تحولات اخیر، بار دیگر فلسطین را به مساله نخست جهان اسلام تبدیل کرد/ اسرائیل به دنبال تشدید شکاف بین فتح و حماس است

مجتبی امانی رئیس سابق دفتر حفاظت از منافع ایران در مصر و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارتباط با تنش‌های اخیر در بیت‌المقدس و مسجدالاقصی گفت: تقریبا بعد از شروع تحولات سوریه مساله فلسطین در جهان عرب و جهان اسلام به دلیل نوع عملکرد گروه‌های مدعی اسلام‌گرایی در منطقه و سوریه، تحرکات ضد صهیونیستی رو به کاهش بود و مساله فلسطین به گونه‌ای رو به فراموشی رفت.

وی ادامه داد: تحولاتی که در شش‌ماهه اخیر در مساله فلسطین رخ داده از جمله ششمین کنفرانس بین المللی فلسطین در تهران که در اسفند سال گذشته برگزار شد،  تاثیر بسیار زیادی در انتقال مساله فلسطین از حالت انزوای تحمیلی به حرکتی مورد حمایت کشورهای اسلامی و غیراسلامی داشته است. تحولات اخیری که در کرانه باختری و مسجد الاقصی روی داده این نوید را به کسانی که موضوع فلسطین را مهم می‌شمردند می‌دهد که فلسطین مجددا به عنوان موضوع درجه اول جهان اسلام مطرح خواهد شد.

امانی در خصوص تعلیق روابط تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی در پی حوادث اخیر مسجد الاقصی گفت: واضح است که هر جریان سازش‌کار در جهان عرب خصوصا در فلسطین مورد حمایت کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرد ولی در ادامه مسیر به دلیل ویژگی دور بودن از حق‌طلبی و نادیده گرفتن بخشی از حقوق فلسطینیان به شکست دچار می شود و از درون آن‌ها جریانات ضد صهیونیستی در داخل اراضی اشغالی متولد می‌شود. محمود عباس بعد از تجربه طولانی و آزمودن مکرر تعامل با رژیم صهیونیستی برای به دست آوردن حداقل هایی از حقوق فلسطینیان مجددا سرخورده از همکاری مثبت اسرائیل تغییر جهت می‌دهد؛ موضوعی که در رهبران فلسطینی مشترک است که سابقه آن در دوره «یاسر عرفات» و برخی دیگر از رهبران فلسطینی که در تلاش برای گرفتن برخی از حقوق فلسطینیان از اسرائیل بوده و به دلیل پایبند نبودن رژیم صهیونیستی به تعهدات خود ناامید شده‌اند نیز دیده می‌شود.

وی در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال بازگشت مجدد محمود عباس و تشکیلات خودگردان فلسطین به سوی اسرائیل پس از آرام شدن اوضاع تصریح کرد: همه فلسطینیان به یک موضوع اعتقاد دارند و آن ماهیت تجاوزگر رژیم صهیونیستی است و مساله سازش با فلسطینیان، اعراب، مسیحیان و مسلمانان در ادبیات صهیونیست‌ها و در ساختار رژیم صهیونیستی جایی ندارد. صهیونیست‌ها به دنبال ایجاد یک کشور یهودی در فاصله بین نیل تا فرات هستند که ریشه در اصول ادعایی آن‌ها دارد. بنابراین اگر در مقاطعی به دنبال اعطای امتیازاتی به فلسطینیان هستند، از آن صرفا می‌توان به عنوان یک امر تاکتیکی یاد کرد و در این مسیر توانسته‌اند برخی رهبران فلسطینی را فریب دهند. تجربه‌های تاریخی حکم به این می‌کند که دیگر رهبری از رهبران فلسطینی فریب‌کاری صهیونیست ها را نپذیرد ولی در عین حال در چارچوب داد و ستدهای سیاسی هر امری متصور است و رهبران فلسطینی از این قاعده مستثنی نیستند. به این معنا که بازگشت امثال محمود عباس و رهبران فلسطینی به مذاکرات به اسرائیل امری است که ممکن است بارها و بارها تکرار شود.

