امکان ائتلاف عدالت و توسعه با کردها منتفی است/ ترکیه آسیب‌پذیرترین کشور در پرونده سوریه است
در تشکیل دولت ائتلافی طرفین باید انعطاف زیادی داشته باشند و از بسیاری از خواسته‌های خود صرف‌نظر کنند اما امکان ائتلاف عدالت و توسعه با کردها منتفی است.
«جعفر حق‌پناه» کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به انتخابات آینده پارلمان ترکیه که قرار است هفته آینده برگزار شود در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: به طور کلی فضای سیاسی جاری ترکیه را باید طی سال‌های 2002 به بعد یک فضای استثنایی دانست. برای نخستین بار طی 13 سال گذشته ما شاهد هستیم که بی‌ثباتی سیاسی به علاوه بحران‌های امنیتی و چالش‌های حاد و فراوان در حوزه سیاست خارجی با یکدیگر هم‌زمان شده و در مجموع شرایط ملتهبی را در ترکیه به وجود آورده است.
وی ادامه داد: به صورت واضح می‌توانیم نتایج این بحران‌ها را در محور اقتصادی ترکیه رویت کنیم. به گونه‌ای که در سال 2015 میزان رشد اقتصادی این کشور و حجم ورود گردشگران به داخل این کشور و پایین آمدن ارزش لیر در ترکیه، نشان‌دهنده مدلی از افت اقتصادی در این کشور است. این وضعیت از این جهت می‌تواند مهم تلقی شود که از منظر عده زیادی از تحلیلگران این بحث یک موضوع موقتی و گذرا نخواهد بود. یعنی نمی‌توان انتظار داشت که این التهابات صرفاً مقوله انتخاباتی بوده و پس از برگزاری انتخابات به راحتی رفع شود.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه اگر چه با اختلافی زیاد از رقبای خود پیش است و می‌تواند اکثریت آراء را در پارلمان داشته باشد، اما از سال 2002 تاکنون بازهم قادر نیست که بتواند اکثریت را کسب کند و به تنهایی مشغول تشکیل کابینه شود. لذا گریز ناپذیر بودن تشکیل دولت ائتلافی برای بسیاری از فعالان سیاسی ترکیه برای بسیاری از فعالان سیاسی این کشور امر خوشایندی نیست. چراکه به معنی احتمال بازگشت ترکیه به شرایطی است که در دهه‌های قبل به ویژه در دهه 1990 میلادی و به روی کار‌آمدن دولت‌های بی‌ثبات با وضعیت ائتلافی احزاب شکل می‌گرفت و به سرعت فرو می‌پاشید و همین امر باعث می‌شد تا ترکیه دستخوش تلاطم‌های سیاسی شود و به نظر می‌آید تا دوسال آینده ترکیه در چنین شرایط بحرانی به سر خواهد برد.
این تحلیلگر مسائل ترکیه در پاسخ به اینکه حزب عدالت و توسعه مشتاق به ائتلاف با کدامیک از احزاب سیاسی ترکیه است، گفت: با مفروض گرفتن اینکه آک.پارتی بتواند در صدر خروجی انتخابات ترکیه قرار گیرد و آراء آن نتواند به حد نصاب برسد، نزدیک‌ترین حزب از حیث سیاسی به عدالت و توسعه، حزب ملی‌گرای حرکت است. به طوری که هر دو برخاسته از طیف طبقات متوسط سنتی اعم از بخش ملی گراها، مذهبی‌ها و بخش کوچکی از سکولارها هستند و از لحاظ ایدئولوژی هر دو قائل به آشتی اسلام کمابیش غیر سیاسی با مدرنیته هستند و از این جهت توانسته‌اند تلفیقی از ناسیونالیسم، مذهب و مدرنیسم در ترکیه پدید بیاورند. اما کاملاً قطعی و معلوم نیست که چنین اتفاقی رخ دهد و ائتلافی بین آنها شکل گیرد. کما اینکه در تابستان گذشته هم نتوانستند به ائتلاف دست پیدا کنند. لذا متغیرهایی مانند رهبری و عناصر فردی در این خصوص مطرح است.
وی افزود: ممکن است رخدادهای دیگری مانند تشکیل دولت چند حزبی توسط حزب جمهوری‌گرای خلق با حزب عدالت و توسعه که چندان بعید نیست، صورت گیرد. چراکه حزب جمهوری‌خواه خلق، حزبی است که حرفه‌ای بوده و بخشی از کادر آن تمایل دارند که وارد صحنه سیاسی شوند. به هر حال باید گفت که طرفین باید انعطاف زیادی داشته باشند و از خیلی خواسته‌های خود صرف‌نظر کنند اما امکان ائتلاف عدالت و توسعه با کردها منتفی است.
موضوع کردستان یک امر حساس است. به نحوی که در کردستان ترکیه و سوریه تنها یک حزب فعال است و آن هم پ.ک.ک است که خاستگاه ترکیه‌ای دارد و از این جهت حساسیت اردوغان به کردستان سوریه بیشتر است.
حق‌پناه با تاکید بر سیاست انفعالی ترکیه در قبال کردهای سوریه عنوان کرد: ترکیه خواهان محدود شدن کردهای ترکیه که عقبه‌ای برای پ.ک.ک محسوب می‌شوند، است و به هیچ وجه آنها مایل نیستند که کردهای سوریه به عنوان بازیگران مهم و مطرح برای تعیین آینده ترکیه عمل کنند. چراکه این موضوع به معنی قدرت گرفتن پ.ک.ک خواهد بود و این یکی از دغدغه‌هایی است که ترکیه در مقابل کردهای سوریه دارد. چراکه در حالت فعلی کردهای سوریه در بحران جانب بشار اسد را داشتند و در اثر همین موضوع بوده که توانسته‌اند چنین موقعیتی را به دست بیاورند. اما به نظر می‌رسد که ترکیه نمی‌تواند در بحران سوریه نقشی مستقل مانند ایران بازی کند. به این جهت که سیاست خارجی ترکیه استطاعت ورود به چنین موضوع و پرونده‌ای را ندارد و وحتی ارگان‌های نظامی و امنیتی قابلیت ورود به جنگ‌های نیابتی را ندارند.
وی در پایان تاکید کرد: گروه‌هایی که ترکیه با آنها وارد تعامل شده است، گروه‌های ماجراجویی هستند که هیچ سنخیتی با ساختار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ترکیه ندارند و چه بسا که چندی دیگر علیه دولت ترکیه وارد میدان شوند. بنابراین ترکیه نمی‌تواند در سوریه نقش‌آفرینی مستقلی داشته باشد و در اردوگاهی قرار می‌گیرد که حامیان او اعراب و غربی‌ها خواهند بود و اگر معادله سوریه تغییر پیدا کند، بدون شک ترکیه ضربه خواهد خورد. چراکه ترکیه بیش از سایر کشورهای دخیل در مساله سوریه آسیب‌پذیر خواهد بود. لذا ترکیه همچنان سعی می‌کند که خودش را به عنوان بازیگر اصلی جلوه دهد تا هزینه‌های گزافی که در سوریه پرداخته است، به جایی برسد و طبیعتاً آنها با نقش‌آفرینی روسها مشکل خواهند داشت و می‌توان گفت تا حدی ورق را برگردانده است.