افزایش بودجه ناتو، نشانه تقابل با روسیه و تردید به سیاست ترامپ است
اگر ناتو، روسیه را تهدید قلمداد کند به صورت قطعی افزایش بودجه این سازمان به بهبود روابط میان روسیه و آمریکا ارتباط دارد و در این بین بودجه نظامی ناتو مطمئناً افزایش بیشتری خواهد داشت.
«علی قائم‌مقامی» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در تشریح دلایل افزایش بودجه نظامی ناتو در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از همه چیز باید به دو محور اصلی در خصوص روند نظامی اتحادیه اروپا اشاره کنیم. نخست بحث ارتش اروپایی و در سطح دوم سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو). در خصوص ارتش اروپایی، بریتانیا مخالف تشکیل چنین نهاد نظامی است و دلیل آن را هم تضعیف جایگاه و موقعیت ناتو اعلام کردند اما در مقابل آلمان و فرانسه خواستار تاسیس ارتش اروپایی هستند. از این رو می‌بایست به این نکته توجه شود که با توجه به روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده یک تضاد نسبی میان اروپا و آمریکا در مورد ناتو به وجود آمده است. به صورتی که دبیر کل ناتو در روزهای اخیر رسماً اعلام کرده که آمریکا و اروپا نباید در قبال ناتو دچار تضاد شوند. از جهت دیگر باید آمریکا را رهبر اصلی ناتو بدانیم که در ادامه آن فرانسه و انگلیس از کشورهایی هستند که در رده اول رهبری ناتو قرار دارند. دلیل حضور لندن و پاریس به عنوان رهبران سطوح دوم ناتو این است که این دو کشور دارای قدرت اتمی بالایی بوده و از سوی دیگر دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل هستند.
وی ادامه داد: کشورهای دیگری مانند آلمان را می‌توان از بزرگ‌ترین قدرت‌های اروپایی حاضر در ناتو دانست. از جنبه دیگر نباید حضور ترکیه در ناتو را به عنوان یک کشور مسلمان از قلم بیندازیم چراکه آنکارا بعد از آمریکا بزرگ‌ترین عضو در ناتو شناخته شده و حتی به عنوان دومین ارتش حاضر در ناتو محسوب می‌شود. البته مواضع آنکارا در قبال عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو طبیعتاً در تضاد با رویکرد روسیه خواهد بود اما به هر حال ترکیه را نمی‌توان به عنوان دومین عضو ناتو مدنظر قرار نداد.
در مورد ارتش اروپایی باید بگوییم که با توجه به امضای پیمان لیسبون در سال ۲۰۰۷ از سوی کشورهای اروپایی بسیاری از آنها بر اتحاد و تشکیل این ارتش بر مبنای یک تشکیلات نظامی، امنیتی و سیاسی تاکید کردند که آلمان و فرانسه از موافقان آن به حساب می‌آیند، اما بریتانیا همچنان مخالف این موضوع است. در مقابل باید به اعضای ناتو نگاهی دیگر داشت. بسیاری از کشورهای اروپایی عضو پیمان آتلانتیک شمالی هستند اما برخی دیگر همچنان در خارج از دایره اعضای ناتو قرار دارند و حتی تشکیل ارتش اروپایی را مفید ندانسته و ناتو را بهترین جایگزین در این خصوص قلمداد می‌کنند. در این راستا آمریکا مخالف تشکیل ارتش اروپایی بوده و معتقد است که بزرگ‌ترین ضربه از طریق این ارتش به ناتو وارد می‌شود. ترکیه هم در خصوص تشکیل ارتش اروپایی با آمریکا هم عقیده است چراکه می‌داند اگر ارتش اروپایی تشکیل شود بدون تردید پایگاه‌های آمریکا در کشورهای عضو ناتو تعدیل خواهد شد و به دنبال آن حوزه نفوذ ایالات متحده کاهش پیدا خواهد کرد.
این کارشناس مسائل ناتو با اشاره به سخنان اخیر دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی عنوان کرد: دبیرکل ناتو در روزهای گذشته رسماً اعلام کرده بود تضاد میان آمریکا و اروپا پس از روی کار آمدن ترامپ می‌تواند باعث تضعیف ناتو شود. از این منظر همگان می‌دانند که ناتو می‌تواند دو پیمان آتلانتیک یعنی اروپا و آمریکا را به یکدیگر متصل کند که محورهای امنیتی مهمترین آنها در این بین قلمداد می‌شود. در جای دیگر شاهد بودیم که دبیر کل ناتو اعلام کرده بود که رهبری بلوک غرب همچنان می‌بایست در دستان آمریکا باشد و در غیر این‌صورت بدون هیچ تردیدی ناتو تضعیف خواهد شد که این سخنان به نوعی در جلب نظر آمریکا بیان شده است.
