پاکستان طالبان را خیلی دیر سر میز مذاکرات آورد/ داعش در افغانستان جایی ندارد

«محمد محقق» معاون رئیس اجرایی دولت افغانستان در تشریح وضعیت فعلی مذاکرات صلح دولت افغانستان و طالبان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: بحث مذاکرات صلح از همان ابتدای به روی کار آمدن دولت جدید در کابل مطرح بود و پاکستان به رئیس‌جمهوری کشور ما قول داده بود که طالبان را بر سر میز مذاکرات بکشاند تا صلح برقرار شود و پس از بیرون رفتن نیروهای بین‌المللی از  افغانستان، دیگر ما شاهد جنگ در این کشور نباشیم.

وی ادامه داد: رئیس‌جمهوری افغانستان و همچنین دولت وحدت ملی امیدوار بودند که این مساله جنبه عملی پیدا کند. اما این موضوع خلاف آنچه که فکر می شد خیلی دیر عملی شد و پاکستان خیلی دیرتر از زمانی که انتظار داشتیم، طالبان را سر میز مذاکره آورد و زمانی که آنها وارد مذاکره شدند، دو اتفاق رخ داد. اول اینکه سخنان مقام‌های طالبان، اصلاً سازگار و مناسب با افغانستان نبود و دوم اینکه پاکستان خبر مرگ ملا عمر را به افغانستان مخابره کرد. در صورتی که افغانستان همان دو سال پیش مرگ ملا محمد عمر را تایید کرده بود اما مقام‌های پاکستان و به موازات آن مقام‌های طالبان منکر این موضوع بودند.

بعد از اینکه مرگ ملا عمر به صورت عمومی و در همه رسانه‌ها علنی شد، دیدیم که مذاکرات به سمت تعلیق جهت‌دهی شد. جانشین ملا عمر که ملا منصور است، پس از اینکه روی کار آمد، اقدام‌های عجیبی انجام داد که تمامی آنها خلاف تفاهم‌نامه‌های میان پاکستان و افغانستان است. به عنوان مثال یکی از کارها این بود که او خود را امیرالمومنین اعلام کرد و تعدادی با وی بیعت کرده و همان زمان علیه مردم افغانستان اعلام جهاد کردند. ملا منصور در همانجا به صراحت اعلام کرد که مذاکرات مانند یک بازی است و اصلاً برای ما ارزشی ندارد لذا طالبان به جهاد خود ادامه خواهد داد. بنابراین مجموع این حرکات موجب شد تا مذاکرات صلح در هاله‌ای از ابهام و مسکوت باقی بماند.

رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان در بیان دلایل انتخاب چین به عنوان محل برگزاری دور دوم مذاکرات صلح عنوان کرد: چین مناسبات بسیار مهمی با افغانستان دارد و به دلیل اینکه با افغانستان همسایه هستند، قرار شد که چین به عنوان یک منطقه بی‌طرف ایفای نقش کند تا مذاکرات در آنجا برگزار شود که در آخر هم چین را به عنوان محل مذاکرات قبول نکردند و مذاکرات را در پاکستان برگزار کردند. از همین رو زمانی که پاکستان مرگ ملا عمر را اعلام کرد، مذاکرات متوقف شد یعنی یک خللی در این موضوع با انتشار خبر مرگ رهبر پیشین طالبان به وجود آمد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا امضای موافقتنامه اطلاعاتی میان کابل – اسلام آباد به نفع مردم، دولت وحدت ملی و امنیت افغانستان خواهد بود یا خیر، گفت: البته آن توافق‌نامه امضاء شده تلقی نشد. به گونه‌ای که این توافقنامه هنوز در مرحله مقدماتی به سر می‌برد و روسای استخبارات دو کشور هنوز با یکدیگر بر سر میز نشسته بودند و در ابتدای راه به صورت مقدماتی یک متنی از سوی معاونین هر دو طرف تهیه شده بود که بعدها با آن مخالفت شد و امضاء نشد و پیشنهاد شد تا اصلاحاتی در این خصوص صورت بگیرد که به هر ترتیب به همان صورت باقی ماند. به نظرم امضای چنین توافقنامه‌ای مقداری زودتر از موعدش بود. به گونه‌ای که پاکستان باید راه دوستی و همکاری خود با افغانستان را بیش از پیش پر رنگ می‌کرد. به معنایی دیگر، اگر پاکستانی‌ها طالبان را پای میز مذاکره می‌آوردند، جنگ به پایان می‌رسید و پاکستان به عنوان دوست افغانستان به حساب می‌آمد، آن زمان زمینه فعالیت‌ها و اقدام‌های مشترک فراهم بود اما اقدام‌های اخیر مانع به وجود آمدن این فضا شد.

