پیشنهاد طرح نظام کنفدرالی ازسوی بغداد به اربیل ساخته ذهن اقلیم است/ تلاش کردستان برای جایگزینی واژه ‌»نظرسنجی» به‌جای «همه‌پرسی»

«محمدصالح صدقیان» رئیس مرکزی عربی مطالعات ایران در تحلیل ادعای مقام‌های اقلیم کردستان عراق مبنی بر مطرح شدن طرح نظام کنفدرالی از سوی بغداد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا بیان کرد: در مورد پیشنهاد تشکیل نظام کنفدرالی و ارائه طرح آن از سوی بغداد به اربیل تا به این لحظه چنین طرحی از سوی عراق مطرح نشده است. چنانچه «حیدر العبادی» در کنفرانس خبری خود که سه شنبه شب برگزار شد سخنی از این طرح به میان نیاورد؛ تا جایی که العبادی حتی در مورد مساله همه‌پرسی اقلیم کردستان صحبت به میان نیاورد و اعلام کرد که اولویت بغداد رفراندوم اقلیم نیست بلکه پاک‌سازی مابقی مناطق آلوده به ویروس داعش در دستور کار قرار دارد. از این جهت باید بگویم که تمامی اخبار مربوط به پیشنهاد و ارائه طرح تشکیل نظام کنفدرالی از سوی بغداد به اقلیم صحت ندارد.

وی ادامه داد: عده‌ای معتقدند در سفرهایی که «ایاد علاوی» و «اسامه النجیفی» معاونان رئیس‌جمهوری و «سلیم الجبوری» رییس پارلمان عراق» به اقلیم کردستان داشتند و در دیدارهایی که با مسعود بازرانی صورت داده‌اند چنین طرح‌هایی مطرح شده است اما باید بگویم که احتمال صحت چنین اخباری بسیار ضعیف است؛ چراکه در مقدمه قانون اساسی عراق مساله اتحاد ذکر شده و رسما از واژه اتحاد استفاده شده است نه تشکیل نظام کنفدرالی. از این جهت تاکید دولت و قانون اساسی عراق بر حفظ یکپارچگی این کشور موضوعی است که از سوی دولت، آن هم در شرایط به هم ریخته فعلی عراق مطرح نخواهد شد و اصل موضوع تشکیل دولت کنفدرالی بسیار مبهم و مردود است.

در نظام کنفدرالی همه چیز از یکدیگر مجزا است و تنها مساله ارتش ، سیاست خارجی و بحث نفت در بین آنها مشترک است. به صورتی که این سه محور در اختیار و هدایت دولت مرکزی قرار خواهد گرفت که نمونه آن را در اتحادیه اروپا شاهد هستیم. در اینجا کاملاً واضح است که قبول چنین موضوعی توسط اقلیم مردود است، چراکه در حالت فعلی و از سالیان گذشته، بغداد و اقلیم در مساله نفت با یکدیگر مشکل داشتند و همچنان این مشکل پا برجاست. درست است که بارزانی اعلام کرده می‌خواهیم وارد بحث تشکیل نظام کنفدرالی شویم اما باید توجه داشت که ورود به چنین سناریویی بسیار سخت و مشکل است. به گونه‌ای که باید برای همین موضوع قانون اساسی واحد تشکیل شود و از این جهت است که می‌گوییم ارائه چنین طرحی از سوی بغداد مردود  یا حداقل بعید به نظر می‌رسد.

این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به عقب‌نشینی مسئولان کردستان از مواضع قبلی خود، گفت: با نگاهی به اظهارات مقام‌های اقلیم کردستان طی سه روز گذشته به این معنا دست پیدا می‌کنیم که لحن آنها نسبت به گذشته تغییر کرده است. به نحوی که به نظر می‌رسد یک عقب‌نشینی آرام در ابراز مسایل صورت گرفته است؛ حتی سخنانی مبنی بر اینکه برخی از مسئولان اقلیم اعلام کردند اقدام انجام شده در ۲۵ سپتامبر «رفراندوم» نبوده بلکه یک «نظرسنجی» بوده مطرح است، اما همه ما می‌دانیم که اقدام اقلیم در حکم رفراندوم بوده و به نظر می‌رسد موضع قاطع و محکم بغداد، ترکیه و ایران تا حدودی گفتمان اقلیم را تغییر داده است. با توجه به وضعیت فعلی به نظر می‌رسد که در هفته‌های آینده شاهد برگزاری مذاکرات سه‌جانبه میان ایران، ترکیه و عراق در سطوح ریاست‌جمهوری یا وزرای خارجه باشیم که احتمالاً محل برگزاری آن بغداد باشد.

وی افزود: نکته‌ای در اینجا حائز اهمیت و قابل ذکر است، کنشگری برخی از مسئولان بغداد در این پرونده است. زمانی که رئیس پارلمان عراق به دیدار بازرانی رفت، مسائلی مطرح شد که گمان می‌رفت وی قبل از سفر به اربیل با نوری مالکی و حیدرالعبادی نخست‌وزیران سابق و فعلی عراق گفت‌وگو کرده و بعد از آن راهی کردستان عراق شده است؛ اما چندی بعد مالکی و العبادی رسماً این موضوع را تکذیب کردند و در اینجاست که نشان می‌دهد برخی از مقام‌ها بدون هماهنگی با دولت مرکزی وارد کردستان عراق شده و اقدام به گفت‌وگو می‌کنند که البته انتقاد برخی از جریان‌های سیاسی را به دنبال داشته است. تا جایی که شاهد بودیم سخنگوی دولت عراق هرگونه توافق و قول و قرار احتمالی را از پایه تکذیب کرد.

صدقیان در پایان خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که اعمال فشارهای بیشتر در خصوص محدودیت در مرزهای زمینی و هوایی و انتقال سیستم‌های مخابراتی از سوی بغداد تشدید شود؛ حتی حکمی که اخیرا از سوی دادگاهی در شرق عراق مبنی بر دستگیری مقام‌های برگزار کننده همه‌پرسی اقلیم صادر شده یکی از همین محورهای اعمال فشار است. چرا‌که العبادی به دنبال باز کردن باب گفت‌وگو از سوی اقلیم برای حل و فصل یا محقق کردن اهداف مشترک‌المنافع و معقول در این پرونده است.