تغییر ایدئولوژی و راهبرد معارضان در آستانه مشخص می‌شود/ محمد علوش بازیگر منفعل مذاکرات
معارضان سوری به دلیل از دست دادن دستاوردهای میدانی در سوریه سعی دارند در مذاکرات با نشان دادن کنشگری سیاسی از خود اقدام به کسب منافع و ترمیم آبرو کنند.
«محمدعلی مهتدی» تحلیلگر ارشد مسائل منطقه در تحلیل وضعیت روز اول مذاکرات آستانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در مذاکرات آستانه اصولاً قرار بر این نیست که در مورد مسائل مربوط به آینده سوریه بحث و تبادل نظر شود. به گونه‌ای که هدف اصلی در این مذاکرات تثبیت آتش‌بس خواهد بود و دولت ترکیه به همراه گروه‌های معارض شرکت‌کننده در این مذاکرات حاضر شدند به تعهدات خود در خصوص آتش‌بس پایبند باشند.
وی افزود: چینش مذاکرات به صورت غیر مستقیم بود و قلب این مذاکرات را باید میان معارضان و نمایندگان دولت سوریه دانست. دسته‌بندی که در خصوص حضور معارضان مسلح سوریه صورت گرفته است، نشان می‌دهد گروه‌های تروریستی از مخالفان مسلح تفکیک شدند. از این جهت تمامی گروه‌هایی که در آستانه حضور پیدا کردند، باید بپذیرند تا در کنار نیروهای ضد‌تروریسم به مقابله با آنها بپردازند.
مذاکرات آستانه یک فرصت و آزمایش بسیار مهم است تا مخالفان سوریه ایدئولوژی و خط‌مشی خود را از گروهک‌های تروریستی مانند القاعده، داعش، جبهه فتح الشام و سایرین تفکیک کنند. از جهتی دیگر، به دلیل اختلاف‌های میان آنکارا و دمشق، مقام‌های ترکیه و سوریه با یکدیگر به صورت مستقیم روبه‌رو نخواهند شد و البته محور مذاکرات و برگزار کننده آن روس‌ها هستند.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به خروجی نشست آستانه، گفت: اگر روند مذاکرات آستانه به خوبی پیش برود و دولت سوریه با معارضان مخالف به طور مستقیم روبه‌رو شوند، بدون تردید سه جناح دیگر یعنی ترکیه، روسیه و ایران بیش از پیش به میان خواهند آمد و خروجی آن می‌تواند گام بسیار مهمی برای مذاکرات ژنو قلمداد شود. از این نظر نمی‌توان از مذاکرات آستانه انتظارهای زیادی داشت. چراکه محورهای اصلی بحث پذیرش آتش‌بس و مبارزه با تروریسم خواهد بود.
وی ادامه داد: در مورد «محمد علوش» که سرپرستی هیات مخالفان سوری را بر عهده دارد، باید به این نکته توجه شود که وی برادرزاده «زهران علوش» فرمانده گروهک جیش الاسلام است که گستره فعالیت آن، مناطق جنوب دمشق بوده است. گرچه در زمان حضور زهران علوش صحبت‌هایی در خصوص صلح و پیوستن آنها به فرایند صلح سوریه صورت گرفته بود، اما در نهایت شاهد ترور زهران علوش بودیم. اما آنچه که مهم جلوه می‌کند، این است که جیش‌الاسلام تحت حمایت عربستان سعودی بوده و پس از مرگ زهران علوش حضور محمد علوش می‌تواند تا حدودی ماجرا را دستخوش تغییر کند. البته به صورت قطعی نمی‌توانیم بروز و ظهور این تحولات را اثبات کنیم. چراکه ترکیه اظهار کرده گروهک جیش‌الاسلام تفاوت زیادی با القاعده و داعش دارد و از این جهت می‌بایست سقف درخواست‌های آنها مشخص شود که به نظر می‌رسد مذاکرات آستانه می‌تواند این وضعیت رابه صورت کامل مشخص کند.
مساله‌ای که در مورد تاثیر محمد علوش در مذاکرات صلح سوریه مد نظر قرار می‌گیرد، این است که وی یک جوان کم تجربه و تا حدودی عصبی و منفل است و درصدد بوده تا بتواند در مقابل دولت سوریه اقدام به کنشگری کند که البته توان مذاکره در این سطح گسترده را ندارد. درست است که وی را به عنوان سخنران و سرپرست هیات مخالفان سوری مشخص کرده‌اند اما باید بگوییم که اختیار وی تا این حد نیست. چراکه قطر و عربستان و از سمت دیگر ترکیه اقدام به خط دهی اصلی به وی می‌کند.
مهتدی در پایان خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که باید در انتها به آن اشاره کرد این است که باتوجه به تحولات میدانی سوریه و خصوصاً آزادسازی حلب، گروه‌های مسلح تا حدود زیادی نفوذ در صحنه میدانی را از دست داده‌اند و با حضور در محور و مذاکرات سیاسی درصدد هستند تا منافع خود را کسب کنند و از آن به عنوان یک دستاورد نام ببرند. از نگاهی دیگر، عده‌ای معتقدند که نقش ایران در این مذاکرات بسیار کم رنگ شده و حتی به حاشیه رانده شده است؛ اما با توجه به داده‌ها و مستندات موجود باید گفت که ایران در متن این مذاکرات و روند سیاسی قرار دارد. چراکه نقش پرنفوذ آن را نمی‌توان انکار کرد که البته سرمنشا تمامی این اخبار، رسانه‌های قطر و عربستان هستند.