اینکه آیا خارج شدن کامل نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان می‌تواند به یک آنارشیزم تبدیل شود و ناامنی را در این کشور افزایش دهد و نیروهای افغان نتوانند در مقابل تهدیدات دفاع کنند، لازمه‌اش این است که بررسی‌های بیشتری صورت گیرد. یعنی اگر تا سال ۲۰۱۶ میلادی دولت به این نتیجه برسد که می‌تواند امنیت و مبارزه و شرکت در جنگ را به دوش نیروهای افغانستان بیاندازد، نیروهای بین‌المللی از افغانستان خارج می‌شوند اما اگر نتوانند از پس این موضوع بر آید، حضور آنها برای مدتی دیگر ضرورت خواهد داشت.

محقق در خصوص ماهیت و فعالیت دفتر سیاسی طالبان در قطر بیان کرد: ماهیت و به وجود آمدن دفتر طالبان به عنوان یک دفتر سیاسی یا یک نمایندگی سیاسی در قطر، از سوی دولت افغانستان قبول نشده است بلکه به عنوان یک دفتر برای برقراری مذاکرات مورد قبول قرار گرفته و هدف صرفاً باید مذاکرات باشد. درباره اینکه در آن دفتر چه می‌گذرد، دقیقاً نمی‌توان اظهارنظری کرد اما آن چیزی که مشخص است، این موضوع خواهد بود که آنها با چهارگوشه جهان ارتباط برقرار می‌کنند و کمک‌هایی را به نفع نبردهای خود در افغانستان جمع‌آوری خواهند کرد. همین‌طور باید گفت که دستشان تا حدودی باز است و با طرف‌های متفاوتی به گفت‌وگو می نشینند.  

به نظرم بیعت داعش با طالبان بسیار بعید خواهد بود. چراکه اعضای طالبان افرادی سخت‌گیر، خشن و جنگجو هستند که در راه رسیدن به هدف خود از هر وسیله‌ای استفاده خواهند کرد. در سمت دیگر یعنی در جبهه داعش، ابوبکر البغدادی خود را مستحق خلافت می‌داند و معیارهای این خلافت را در خود می بیند که دلیلش را هم عرب بودن و قریشی بودن خود، اعلام کرده است که بر اساس روایات جعلی خودشان این موضوع را مطرح می کنند و خود را مستحق این خلافت می‌داند. طالبان هم تقریباً همین موضع را دارد و باید بگوییم که جاهل، جاهل است و تفاوتی با یکدیگر ندارند. از این رو بیعت این دو گروه با یکدیگر بسیار بعید خواهد بود. داعش شانس زیادی در افغانستان ندارد اما یک خطر جدی به حساب می آید.

وی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا همچنان بین شما و اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان اختلافی همانند قبل وجود دارد؛ خاطرنشان کرد: اختلافات عمدتاً در خصوص انتخابات بود و پس از آنکه حکومت وحدت ملی به وجود آمد، این اختلافات را کنار گذاشتیم و هم اکنون در این دولت کار می‌کنیم. ممکن است تفاوت نظرهایی وجود داشته باشد که در هر نظام سیاسی این موضوع امری طبیعی است اما هم اکنون اختلافاتی که در انتخابات به وجود آمده بود، دیگر وجود ندارد.

گفت و گو: فرشادگلزاری