دولت ائتلافی و دولت دو اقلیمی، سناریوهای پیش‌روی اربیل/ بارزانی و اتحادیه میهنی در حال بررسی جوانب انتخابات پارلمانی هستند

«رحمان قهرمانپور» کارشناس مسائل بین‌الملل با تشریح دلایل نارضایتی احزاب و شهروندان اقلیم از بارزانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا بیان کرد: باید توجه داشته باشیم که برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان محصول اجماع بین احزاب کردی نبود، لذا از همان ابتدا پیش‌بینی می‌شد که اختلافات موجود در داخل اربیل باعث شکست یا حداقل آنچه که سناریوی بارزانی بود، بشود. بارزانی اگر احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی اقلیم را در همه‌پرسی و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌داد و پارلمان را تعطیل نمی‌کرد بدون تردید مشروعیت رفراندوم بیشتر بود. چراکه او تصور داشت همانند پدر خود (ملامصطفی) می‌تواند به یک قهرمان ناسیونالیسم کردی تبدیل شود اما تحولات چند روز اخیر حاکی از شکست این تصورات و بایکوت برخی از محاسبات وی بود.

وی افزود: اگر نگاهی به خروج پیشمرگه‌های اتحادیه میهنی کردستان از کرکوک داشته باشیم دقیقاً به اختلاف موجود میان جریان‌های سیاسی و حزب دموکرات به رهبری بارزانی پی می‌بریم؛ لذا بارزانی برای تحکیم قدرت خود دست به رفراندوم زد اما نتیجه مورد نظر را به دست نیاورد. به صورتی که حزب گوران به‌رغم اینکه در لحظات آخر حمایت خود از همه‌پرسی اقلیم را مطرح کرد اما باز هم نشانه‌هایی از وجود اختلاف میان آنها با ریاست اقلیم مشاهده می‌شود. مساله دیگر این است که توافق میان اتحادیه میهنی با دولت مرکزی عراق این مفهوم را نمایان می‌کند که اختلاف جدی‌ پس از برگزاری رفراندوم میان جریان طالبانی و بارزانی به راه افتاده است. در اینجا باید به یک نکته بسیار مهم اشاره شود و آن هم احتمال تشکیل دو اقلیم جداگانه در کردستان عراق است.

 یکی از سناریوهایی که در مورد آن گمانه‌زنی می‌شود بحث تشکیل اقلیم جداگانه متشکل از مناطقی مانند کرکوک، خانقین و شنگال است که قرار شده ریاست آن به عهده اتحادیه میانی کردستان قرار بگیرد و در اینجاست که سناریوی دو فاکتوری در مورد ادامه حیات اقلیم مطرح می‌شود. در مقابل به نظر می‌رسد که بغداد به دنبال آن است تا با اجرای سناریوی دو اقلیمی مساله استقلال را به حاشیه براند. البته سناریوهای دیگری هم وجود دارد که محقق شدن آنها بعید به نظر می‌رسد؛ چراکه کردها و حتی اشخاصی مانند «برهم صالح» نخست وزیر سابق اقلیم از اتحادیه میهنی که مخالف بارزانی و سیاست‌های وی هستند همچنان به رویای استقلال کردستان می‌اندیشند. لذا نباید به این تحلیل معتقد باشیم که استقلال اقلیم از سوی جریانات کردستان به فراموشی سپرده خواهد شد.

این پژوهشگر حوزه بین‌الملل در مورد تشکیل دولت جدید در اقلیم کردستان گفت: اختلافات میان اتحادیه میهنی و بارزانی همچنان وجود دارد اما باید بدانیم که آنها برای خود خط قرمز مشخصی قائل هستند؛ به گونه‌ای که اعلام می‌کنند وارد جنگ مسلحانه نخواهند شد و این نشان می‌دهد که کردستان عراق به بلوغ سیاسی رسیده است، اما باید توجه کرد که بحث دو اقلیم و حتی تقسیم قدرت به صورت ائتلافی یا دولت مرکب متصور است.

وی ادامه داد: در مورد تشکیل دولت آینده اقلیم کردستان داده‌ها نشان می‌دهد که احتمال به وجود آمدن دولت ائتلافی مرکب از اتحادیه میان کردستان و حزب دموکرات وجود دارد اما اگر قرار بر تشکیل دولت ائتلافی باشد حضور بارزانی در این دولت دور از تصور است. از جهت دیگر با توجه به این وضعیت بغداد هم مایل است تا بارزانی در دولت ائتلافی حضور نداشته باشد؛ لذا به نظر می‌رسد که وی نتواند تمام اقلیم کردستان را با خود همراه کند. در اینجاست که تشکیل دولت ائتلافی معنا و مفهوم پیدا می‌کند؛ البته باید توجه داشت که اگر بارزانی بتواند کردها را از این مرحله حساس عبور دهد و یا اجازه ایفای نقش به احزاب دیگر را ندهد اختلاف بیش از پیش شدت می‌گیرد.

بهترین راه و مطلوب‌ترین سناریو برای بارزانی این است که اقدام به برگزاری انتخابات دموکراتیک کرده و نهایتاً به آرامی از قدرت کناره‌گیری کند؛ اما اینکه گفته می‌شود بارزانی استعفا بدهد و یا اینکه بخواهد با اصرار در قدرت باقی بماند موضوعی است که عملیاتی شدن آن به ضرر وی خواهد بود. چراکه اگر وی استعفاء بدهد به صورت علنی اعتبار خود را از دست خواهد داد و حتی در مورد برگزاری رفراندوم او را متهم خواهند کرد. از جهتی دیگر اگر از قدرت کناره‌گیری نکند انتقاد به وی در خصوص قدرت‌طلبی افزایش پیدا می‌کند.

قهرمانپور در پایان تصریح کرد: به نظر می‌رسد که بارزانی در صدد باشد تا حزب خود را در بهترین جایگاه در عرصه سیاسی اقلیم ابقا کند و مشارکت حزب دموکرات در انتخابات پارلمانی را برجسته کرده و نهایتاً از قدرت کناره‌گیری کند. اینکه دیده می‌شود انتخابات ریاستی – پارلمانی اقلیم به حالت تعلیق درآمده است نشان از همین موضوع دارد و از سوی دیگر اتحادیه میهنی کردستان درصدد بررسی جهات مختلف برای چگونگی ورود به انتخابات مذکور است.