وی افزود: سخنان دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور منتخب که گفته بود رابطه خود با برخی از کشورهای اروپایی و عضو ناتو را حفظ خواهد کرد ولی آمریکا نمی‌تواند تمامی بودجه نظامی و اطلاعاتی ناتو را پرداخت کند، نشان از این دارد که احتمال روی دادن یک شکاف عیمق میان آمریکا و اروپا در پرونده ناتو وجود دارد که تا حدودی این وضعیت نمایان شده است. به صورتی که در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه شاهد بودیم وزرای خارجه و دفاع کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین سایر مقام‌های سیاسی این اتحادیه در بروکسل اقدام به تصویب بالا بردن بودجه و ضریب امنیتی کشورهای اتحادیه اروپا کرده و حتی مصوبه‌ای در این خصوص به تصویب رسید که می‌توان تمامی این موضوع‌ها را واکنش اروپا در مقابل ترامپ دانست. چراکه آنها معتقدند ایالات متحده در آینده‌ای نزدیک ناتو را تضعیف خواهد کرد.
ترامپ با اشاره به دخیل شدن کشورهای اروپایی در تامین هزینه‌های ناتو اعلام کرده بود که کشورهای اروپایی می‌بایست دو درصد تولید ناخالص خود را در اختیار ناتو قرار دهند که برخی از این کشورها زیر بار چنین پیشنهادی نرفتند و در مقابل ترامپ تاکید کرده است که اگر بودجه از سوی کشورهای اروپایی افزایش پیدا نکند، بدون شک آمریکا حمایت خود از ناتو را کاهش خواهد داد و این بیانگر تجدید نظر آمریکا در خصوص کانالیزه کردن حمایت‌های اقتصادی خود از ناتو است و از منظر دیگر نشان از وخیم بودن مشکلات پیش روی بودجه آمریکا در اقتصاد این کشور دارد.
قائم‌مقامی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال بهبود روابط میان روسیه و آمریکا دلیلی برای افزایش بودجه ناتو محسوب می‌شود یا خیر؛ گفت: عده‌ای معتقدند بهبود روابط احتمالی آمریکا و روسیه باعث شده تا بودجه ناتو از سوی کشورهای اروپایی افزایش پیدا کند اما باید توجه داشت برخی از دولت‌های حاکم در قاره سبز اعلام کرده‌اند که اگر ترامپ، روسیه را در مورد مناقشه اوکراین خصوصاً شبه جزیره کریمه تحت فشار قرار داده و تحریم‌ها را علیه مسکو افزایش دهد، بدون شک اروپا همکاری خود با ناتو و آمریکا را گسترش خواهد داد. در مقابل برخی از کشورها مانند ایتالیا معتقد است که روابط پوتین و ترامپ می‌تواند موجب منتفع شدن اتحادیه اروپا در محورهای اقتصادی و انرژی شود که این نشان از اختلاف نظر میان کشورهای اروپایی در ارتباط‌گیری روسیه و آمریکا دارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر ناتو، روسیه را تهدید قلمداد کند به صورت قطعی افزایش بودجه این سازمان به بهبود روابط میان روسیه و آمریکا ارتباط دارد و در این بین بودجه نظامی ناتو مطمئناً افزایش بیشتری خواهد داشت. ولی آنچه که بسیاری از تحلیل‌‌گران و مفسران عرصه بین‌الملل را بلاتکلیف گذاشته است مواضع دوگانه و چندوجهی ترامپ است. یعنی اول بحث بهبود روابط با روسیه از سمت وی نمایان می‌شود و دوم تقویت ارتباطات ایالات متحده با ناتو. لذا باید بدانیم که ناتو در گذشته مرزهای اندکی در اختیار داشت اما کماکان شاهد پیشروی این سازمان به سوی بالکان، خلیج فارس و حتی آفریقا هستیم که ماهیت آن را از یک سازمان نظامی کوچک به یک ساختار امنیتی، نظامی و سیاسی بین‌المللی تبدیل کرده است که البته پایگاه‌های آن همگی تحت فرمان آمریکا بوده و به نوعی افزایش بودجه ناتو را می‌توان نوعی تقابل با روسیه دانست.