آمریکا تلاش می‌کند هزینه بحران سوریه را به دوش ریاض و آنکارا بیندازد/ احتمال انتقام‌گیری روس‌ها از ترکیه در سوریه
در شرایط فعلی شاهد آن هستیم که غربی‌ها باتوجه به هزینه‌های سنگینی که در سوریه داده‌اند، می‌خواهند ادامه این بحران را به دوش عربستان و کشورهای منطقه بیندازند که این موضوع می‌تواند تا حدود زیادی سلطه واشنگتن بر ریاض را افزایش دهد.
«صادق ملکی» کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به اخبار منتشر شده در خصوص احتمال ورود نظامی عربستان و ترکیه به سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: اوضاع سوریه هر چقدر که زمان جلوتر می رود، پیچیده‌تر و خطرناک‌تر می‌شود. راه حل سوریه از پنج سال گذشته تاکنون سیاسی بوده و خواهد بود، اما کشورهای منطقه مانند ترکیه، عربستان و قطر تمایلی برای حل این مسئله از طریق راهکار سیاسی ندارند و کمک‌های لجستیکی و مالی که از سالیان قبل به تروریست‌ها شده است، تنها موجب شده تا ویرانه‌ای به اسم سوریه را شاهد باشیم که در نتیجه آن میلیون‌ها آواره به سمت اروپا روانه شدند.
وی با اشاره به پیشروی‌های اخیر ارتش سوریه و نیروهای مردمی این کشور در هفته‌‌های گذشته تصریح کرد: اخیراً با شکستی که گروه‌های ترویستی در مناطق حلب، درعا و سایر نقاط دیگر سوریه متحمل شدند، می‌توان گفت که عنوان «شکست راهبردی» بار دیگر در پرونده سوریه نمایان شد و از این رو می‌توان گفت که منافع حامیان تروریسم در سوریه به شدت تهدید شد. به عنوان مثال پیروزی‌هایی که در شهر حلب به دست آمد، به دلیل اینکه این شهر نزدیک‌ترین جبهه به ترکیه به شمار می‌رود، کمک‌هایی که از سمت آنکارا برای تروریست‌ها ارسال می‌شد، به سرعت از این شهر به دست آنها می‌رسید و همین موضوع باعث شد تا کانال ارتباطی برای تغذیه تروریست‌ها قطع شود. لذا برخی از تحلیلگران صراحتاً اعلام کردند که شکست در نبل و الزهرا به صورت آشکار رویاهای ریاض و آنکارا را تا حد زیادی ویران کرد.
ملکی اضافه کرد: از سمت دیگر تعویق در برگزاری اجلاس ژنو ۳ که تا حدودی می‌توان گفت با دستور ترکیه و ریاض صورت گرفته بود، باعث شده تا اخباری مبنی بر ورود این دو کشور به سوریه منتشر شود. اما مساله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که عربستان و ترکیه در حالت کنونی و در طول مدت بحران سوریه در این کشور حضور داشته‌اند و به طور کلی باید گفت که حضور آنها از پنج سال گذشته در خاک سوریه ملموس بوده است. به همین جهت اخباری که درخصوص ورود احتمالی نظامیان عربستان و ترکیه به خاک سوریه منتشر شده است بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و اگر هم چنین موضوعی صحت داشته باشد، باید بگوییم که آنها درصدد هستند که دخالت خود در سوریه را رسمیت ببخشند بنابراین بدون شک ورود این دو کشور به پرونده سوریه اوضاع را مخرب‌تر خواهد کرد و شاید خاورمیانه شاهد زایش یک جنگ دیگر باشد.
نکته‌ای که درخصوص ورود ریاض و آنکارا به سوریه باید مدنظر داشت این است که به هم ریختگی فعلی در منطقه و خصوصاً در سوریه طرحی بود که از سمت غربی‌ها ترسیم شد و در نهایت کلید خورد. اما در حالت فعلی شاهد آن هستیم که غربی‌ها باتوجه به هزینه‌های سنگینی که در سوریه داده‌اند، می‌خواهند ادامه این بحران را به دوش عربستان و کشورهای منطقه بیندازند که این موضوع می‌تواند تا حدود زیادی سلطه واشنگتن بر ریاض را افزایش دهد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در حالت کنونی افکار عمومی ترکیه، برای ورود نظامیان این کشور به خاک سوریه هیچ‌گونه آمادگی ندارند، گفت: در خصوص ترکیه باید بگوییم چون ساختار قدرت در این کشور با عربستان تفاوت زیادی دارد، به نظر ورود ترک‌ها به سوریه صورت نخواهد گرفت. چرا که افکار عمومی ترکیه آمادگی حضور نظامیان کشورشان در سوریه را ندارد و از سوی دیگر اقتصاد ترکیه نمی‌تواند چنین موضوعی را پذیرا باشد. اما در مورد عربستان مساله مقداری متفاوت است. باید توجه داشت که ذخایر ارزی این کشور چیزی حدود ۸۰۰ میلیارد دلار برآورد شده که به هیچ وجه با ذخیره ارزی ترکیه قابل مقایسه نیست. لذا به نظر می‌آید انتشار چنین اخباری در سطح رسانه‌های جهان تنها در سطح هدایت افکار عمومی است به طوری که اگر نظامیان عربستان وارد خاک سوریه شوند، بدون شک سعودی‌ها ضربه سختی را هم از حیث پرستیژ بین‌المللی و هم از جهت اقتصادی متحمل خواهند شد.
