یمن آتش بس ندارد

چند روزی بیشتر تا چهار ماهه شدن بمباران‌ یمن به وسیله جت‌های جنگنده آل سعود نمانده است؛ عملیاتی که با نام «طوفان قاطعیت» آغاز شد و امروز به اسم «بازگشت امید» ادامه دارد. اتاق جنگ ریاض به بهانه حمایت از دولت مستعفی «منصور هادی» رئیس‌جمهوری فراری یمن و بازگرداندن ثبات به کشور فقیر همسایه، عملیات مذکور را کلید زدند اما، مناطق مسکونی و زیرساخت‌های آن را هدف راکت‌ها قرار دادند. هر روز اخبار بمباران خانه‌ها و مناطق غیرنظامی در نقطه‌های مختلف یمن روی خروجی خبرگزاری‌ها و شبکه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرد و هرروز انسان‌های بیشتری به خاک و خون کشیده می‌شوند. نتیجه تمام این حملات، چیزی غیر از به بار آمدن فاجعه انسانی در یمن نیست. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری فعال داخل و خارج یمن، حدود نیمی از مناطق و بیش از ۸۰ درصد مردم این کشور در مرز بحران غذایی هستند.

تجاوز ددمنشانه سعودی به فقیرترین کشور عربی همسایه، واکنش‌های مختلفی در سطح دنیا و جهان اسلام پدید آورد. برخی کشورهای عربی منطقه که حیاتشان به پترودلارها متصل بوده و از صله‌های دربار سعودی ارتزاق می‌کنند، نه تنها سکوت اختیار کرده و واکنشی به کشتار هم‌نژادها و هم‌مذهبان خود نشان ندادند، در ائتلاف ضد یمن نیز حضور پیدا کرده و دست خود را به خون یمنی‌ها آلوده کردند. بعضی دیگر از حکومت‌های منطقه نیز که در جبهه مقابل عربستان قرار دارند تجاوز سعودی را محکوم کرده و تلاش کردند تا کمک‌های انسان‌دوستانه مورد نیاز مرم یمن را به دست آن‌ها برسانند. رویکرد عربستان در جلوگیری از رسیدن کمک‌های مردمی کشورهایی مانند ایران به یمن، حمایت این کشور از تروریسم افراطی، بمباران بی‌وقفه مناطق مسکونی و کشتار غیرنظامیان  زبان تحلیل‌گران و کارشناسان شبکه‌هایی مانند بی بی سی را نیز به انتقاد از ریاض باز کرد. به زبانی دیگر، اگر تا پیش از این آبرویی برای عربستان وجود داشت، در چند سال گذشته به خصوص چهار ماه اخیر تقریبا چیزی از آن باقی نمانده است اما، همچنان زیر سایه واشنگتن و در حریم مصونیت از پاسخگویی به نهادهای مسئول، به جنایات خود ادامه می‌دهد.

ریاض، روگردان از سازمان ملل

عربستان سعودی در پنجمین روز از سال جاری خورشیدی، بدون هیچ گونه مجوز از نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل و شورای امنیت وبا زیرپا گذاشتن تمام قوانین، تجاوز هوایی و پس از مدتی دریایی به یمن را آغاز کرد. سازمان ملل متحد به عنوان بالاترین نهاد بین‌المللی از همان ابتدای آغاز بحران تنها به ابراز نگرانی بسنده و نماینده خود را فعال کرد. شورای امنیت نیز به عنوان بازوی تصمیم گیرنده این نهاد نه تنها کاری برای مردم یمن نکرد، بلکه تمام تلاش خود را برای یافتن راهی قانونی برای توجیه عملیات سعودی‌ها به کار بست. چندین توافق آتش بس با تلاش نماینده سازمان ملل و در پی هشدارهای نهادهای حقوق بشری در یمن برگزار شد که هر کدام از آن‌ها بلافاصله به دست آل سعود شکسته شد با این حال، هیچ کدام از نهادهای مسئول اقدام عملی علیه این قانون‌شکنی انجام ندادند.

بحران یمن و مصون بودن عربستان از پاسخگویی به نهادهای بین‌المللی، مصداق بارز اعمال نفوذ لابی‌های کشورهای قدرتمند در سازمان ملل متحد است. سعودی به عنوان یکی از متحدان ایالات متحده در منطقه جنوب‌غرب آسیا یا خاورمیانه، از کارت واشنگتن در سازمان ملل و شورای امنیت استفاده کرده و جنایت‌های خود را زیرسایه ابرقدرت سابق پنهان می کند. انفعال سازمان ملل در بحران‌های خاورمیانه که با منافع واشنگتن و متحدانش گره خورده، پیش از این نیز در مناقشه اسرائیل و فلسطین نمایان شده بود اما امروز تلاش می‌کند تا با حفظ ظاهر امر و تظاهر به تلاش برای حل بحران از زیر سایه کم کاری برای فلسطین بیرون بیایند.

یک هفته قبل نهادهای بین‌المللی از فاجعه انسانی قریب‌الوقوع در یمن خبر دادند که ناشی از  جلوگیری عربستان از ورود کمک‌های انسان‌دوستانه به مناطق جنگ‌زده بود. طرح آتش بس اخیر که به قول برخی کارشناسان بیش از چند دقیقه دوام نیاورد نیز، به همین دلیل تدوین شد و به مرحله اجرا رسید. طرفین درگیری شامل انصار‌الله، ارتش، نیروهای وفادار به «عبدالله صالح» رئیس‌جمهوری سابق یمن و عربستان سعودی به سازمان ملل تضمین دادند که در مدت مشخص شده، آتش بس را نقض نمی‌کنند. اما اتاق جنگ آل سعود همانند دفعات قبل، از تعهد طرف یمنی به رعایت آتش بس استفاده کرد تا آسیب بیشتری به زیرساخت‌های این کشور وارد کند یا از زاویه ای دیگر، از عنصر غافلگیری بهره ببرد؛ زیرا نیروهای یمنی برای امدادرسانی به مناطق جنگ زده از پیشروی و تبادل آتش دست کشیدند و زمینه برای کسانی که به حقوق بشردوستانه اهمیت نمی‌دهند فراهم شد. آتش بس انسان دوستانه در یمن به منظور کمک‌های امدادی به حدود ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مردم این کشور برقرار شد و با این هدف که تاریخ جهان شاهد یک نسل کشی دیگر نباشد.

محسن صالحی خواه