شلیک اکثریت به اقلیت همچنان ادامه دارد
به‌رغم گذشت یک سال از حادثه فرگوسن، همچنان هر از گاهی بوی باروت و صدای شلیک‌های پی در پی پلیس آمریکا در جای جای ایالات آمریکا به گوش می‌رسد.
تاریخ‌نگاران و ناظران سیاسی در مقاطع مختلف از نظام بین‌الملل، به ثبت وقایع و اتفاقاتی پرداخته‌اند که گاه ریشه‌ای قدیمی و حتی قامتی به طول تاریخ یک کشور دارد. سیاست هر کشور ممکن است دستخوش تاریخ گذشته آن باشد. به عبارتی دیگر ممکن است یک مساله و رویداد تاریخی دهه‌ها و سال‌ها همچون خونی در شاهرگ یک کشور و خصوصاً جامعه مدنی آن جاری باشد که اگر به بیرون از جلد واقعی خود سرایت کند، بی‌شک همه‌گیر شده و موجبات در هم آمیختگی سیاسی – اجتماعی را به وجود خواهد آورد.
در گوشه گوشه جهان و در هر کشوری که موجودیت جغرافیایی و سیاسی دارد، خیزش‌های مردمی و خصوصاً اعتراض‌های بومی به طور قطع وجود دارد اما آن چیزی که دولت – ملت‌ها به معنی قلمرو حکمتی را در این زمینه از یکدیگر جدا می‌کند، مدت، مدل و جنس این خیزش‌ها خواهد بود که به فراخور این سه فاکتور به علاوه منطقه و جغرافیایی که در آن موضوعات رخ می‌دهد، با یکدیگر تفاوت دارند.
البته نباید این امر را نادیده گرفت که خلق و توزیع بحران در یک یا چند نقطه کم و بیش برنامه‌ریزی شده خواهد بود و کمتر بحران سیاسی–اجتماعی را پیدا می‌کنیم که حاصل یک امر طبیعی و ناخواسته باشد. مانند ویروس داعش و تروریسم تکفیری در خاورمیانه که دامنه آن به کشورهای اروپایی هم کشیده شده است.
یکی از بحران‌هایی که از دیرباز و به طور دقیق از قرن هفدهم میلادی به یکی از موضوعات مطرح به ویژه در انجمن‌های مدنی تبدیل شده است، نظام برده‌داری و نژادپرستی در ایالات متحده آمریکا است. عده‌ای برجسته شدن این موضوع را از زمان سخنرانی رهبر سیاه‌پوست جنبش حقوق مدنی ایالات متحده در دهه ۶۰ میلادی یعنی «مارتین لوتر کینگ» می‌دانند که شعار سیاه‌پوستان در آن دوران عبارت «رویایی دارم» کاملاً براساس سختی‌ها و وضعیت وخیمی بود که جامعه آمریکا در دهه ۶۰ میلادی از آن رنج می‌برد.
این وضعیت حتی در آبخوری‌های عمومی آمریکا به وضوح دیده می‌شد. به گونه‌ای که مکان‌های عمومی و اماکنی که مجهز به آب‌سردکن بودند، دو نوع دستگاه برای آشامیدن آب وجود داشت که یکی مخصوص سفیدپوستان بوده و دیگری مختص به رنگین‌پوست‌ها یا سیاه‌پوستان بوده است که صحنه‌ای دردناک از تفکیک نژادی را به تصویر می کشد.
موضوعی که شاید باعث تعجب و البته تاسف باشد این است که چرا این معضل تاکنون یعنی تا سال ۲۰۱۵ میلادی بیش پنج دهه در شریان‌های آمریکا جریان دارد؟
در سال ۱۵۰۳ میلادی و تنها ۱۰ سال پس از کشف قاره آمریکا توسط «کریستف کلمب» کشتی‌های پرتغالی و اسپانیایی اولین دسته‌های بردگان را از آفریقا وارد این مستعمره تازه کشف‌شده کردند. همچنین در سال ۱۶۱۰ میلادی کشتی هلندی «هاف مون» به ویرجینیا (اولین مستعمره انگلیس در قاره آمریکا) رسید و بردگانی از قاره آفریقا را وارد این منطقه کرد. این روند ادامه داشت تا اینکه پارلمان بریتانیا در سال ۱۸۰۷ میلادی برده‌داری را ممنوع اعلام کرد و در سال ۱۸۳۲ شورش گسترده‌ای علیه برده‌داری در ویرجینیا به وقوع پیوست و دو سال بعد یعنی در ۱۸۳۴ میلادی پاپ برای نخستین بار برده‌داری را محکوم کرد.