وی افزود: مطلب دیگری که در خصوص ورود احتمالی ترکیه و عربستان به سوریه باید مد نظر داشت، این است که مقام‌های سیاسی و نظامی دو کشور اعلام کردند برای مبارزه با داعش وارد خاک این کشور خواهند شد اما بدون شک همه می‌دانند چنین ادعایی که از سوی ریاض و آنکارا مطرح می‌شود، تنها جنبه تبلیغاتی دارد. به نحوی که اگر این دو کشور مایل به مبارزه با داعش و تروریست‌های مستقر در سوریه هستند می‌بایست اول کمک‌های مالی، انسانی و لجستیکی خود به تروریست‌ها را قطع کنند و پس از آن به فکر نقشه دوم یا همان مبارزه با تروریسم بیفتند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه آیا ورود عربستان و ترکیه به پرونده سوریه می‌تواند مذاکرات صلح سوریه را به بن‌بست برساند یا خیر، گفت: مذاکرات صلح سوریه در تمامی سطوح و مقاطع به این دلیل صورت گرفت که چون پرونده سوریه راهکار نظامی ندارد، می‌بایست از طریق تلاش برای احیای راه حل سیاسی این موضوع پیگیری و حل و فصل شود. اگر دو کشور مذکور وارد سوریه شوند، بی‌تردید مذاکرات صلح سوریه کاملاً شکست خواهد خورد و حتی می‌توانیم بگوییم که ابعاد جنگ در سوریه گسترده‌تر خواهد شد. به طوری که عده‌ای بر این عقیده‌اند که ممکن است جنگ جهانی سوم در زمین بازی سوریه کلید بخورد. چرا که اگر نگاهی گذرا به وضعیت فعلی سوریه بیندازیم می‌بینیم که کشورهای متعددی اعم از منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این پرونده حضور دارند که تمامی آنها نشات گرفته از سیاست‌هایی است که منافع آنها طرح این سیاست‌ها را ایجاب می‌کند.
حضور روسیه و آمریکا در سوریه و در آینده‌ای نزدیک احتمال حضور عربستان و ترکیه در این کشور، می‌تواند جنگ جهانی را به تصویر بکشد که بدون شک سرایت آن به کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه را متصور خواهد کرد. به نظر می‌رسد بهترین راهکار و عملکرد کشورهای منطقه می‌تواند راهکار سیاسی منطقی برای حل و فصل بحران سوریه باشد. چراکه اگر برخورد منافع در سوریه به وجود آید، بدون شک شاهد خلق و پیدایش بحران جدی‌تر از حضور داعش در خاورمیانه خواهیم بود. باید توجه داشت زخم روس‌ها که ناشی از سرنگونی جنگنده سوخو ۲۴ خود توسط نیروی هوایی ترکیه بود، هنوز التیام نیافته است و شاید ورود ترک‌ها به سوریه دلیلی باشد تا روسیه بتواند این موضوع را با بهره‌گیری از اقدام‌های تلافی‌جویانه جبران کند.
ملکی در پایان با اشاره به احتمال ورود ناتو پس از استقرار احتمالی نظامیان عربستان و ترکیه در سوریه خاطرنشان کرد: در بُعد دیگر ممکن است ورود ناتو به سوریه هم متحمل شود و از این جهت سوریه به یک چند قطبی نه تنها برای کسب منافع بلکه برای انتقام‌گیری میان شرق و غرب یعنی روسیه و آمریکا تبدیل خواهد شد. به نحوی که روس‌ها همچنان اقدام‌های گرجستان و اوکراین را در ذهن خود زنده نگه داشتند و احتمال دارد درگیری در سوریه این خاطرات را مجدداً زنده کند که در آنجا مجدداً می‌توانیم از کلمه انتقام‌گیری استفاده کنیم. از حیث دیگر باید توجه داشت که ترکیه حدود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد و منافعی را برای خود در نظر گرفته است که تمامی آنها به بحث امنیت ملی این کشور برمی‌گردد. همچنین برتری‌جویی آنها باعث خواهد شد تا مشکلات ترکیه با تشکیل دولت کردی بیش از پیش نمایان شود. چراکه ترک‌ها می‌دانند اگر دولت کردی در سوریه تشکیل شود، علاوه بر به خطر افتادن منافع حزب عدالت توسعه در آنکارا، امنیت ملی این کشور به خطر خواهد افتاد. لذا ترک‌ها در اندیشه این هستند که با ورود خود به سوریه بتوانند تشکیل دولت کردی را به تعویق بیندازند. اما به هرحال باید توجه داشت که راهکار سیاسی بر راهکار نظامی در سوریه ارجحیت دارد.