این کارشناس مسائل فلسطین در رابطه با قطع همکاری‌های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین با رژیم صهیونیستی در ادامه مسیر قطع روابط سیاسی و ترک مذاکرات صلح عنوان کرد: صهیونیست‌ها به دنبال پراکنده‌ کردن گروه‌های فلسطینی بوده و برای اسرائیل فرقی ندارد که این پراکندگی در جناح سازش‌کار روی دهد یا درون جناحی که قائل به مقاومت است. اسرائیل طوری خودمختاری محمود عباس  را در کرانه باختری و حتی حماس را در غزه شکل داده‌ است که آنها لاجرم محتاج به صهیونیست‌ها باشند. از طرفی رژیم صهیونیستی و کشورهای همسو با این رژیم نیز تلاش می‌کنند اختلافات بین حماس و فتح و رهبران دو منطقه فلسطینی‌نشین در کرانه باختری و نوار غزه را تشدید کرده و مانع از همکاری آن‌ها شوند چرا که همکاری میان این دو گروه با منافع اسرائیل منافات دارد. سنگ‌اندازی صهیونیست‌ها و استفاده از فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای همچون موضوع قطر که خواستار قطع رابطه کشورها با گروه‌هایی همچون حماس که راه مقاومت را بر‌گزیده‌اند، بخشی از پروژه رژیم صهیونیستی است که با حمایت برخی از کشورهای غربی و عربی در منطقه در جریان است.

امانی درباره احتمال آغاز مقاومت مسلحانه و یا آغاز موج جدید انتفاضه در فلسطین خاطر نشان کرد: در سرزمین‌های اشغالی همواره حرکت‌های جدیدی متولد شده‌اند که در راستای احقاق حقوق فلسطینیان فعال بوده‌اند. آغاز مقاومت مسلحانه در کرانه باختری با توجه به وقایعی که از چند ماه قبل شاهد آن هستیم، در حال تحقق است. گرچه با وجود تصور حکومت تشکیلات خودگردان فلسطین بر این منطقه پیش‌بینی این امر کمی دور از ذهن است ولی همین وضعیت در مناطق دیگر فلسطینی که در حال مقاومت هستند وجود دارد. این حرکات مسلحانه زمانی که حرکات مبتنی بر صلح به جایی نرسد آغاز خواهد شد و قاعدتا با گذشت سه دهه از آغاز مسیر سازش برخی از رهبران فلسطینی با اسرائیل و بی فایده بودن آنها برای تحقق آرزوهای ملت فلسطین و همچنین دستاوردهای بسیار ناچیز این مسیر و با توجه به اینکه خیلی از مقدرات مناطق فلسطینی نشین از جمله برق و سوخت در اختیار صهیونیست ها قرار دارد تصوری از استقلال و حاکمیت فلسطینیان بر اراضی خود امری مخدوش است. در همین چارچوب وقتی امیدها برای تشکیل حکومتی مستقل در فلسطین روشن می‌شودU حرکات انقلابی به جریان می‌افتد و در جای جای فلسطین شاهد آثار آن هستیم.

رئیس سابق دفتر حفاظت از منافع ایران در مصر در خصوص نزدیک شدن گروه‌های فلسطینی قائل به سازش و گروه‌های قائل به مقاومت به یکدیگر افزود: اختلافات میان گروه‌های فلسطینی امری طبیعی است که میان همه گروه‌های سیاسی وجود دارد و باید در فضایی دموکراتیک حل شود. با توجه به دو پارگی سرزمین‌های فلسطینیان و وضعیت سیاسی حاکم بر دو منطقه امکان اتحاد جریان‌های فلسطینی و با توجه به امکانات میدانی بسیار سخت به نظر می‌رسد. به هر حال با توجه به تحولات روی داده باید به این موضوع اعتراف کرد که بین مجموعه‌هایی که در فکر پذیرش موجودیت اسرائیل هستند و گروه‌هایی که به دنبال تثبیت حاکمیت فلسطینی‌ها بر سرزمین‌های اشغالی است، فرق زیادی وجود دارد. برخی مدعی هستند که وجود صهیونیست‌ها واقعیتی است که قابل انکار نیست و باید با آن‌ها تعامل کرد در حالی که جریان دیگر آن ها را فاقد مبانی حقوقی برای سکونت و وجود  در منطقه می‌دانند. اما امری که احتمال وقوع آن زیاد است، اعتماد به صهیونیست‌ها برای دست یافتن به حداقل‌های سازش در حال رنگ باختن است و این می‌تواند به وجود آورنده و مشوق حرکت های انقلابی جدید باشد.

