهدی محمد بن سلمان
۱۴- بازداشت گسترده شاهزادگان سعودی
جغرافیای آمریکای شمالی:
۱- ادامه استعفاها در کاخ‌سفید
۲- خروج ترامپ از پیمان آب‌وهوای پاریس
۳- افزایش تعرفه فولاد برای اتحادیه اروپا
۴- تهدید اروپا به ماندن در برجام
۵- کنار گذاشتن «رکس تیلرسون» از سمت وزیر خارجه آمریکا
۶- معرفی مایک پمپئو به عنوان وزیر خارجه، جینا هاسپل به عنوان رئیس سازمان سیا و جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید
۷- عملیات‌های تروریستی در لاس‌وگاس و ایالات دیگر که داعش مسئولیت آن را پذیرفت
۸- ادامه کشتار سیاه‌پوستان و نژادپرستی
۹- تظاهرات برای تغییر قانون خریداری و حمل سلاح
۱۰- شکاف میان جمهوریخواهان در کنگره و کاخ‌سفید
۱۱- سفر ولیعهد عربستان به آمریکا
جغرافیای آمریکای لاتین:
۱- ادامه تنش میان آمریکا و ونزوئلا
۲- اعتراض اپوزیسیون ونزوئلا به نیکلاس مادورو و تشدید اختلاف در کاراکاس
۳- کناره‌گیری رائول کاسترو از ریاست جمهوری کوبا
۴- سفر وزیر خارجه آمریکا به کشورهای آمریکای لاتین برای تشکیل ائتلاف علیه ونزوئلا
جغرافیای آفریقا:
۱- کناره‌گیری رابرت موگابه از ریاست جمهوری زیمبابوه
۲- ادامه حملات و آدم‌ربایی گروه تروریستی بوکوحرام
۳- ظهور داعش در مصر تحت عنوان ولایت سینا و انصاربیت‌المقدس
۴- نامزدی عبدالفتاح السیسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر و پیروزی ۹۲ درصدی او در انتخابات
جغرافیای اروپا:
۱- پیروزی ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه
۲- پیروزی سخت آنگلا مرکل در انتخابات آلمان و تلاش ۶ ماهه برای تشکیل دولت ائتلافی در این کشور
۳- عملیات داعش در اسپانیا و فرانسه و سایر کشورهای اروپایی
۴- برگزاری همه‌پرسی جدایی کاتالونیا از اسپانیا و بازداشت رهبر این منطقه
۵- خیزش راستگرایان در آلمان پس از انتخابات اخیر
۶- تنش میان لندن و بروکسل بر سر برگزیت
۷- انتخابات پارلمانی بریتانیا و اعمال فشار بر دولت ترزا مِی
جغرافیای شبه قاره:
۱- تشدید عملیات‌های داعش و طالبان
۲- حمله طالبان به هتل انترکنتیننتال در کابل
۳- استعفای نواز شریف در پاکستان
۴- ابلاغ راهبرد جدید ترامپ در افغانستان
۵- تشدید اختلافات سیاسی در ارگ با محوریت استعفای عطاء محمد نور والی بلخ
۶- ادامه تنش میان جناح اشرف غنی و عبدالله عبدالله
۷- کشتار مسلمانان میانمار و اعمال فشار بر آنگ سان سوچی
۸- سفر نتانیاهو به هندوستان
فلسطین و اسرائیل:
۱- آشتی حماس و فتح و امضای تفاهم نامه در قاهره
۲- اعلام پایتختی قدس توسط ترامپ
۳- درگیری میان فلسطینی‌ها و نظامیان رژیم صهیونیستی
۴- بازجویی مجدد پلیس اسرائیل از نتانیاهو و همسرش به دلیل فساد اداری و مالی
ترکیه:
۱- ادامه بازداشت‌های مرتبط با کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶
۲- همه‌پرسی تغییر قانون اساسی ماه آوریل
۳- حمله ترکیه به عفرین در قالب عملیات شاخه زیتون
۴- تغییر قانون انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه
۵- تنش میان آنکارا و آمریکا بر سر استرداد فتح‌الله گولن
۶- ادامه چالش سیاسی ترکیه و اروپا بر سر عضویت در اتحادیه اروپایی
۷- قطع روابط ترکیه با اسرائیل
۸- کاهش مناسبات با عربستان سعودی
۹- متمایل شدن به سمت قطر و تعمیق همکاری‌های دو جانبه
روسیه:
۱- بازداشت چندباره الکسی ناوالنی به عنوان هدایت‌کننده اعتراضات داخلی روسیه
۲- عملیات داعش در مروی سنت‌پترزبورگ
۳- ادامه تنش میان آمریکا و روسیه
۴- حمایت پوتین از دولت سوریه
۵- ابقای تحریم روسیه از سوی اروپا
۶- شروع تنش میان مسکو و لندن در پی ترور سرگئی اسکریپال جاسوس روسی اهل بریتانیا
جغرافیای شرق آسیا:
۱- آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای توسط کره شمالی
۲- لغو محدودیت دو دوره‌ای ریاست‌جمهوری در چین
۳- تایید مذاکرات آمریکا و کره‌شمالی در ماه‌های آتی
