پیمان ترنس-آتلانتیک و استرداد گولن محورهای سفر اردوغان به واشنگتن بود

«علی قائم‌مقامی» کارشناس مسائل ترکیه و قفقاز با اشاره به سفر رئیس جمهوری ترکیه به واشنگتن و دیدار با همتای آمریکایی خود در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: سفر رجب طیب اردوغان به آمریکا از ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و همین طور محور مبارزه با تروریسم قابلیت بررسی دارد. به طوری که اردوغان قبل از دیدار با باراک اوباما با هدف گسترش روابط ترکیه با لایه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی آمریکا و همچنین در راستای تقویت همکاری ترکیه با اسرائیل در منطقه، دیدارهای بسیاری انجام داد. به عنوان مثال اردوغان با اعضای «شورای روابط جامعه یهودیان واشنگتن بزرگ» و همین‌طور اتحادیه ضد افترا حضور پیدا کرد و این اتحادیه، نهادی بود که در گذشته شخص اردوغان از آن مدال شجاعت گرفته بود.

وی ادامه داد: پس از این دیدارها، اردوغان با روسای 20 شرکت بزرگ آمریکایی به دیدار و گفت‌وگو پرداخت که تمامی محورها در موضوع سرمایه‌گذاری و تجارت استوار بود و در بخشی از این دیدارها اردوغان اعلام کرده بود که ترکیه یکی از امن‌ترین کشورها برای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید و نرخ سود این کشورها توسط ترکیه بلوکه نخواهد شد. از سوی دیگر پس از دیدارهای مذکور در موسسه بروکینگز به سخنرانی پرداخت و در آنجا صراحتا اشاره کرد سیاست‌های آنکارا همسو با تل‌آویو خواهد بود که بعد از تمامی این دیدارها او با جان کری، جو بایدن و نهایتاً باراک اوباما ملاقات کرد. نکته‌ای که در این دیدار باید مد نظر قرار گیرد این است که اوباما پس از صرف شام با اردوغان ملاقات کرد و حتی وی را به ضیافت شام دعوت نکرد و عمده محور این دیدار در خصوص مبارزه با تروریسم و پدیده داعش بود.

به موازات این موضوع چندی قبل در سوریه یکی از عوامل اقدام‌های تروریستی در آنکارا دستگیر شده بود که پس از افشاگری‌هایی که انجام داده بود، 15 عضو داعش در ترکیه دستگیر شدند و این نشان می‌د‌هد که امنیت ترکیه توسط داعش در حال تهدید شدن است. در صورتی که اردوغان بارها اعلام کرده که ترکیه یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه به حساب می‌آید و البته اوباما هم در این چارچوب هشدارهایی را به رئیس جمهور ترکیه داده و از وی خواسته مرزهای کشورش را کنترل کند.

قائم‌مقامی درباره مناسبات اقتصادی میان آمریکا و ترکیه بیان کرد: در خصوص محور اقتصادی این دیدار باید به سطح تجارت میان آنکارا و واشنگتن اشاره کرد که چیزی حدود 17 میلیارد دلار تخمین زده شده که البته صادرات آمریکا به ترکیه دو میلیارد بیشتر از صادرات ترکیه بوده و آنکارا هم خواستار گسترش این روابط است. اما باید توجه داشت که قرار است پیمان تجاری و سرمایه‌گذاری به نام ترنس- آتلانتیک میان آمریکا و اتحادیه اروپا به امضا برسد که تمامی جوانب این قرارداد به ضرر ترکیه خواهد بود. به گونه‌ای که اردوغان گفته است به دلیل این‌که ترکیه با اتحادیه اروپا دارای مناسبات گمرکی و اقتصادی باز بوده است و اگر این قرارداد به امضا برسد، بدون شک ترکیه متضرر خواهد شد. به صورتی که بازار ترکیه تنها به عنوان یک بازار مصرف کننده و وارد کننده تلقی می‌شود که این موضوع به منزله بایکوت شدن صادرات آنکارا محسوب می‌شود. در این خصوص اردوغان پیشنهادی را به باراک اوباما ارائه کرد که یا ترکیه به عضویت این قرار‌داد در بیاید یا این‌که پارامترهایی را در این قرارداد به عنوان محورهای محدود کننده به نفع ترکیه تبیین و اعمال کنند و اگر چنین حالتی پیش نیاید بدون شک ترکیه بازار صادرات و اقتصاد خود را از دست خواهد داد.

وی افزود: در محور امنیتی موضوع گفت‌وگوی میان اردوغان و اوباما در خصوص پیشنهادی است که ترکیه درباره محور جرابلس و اعزاز مطرح کرده بود. به نوعی‌ که ترک‌ها گفته بودند در این محور به عمق 50 کیلومتر و طول 94 کیلومتر می‌بایست منطقه آزاد اعلام شود تا شرکت‌های ترک بتوانند در آنجا اقدام به ساختمان‌سازی کنند و سوری‌ها را درآنجا اسکان بدهند. از همین رو اردوغان از آمریکا و ناتو درخواست کرده بود وارد این مناطق بشوند که چنین چیزی در حالت فعلی محقق نشده است. یکی دیگر از محورهای مورد بحث در این دیدار تلاش ترکیه برای حضور و اصرار بر آن در موصل عراق است تا بتواند کردهای عراق را علیه نیروهای بسیج مردمی تحریک کند و همانند گذشته و براساس ادعاهای چند دهه‌ای خود نفوذ خود را در موصل به صورت کانالیزه هدایت کند.

این تحلیلگر مسائل ترکیه در پایان عنوان کرد: موضوع دیگر بحث اپوزیسیون ترکیه و به طور مشخص «عبدالله گولن» بود که هم اکنون در آمریکا اقامت دارد. ترک‌ها خواستار استرداد این شخص به دولت حاکم بر آنکارا هستند تا بتوانند وی را محاکمه کند که در این خصوص از سال 2013 اختلاف میان دولت اردوغان و عبدالله گولن به بالاترین حد خود رسید و این موضوع تا جایی پیش رفت که از هواداران گولن به عنوان تروریست یاد می‌شود که این هم یکی از محورهای گفت‌وگو بود. به طور کلی محورهای امنیتی و اقتصادی از موضوع‌های غالب در این دیدار بود که البته همگرایی ترکیه با سیاست‌های اسرائیل نباید در این بین نادیده گرفته شود.