نقش‌آفرینی بریتانیا در کودتای زیمبابوه/ نقش‌ ارتش در انتقال قدرت

«جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح ابعاد کودتا در زیمبابوه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: بنابر تعریف کودتا آنچه که در زیمبابوه صورت گرفته یک کودتای تمام عیار بود. به این دلیل که مراکز اصلی قدرت و تاسیسات حیاتی مربوط به حکومت توسط نظامیان اشغال شده و زمام امور در دست نظامیان است. به گونه‌ای که رادیو و تلویزیون، کاخ ریاست جمهوری و پارلمان در اختیار ارتش قرار گرفته و فصل الخطاب تمامی موضوعات نظامیان خواهند بود و تمامی این داده‌ها حکایت از کودتا در این کشور دارد.

وی ادامه داد: ریشه‌های کودتای زیمبابوه به اختلاف همسر و معاون پیشین رییس جمهور بر می‌گردد اما باید دانست که در حدود سه سال تا پایان ریاست جمهوری موگابه باقی مانده و ارتش برای آنکه همسر وی را کنار بزند وارد عمل شده است. واقعیت این است که اختلافات در ساختار سیاسی این کشور به اوج رسید و در نهایت منجر شد که ارتش وارد انتقال قهر آمیز قدرت بشود که دقیقاً بر خلاف اصول دموکراسی و انتقال قدرت است.

به راه انداختن کودتا در کشوری مانند زیمبابوه و اصولاً در حکومت‌های آفریقایی، نیاز به چراغ سبز کشورهای خارجی دارد. از این جهت به نظر می‌رسد این چراغ سبز به ارتش زیمبابوه داده شده است، چراکه کودتا در اتحادیه آفریقا بسیار سخت صورت می‌گیرد و دولت‌ها به هیچ وجه با اعمال کودتا و حتی حمایت از آن رابطه خوبی ندارند. جایگاه موگابه در میان کشورهای جنبش عدم تعهد و کشورهای عضو اتحادیه آفریقا یک جایگاه ارزشمندی است؛ به گونه‌ای که وی طرفداران زیادی دارد و از این جهت برای وی احترام زیادی قائل هستند. به این جهت است که می‌بینیم ارتش با احترام با وی برخورد کرد.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با اشاره به دست داشتن کشورهای خارجی در کودتای زیمبابوه، گفت: اینکه چرا کودتا در زیمبابوه با حمایت کشورهای خارجی مانند بریتانیا و آمریکا هدایت شده، مستلزم آن است که به عملکرد موگابه نگاهی گذرا بیاندازد. از منظر انگلیسی‌ها عملکرد وی باعث شده این کشور از سلطه بریتانیا خارج شده و در فاز دیگر اصلاحات ارضی که شانزده سال پیش صورت گرفت موجب شد زمین‌های گرانبها که در اختیار بریتانیاها بود به مردم داده شود که نهایتاً خصومت جدی و تحریم‌های لندن را به دنبال داشت.

وی افزود: تحریم‌های بریتانیا تا حدی افزایش پیدا کرد که زیمبابوه از مجموع کشورهای مشترک المنافع خارج شد؛ لذا کودتایی که در این کشور به وقوع پیوسته است طبیعتاً مورد حمایت بریتانیا خواهد بود و احتمالاً ارتش زیبمابوه تحت حمایت لندن دست به انجام چنین کاری زده است. از سالیان گذشته تا به امروز شرکت‌ها و ثروتمند‌ان بریتانیا از محصولات زیمبابوه به نفع خود استفاده کرده‌اند؛ به گونه‌ای که مزارع چای، پنبه، گندم و ذرت بعلاوه معادن، تماماً تحت نفوذ غیر مستقیم بریتانیا بوده که از آن به عنوان «کشور همیشه بهار» نام می‌بردند.از سوی دیگر آمریکا در پوشش آموزش ارتش زیمبابوه وارد این کشور شد و این می‌تواند راهی برای ورود این کشور به عرصه مداخله غیر مستقیم در آفریقا باشد.

قنادباشی در پاسخ به اینکه آیا نظامیان نسبت به تشکیل حکومت جدید در زیمبابوه اقدام خواهند کرد یا خیر بیان کرد: در کوتاه مدت ارتش زمام دار امور خواهد بود تا بتواند ترتیب انتقال قدرت در زیمبابوه را بدهد. از این منظر با توجه به انتقاد کشورهای آفریقایی از حضور نظامیان در راس امور کشورهای این جغرافیا، به احتمال زیاد قدرت به دست غیر نظامیان خواهد افتاد و انتخاباتی در این خصوص برگزار خواهد شد. اما آنچه که مشخص است به حاشیه رفتن حزب «زانو پی اف» خواهد بود که منتسب به موگابه رئیس جمهور زیمبابوه بوده؛ از این جهت است که می‌گوییم احزاب دیگر به روی کار خواهند آمد. به هر حال حزب موگابه را نمی‌توان از دایره قدرت حذف کرد و احتمال دارد که انشعاب در این حزب به وجود بیاید. لذا حزبی به روی کار خواهد آمد که به سوی غربی‌ها متمایل باشد، یعنی از یک سو به بریتانیا و یک سوی دیگر به ایالات متحده گرایش داشته باشد.