سرانجام پس از ده‌ها سال درگیری و ظلم در سال ۱۹۶۸، قانون حقوق مدنی تصویب شده و جداسازی سفید و سیاه در هر مکانی ممنوع اعلام می‌شود. در سال ۲۰۰۶ میلادی سازمان اتحادیه شهری که یکی از سازمان‌های معتبر سیاه‌پوستان ایالات متحده به شمار می‌آید، در گزارش خود، در بیان شرایط آمریکایی‌های سیاه‌پوست اعلام کرد که با در نظرگرفتن شاخص‌های اصلی مانند طول عمر، درآمد، مسکن، بهداشت و آموزش و پرورش، سطح متوسط زندگی سیاه‌پوستان آمریکا معادل ۷۲ درصد سطح متوسط زندگی سفیدپوستان این کشور است. به طور مشخص ۲۶ درصد جمعیت ۳۷ میلیونی سیاه‌پوستان آمریکا زیر خط فقر زندگی می‌کنند، در صورتی که ۱۲ درصد جمعیت ۲۲۰ میلیونی سفیدپوست زیر خط فقر هستند. همچنین در آمار رسمی میزان بیکاری سیاه‌پوستان معادل ۱۲ درصد و در مورد سفیدپوستان پنج درصد تخمین زده شده بود.
با چشم‌پوشی از این موارد باید یک سال به عقب یعنی به نهم آگوست سال ۲۰۱۴ میلادی برگردیم. خبری در کمتر از یک ساعت در تمامی شبکه های اجتماعی منتشر شده و موجب بهت‌زدگی و البته تاسف عمیق همگان شد. اعتراض‌های جدید سیاه‌پوستان در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوبامای رنگین‌پوست، بار دیگر شعله‌ور شد. داستان از جایی شروع شد که جوان ۱۸ ساله اهل شهر فرگوسن ایالت میسوری در حالی که به اتهام سرقت از یک مغازه تحت تعقیب قرار گرفته بوده، به ضرب گلوله پلیس کشته می‌شود.
این جوان سیاه‌پوست در آن لحظه هیچ سلاحی در دست نداشت و به گفته شاهدان به علامت تسلیم دست‌های خود را بالای سر گرفته بود. از همان زمان و پس از کشته شدن مایکل براون بود که اعتراض‌ها در فرگوسن تشدید شد. سیاه‌پوستان آمریکا این اقدام پلیس و سپس تبرئه پلیس قاتل توسط دادگاه را نمونه بارز تبعیض نژادی و ظلم علیه سیاه‌پوستان تلقی کردند. اما این آتش زمانی شعله‌ورتر شد که ویدئویی با عنوان «نمی‌توانم نفس بکشم» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این ویدئو مربوط به زمانی می‌شود که عده زیادی از مأموران پلیس بر سر یک مرد سیاه‌پوست می‌ریزند و طبق ویدئویی که از این صحنه به بیرون درز پیدا کرد، مأموران گلوی «اریک گارنر» را که به آسم مبتلا بوده، به سختی فشار دادند و کار به جایی رسید که این فرد ۴۳ ساله سیاه‌پوست، دچار خفگی شد و در بیمارستان جان سپرد. مسببان قتل وی نیز در دادگاه تبرئه شدند.
از این دسته پرونده ها خصوصاً از سال ۲۰۱۳ تا به امروز, در ایالت‌های آمریکا به وفور پیدا می شود اما آنچه که جای تعجب دارد، سکوت مقام‌های واشنگتن، پلیس و نظام قضایی و حقوقی ایالات متحده است.
با نگاهی به این مساله به راحتی می‌توان به این پاسخ رسید که شکاف میان سفیدپوستان و سیاه‌پوستان به بالاترین حد خود رسیده است. به طوری که اوباما علناً در سخنرانی خود اعلام می‌کند که رویکردها و مواضع نسبت به مساله نژاد در آمریکا به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود یافته اما میراث برده‌داری سایه طولانی بر جامعه افکنده و هنوز این میراث بخشی از دی‌ان ای ما است.
از اظهارات اوباما می‌توان چندین برداشت مختلف داشت. اما آنچه که مهم است، این موضوع خواهد بود که اوبامای سیاه‌پوست از سوی سیاه‌پوستان آمریکایی رانده شد و عملاً رنگین‌پوستان آمریکایی از وی انتقاد کرده و حتی اوباما را مسئول کشته شدن فرزندان و بستگان خود می‌دانند.
روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی، احتمال قتل یک جوان سیاه‌پوست توسط پلیس آمریکا را ۲۱ برابر بیشتر از سفیدپوستان اعلام کرده و نوشته است که دو سوم نوجوانانی که هدف شلیک مرگبار پلیس قرار می‌گیرند، نیز سیاه‌پوست هستند. همچنین این روزنامه در گزارش خود آورده است که دوسوم نوجوانانی که توسط پلیس آمریکا کشته می‌شوند، سیاه‌پوست هستند.
به هر ترتیب اولین سالگرد کشته شدن مایکل براون توسط دارن ویلسون، پلیس سفید پوست آمریکایی در شهر فرگوسن برگزار شد و راهپیمایی اعتراضی از محل مورد هدف قرار گرفتن براون تا یک کلیسای محلی صورت گرفت و شرکت‌کنندگان در راهپیمایی اعتراضی فرگوسن به مدت چهار دقیقه و ۳۰ ثانیه به منظور یادآوری زمانی که جسد بی‌جان براون روی زمین قرار داشته است، سکوت کردند. اما مساله این است که هنوز هم هر از گاهی باز هم بوی باروت و صدای شلیک‌های پی در پی پلیس آمریکا در جای جای ایالات آمریکا به گوش می‌رسد؛ شلیک‌هایی که عمدتا سیاه‌پوستان را هدف قرار می‌دهد.
گزارش: فرشاد گلزاری