وی در خصوص احتمال حمله و اقدام نظامی صهیونیست‌ها علیه فلسطینیان تصریح کرد اسرائیل تاکنون چندین بار طعم جنگ با فلسطینیان خصوصا در نوار غزه را چشیده است. با توجه به نحوه مقاومت جریان‌های مقاوم در مقابل اسرائیل و تجربه جنگ‌های گذشته اسرائیل نباید قاعدتا اشتباه جنگ مجدد با فلسطینیان را تکرار کند چرا که اعتبار نظامی و میدانی خود را بیش از پیش از دست خواهد داد. شکست رژیم صهیونیستی در چهار جنگ اخیر خود علیه باریکه غزه سابقه و توان نظامی مورد ادعای این رژیم را کاملا زیر سوال برده است. اما آنچه در کرانه باختری در حال روی دادن است توانایی اسرائیل را نسبت به قبل به‌شدت کاهش خواهد داد. بنابراین شعله‌ور شدن دوباره آتش جنگ و درگیری میان صهیونیست‌ها و جریان مقاومت منطقی به نظر نمی‌رسد. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی در طول شش سال اخیر تصور می‌کرد که توانایی قطع محور مقاومت را با استفاده از گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه را دارد تا ارتباط زمینی بین ایران، عراق، سوریه و لبنان را قطع کنند که این موضوع نیز محقق نشده است. محور مقاومت در جریان در این سال‌ها نه تنها تضعیف نشد بلکه توانایی و امکانات آن از جمله تجهیزات موشکی  آن‌ها افزایش نیز یافته است. عقل اقتضا می‌کند با توجه به شرایط موجود و با توجه به تجربه‌های گذشته، صهیونیست‌ها نباید اقدام سابق خود در حمله به مناطق فلسطینی‌نشین را تکرار کنند؛ زیرا که نتیجه حتمی آن شکست مفتضحانه است.

این دیپلمات با سابقه در رابطه با رویکرد ایران در برخورد با وقایع مربوط به فلسطین و اسرائیل و همچنین برخورد جمهوری اسلامی با گروه‌های فلسطینی تاکید کرد: نگاه ایران به مساله فلسطین یک نگاه مقطعی و مرتبط با تحولات زود گذر نیست که همین امر ویژگی ممتاز جمهوری اسلامی ایران در منطقه است. ممکن است هر گروه طرفدار ایران یا کشوری که با ایران روابط خوبی دارد به دلایل سیاسی مختلف در مقاطعی از جمله تحت تاثیر تهدیدها و تطمیع‌های دشمنان از مواضع ایران دور شود. اما نکته مهم این است که جمهوری اسلامی ایران به این رویدادهای به عنوان اصول ثابت در روابط نگاه نمی‌کند، به همین دلیل به رغم تلاش‌های موجود برای ضربه زدن به مقاومت شاهد این هستیم که حمایت از مقاومت در منطقه در حال رشد است. مقاومت ایران در منطقه باعث شده است که ما به رغم نقشه کاملا طراحی شده محور غربی-عربی-عبری، تشکیل یک کشور افراطی به نام داعش را شاهد نباشیم در حالی که در دوره‌ای این امر در برخی از کشورهای منطقه به عنوان امری تحقق یافته در نظر گرفته می‌شد که یکی از وظایف آن قطع محور مقاومت و ایجاد مزاحمت برای مقاومت بود.  بنابراین اگر گروه و یا کشورهایی که در مقاطعی مواضعی خلاف مواضع ایران اختیار کرده‌اند، جمهوری اسلامی ایران نیز سعی کرده که با کرامت از کنار این امر گذر کند و نگاه خود را به منافع بلند مدت و استراتژیک در منطقه ببندد که همین امر باعث پیروزی ایران در منطقه شده است.