غرب از کودتای ۱۵ جولای خوشحال بود/ ترکیه خواستار ادامه دوستی و حسن همسایگی با ایران است

در این گفت‌وگو که «احمد اویسال» استاد دانشگاه و رئیس مرکز مطالعات ایران، «سرحان آفاجان»، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه و «اسماعیل ساری»، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه حضور داشتند به تبیین وقایع و رویکرد‌های ترکیه در داخل و خارج این کشور پرداخته شده است.

سیاست‌های چندگانه خارجی ترکیه در قبال ایران و سوریه بارها تغییر کرده است. از جمله در کنفرانس امنیتی مونیخ شاهد این مساله بودیم. دلیل چرخش‌های مکرر سیاست خارجی ترکیه در قبال ایران چیست؟

نظام اسد بدون حمایت ایران شاید سقوط می‌کرد؛ البته نقش روسیه هم در این بین قابل اتکا است. اگر این حمایت‌ها نبود، شاید نظام بشار اسد نیز همچون تونس و مصر از بین می‌رفت ولی ترکیه به دلیل حمایت از حق مردم سوریه در این قضیه ورود کرد. این اتفاقات و مناقشات با توجه به اختلاف‌نظر در خصوص برخی مسائل عادی است ولی ترکیه همیشه سعی کرده است روابط دوجانبه را به سوی پیشرفت حرکت دهد. اگر از بحث سوریه صرف‌نظر شود، ترکیه هیچ گاه به دنبال خراب کردن روابط دوجانبه نبوده است اما در خصوص بحث سوریه، ترکیه با معضل پناهجوها و تروریسم مواجه است و منظور از تروریسم، داعش و گروه‌های کرد است و ترکیه از این امور آسیب می‌بیند و این مشکلات باید حل شود. در مذاکرات آستانه برای حل این مسائل بحث و تبادل نظر شد.

ترکیه هیچ خصومت و دشمنی با ایران ندارد و همیشه دوستی و حسن همسایگی ادامه پیدا خواهد کرد که نباید بحث‌های این چنینی این رابطه را تحت تاثیر قرار دهد. 

ما بین مردم ترکیه عبارتی داریم که«دوست تلخ صحبت می‌کند» و این انتقادها نشان از خصومت یا نیت بدی نیست و طبیعتا نباید هیچ گاه مشکلی پیش آید همان طور که هیچ یک از دو کشور در پی خراب شدن روابط نیستند. ولی در خصوص مسائل یمن و جنگ این کشور با عربستان، باز هم می‌بینیم که پناهجوها به سمت ترکیه می‌آیند. 

به نظر من مذاکرات آستانه و ژنو هر چه زودتر باید به نتیجه برسد. چرا که در این میان مردم و کشور سوریه هستند که متحمل ضرر و زیان می‌شوند. 

ما از مردم و دولت ایران در قبال موضعشان در خصوص کودتای ترکیه قدردان هستیم و ترکیه نیز در قبال تحریم‌ها و مذاکرات هسته‌ای پشتیبان ایران بوده و در کنار ایران باقی خواهد ماند. 

حضور نظامی ارتش ترکیه در خاک عراق و سوریه بدون هماهنگی دولت‌های مستقر در آن کشورها باعث خدشه‌دار کردن دموکراسی و تمامیت ارضی و عدم توجه به حق حاکمیت آن کشورها نمی‌شود؟

خیر، در واقع دولت عراق و سوریه بر آ‌ن مناطق تسلطی ندارند و گروه‌های تروریستی در این مناطق به فعالیت پرداخته و علیه ترکیه از این مناطق دست به حملات تروریستی می‌زنند و این امر در و اقع دفاع از خود در مقابل فعالیت‌های تروریستی است. ترکیه از همان ابتدا اقدام به این عمل نکرده و در زمانی که حضور نظامی خود را ضروری دانست، به این امر اقدام کرد. البته این حضور نظامی دائمی نیست. جلساتی نیز برای امن‌سازی مرزها برگزار شد که مانع از فعالیت تروریست‌ها در این منطقه شویم.

در مجموع حضور نظامی ترکیه در عراق و سوریه برای تامین امنیت مردم این کشور است که هدف تروریسم قرار می‌گیرند. از طرفی حضور نظامی ترکیه در منطقه اهداف دیگری از جمله جلوگیری از جدایی مناطق کردنشین از کشورهای متبوع خود را نیز در دستور کار دارد.

رویکردهای ترکیه پس از کودتا و فعل و انفعالات رخ داده در این کشور چه تاثیری بر عضویت این کشور در اتحادیه اروپا داشته است؟

برای ما مشخص است که بسیاری از کشورهای غربی از کودتا خوشحال شدند و زمانی که مردم ترکیه اقدام به پس زدن کودتا کردند، آنها نیز به دموکراسی در ترکیه راضی شدند. 

ترکیه در حال انجام اقدام‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع مجدد کودتاست که البته برخی از این اقدام‌ها به مزاج برخی از دولت‌های غربی خوش نمی‌آید. ترکیه تمایل دارد روابط خود را با تمامی کشورها حفظ کرده و گسترش دهد. اما نکته قابل توجه این است که الحاق به اتحادیه اروپا دیگر در ترکیه مثل سابق امر محبوبی نیست. اگر اتحادیه اروپا درهای خود به سوی ترکیه را نبندد، ترکیه نیز آماده ادامه همکاری برای الحاق به این اتحادیه است.

رابطه یونان و ترکیه پس از کودتا هم بر سر جزیره قبرس و هم پناه بردن برخی از عوامل کودتا به یونان دستخوش چه تحولی شده است؟

ما مشکل خاص با هم نداشته و تنش حادی با یکدیگر نداریم. البته حس مالکیت یونانی‌ها بر سر برخی از مناطق، گاهی اوقات باعث بر هم خوردن و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات می‌شود. در خصوص مساله استرداد عوامل کودتای نافرجام ترکیه از سوی یونان، مذاکرات همچنان ادامه دارد.