چنگال تروریسم گلوی مهد بهار عربی را می‌فشارد

هواداران گروه تروریستی دولت به اصطلاح اسلامی که با نام داعش شناخته می‌شود، پس از کشتارهای اخیر در مصر، کویت و فرانسه این‌بار شمالی‌ترین کشور قاره سیاه را برای ایجاد وحشت انتخاب کردند. دو فرد مسلح حدود دو هفته قبل به هتل «ریو امپریال» شهر السوسه در تونس حمله کردند که در نتیجه آن، ۳۸ نفر کشته و ۳۶ تن دیگر مجروح شدند. یورش تروریست‌ها به این مکان تفریحی، جنجال رسانه‌ای و سیاسی زیادی در جهان به خصوص در محافل اروپایی ایجاد کرد؛ زیرا ۳۰ نفر از کشته شدگان و شماری از زخمی‌ها، اتباع بریتانیا و تعدادی دیگر از کشتگان و مجروحان این حمله اهل کشورهای فرانسه، آلمان و بلژیک بودند.

حمله مجدد تروریست‌ها به بخشی دیگری از تونس، شوک بزرگی به شهروندان این کشور وارد کرد؛ زیرا هنوز از شوک حمله به موزه باستان شناسی باردو که ۵۱ کشته و زخمی بر جای گذاشت خارج نشده بودند. نقطه اشتراک این دو حمله، سازماندهی و قبول مسئولیت توسط داعش است.

ساحل خونین مدیترانه و اعلام وضعیت فوق العاده

«باجی قائد السبسی» رئیس‌جمهوری ۸۸ ساله تونس دو هفته پس از وقوع حادثه تلخ حمله ها، وضعیت این کشور را فوق العاده اعلام کرد. بر اساس فرمان رئیس‌جمهوری، اختیارات دستگاه‌های امنیتی تونس افزایش می‌یابد. روندی که با مخالفت برخی جریان‌های تونسی مواجه شده است؛ مخالفان فرمان رئیس‌جمهوری بر این باور هستند که باز گذاشتن دست نیروهای امنیتی در بازداشت و عدم شفافیت روند بازجویی از مظنونان به مشارکت در فعالیت‌های تروریستی، تونس را به دوران دیکتاتوری «زین العابدین بن علی» بازمی گرداند و این کشور را از مسیر رسیدن به دموکراسی خارج می‌کند. رئیس‌جمهوری تونس به رغم تمام مخالفت‌ها، فرمان آغاز وضعیت فوق‌العاده ۳۰ روزه را صادر کرد، زیرا معتقد است کشور وی از شکاف‌های امنیتی زیادی رنج می‌برد. دیکتاتور سابق تونس چنین فرمانی را آخرین بار در سال ۲۰۱۱ و در جریان انقلاب مردم صادر کرد.

بخشی از شکاف‌های امنیتی تونس را می‌توان در همسایگی با کشور آشوب‌زده لیبی، عضویت شمار زیادی از تونسی‌ها در داعش، حضور آن‌ها در عراق و سوریه و همین طور وجود افکار افراط گرایانه خلاصه کرد. تحلیل‌گران مسائل بین‌المللی بر این باور هستند که بازگشت تروریست‌های تونسی‌ که در جنگ سوریه، لیبی و عراق حضور داشته‌اند، یکی از معضلات بزرگ در مسیر برقراری امنیت در این کشور است؛ زیرا آن‌ها در عراق و سوریه غرق جنایت شدند و با همان افکار پوسیده تکفیری به تونس برگشتند. به گفته رئیس‌جمهوری این کشور، بیش از پنج هزار تونسی به عضویت داعش در‌آمده‌اند. لیبی نیز به عنوان یک کشور جنگ‌زده، سهم زیادی در جلوگیری از برقراری ثبات در تونس دارد. یکی از منابع امنیتی تونس پس از فاجعه ساحل السوسه، در گفت‌وگو با «آسوشیتدپرس» اعلام کرد که عاملان حمله به هتل ریو امپریال و موزه ملی باردو در اردوگاهی در لیبی آموزش دیده و با عناصر داعش در این کشور در ارتباط هستند.

وجود مراکز تبلیغ تفکرات افراطی نیز یکی دیگر از معضلات مهم امنیتی تونس به شمار می‌رود. ۸۰ مسجد خارج از کنترل دولت در تونس وجود دارد که شمار زیادی از آن ها زیر نظر گروه‌های افراطی اداره می‌شوند. زمانی که یک حکومت تمام تلاش خود را برای برقراری ثبات به کار ببندد اما نقاط اصلی مخلّ امنیت همچنان به کار خود ادامه دهند، جنگ با تروریسم و نا امنی چیزی بیشتر از یک نبرد فرسایشی نخواهد بود. به همین دلیل نیروهای امنیتی تونس تحت فرماندهی وزارت امور دینی این کشور، از جمعه گذشته عملیات بستن مساجد تحت کنترل گروه‌های افراطی را آغاز کردند.

حمله به موزه باردو در پایتخت تونس مقامات امنیتی این کشور را برآن داشت با اتخاذ تدابیر امنیتی سخت‌گیرانه، راهی برای جلوگیری از به وقوع پیوستن حوادث مشابه پیدا کنند؛ زیرا پس از این یورش و به دلیل آن که فاصله موزه ملی باردو با مجلس موسسان و مجلس نمایندگان تونس مسافتی کمتر از ۲۰۰ متر است، دستگاه‌های امنیتی این کشور به شدت مورد مواخذه قرار گرفتند.

سوال مهم این است که چرا به رغم تمام تدابیر اتخاذ شده دستگاه امنیتی و نظامی تونس، دو نفر از عناصر داعش توانستند از حلقه‌های حفاظتی عبور کنند و جنایت خونبار ساحل مدیترانه را رقم بزنند؟ پایگاه اطلاع رسانی شبکه تلویزیونی «CNN» آمریکا این سوال را به این صورت پاسخ می‌دهد: تروریست‌ها پیش از حمله به ساحل هتل ریو امپریال با ایجاد یک انفجار انحرافی، ماموران امنیتی و انتظامی محل مورد نظر را فریب داده و سپس به توریست‌ها حمله کرده‌اند.

ماموران امنیتی تونس یکی از عوامل این حمله را دستگیر و دیگری را به ضرب گلوله به هلاکت رساندند. تاکنون هویت فرد دستگیر شده اعلام نشده است؛ اما گروه تروریستی داعش پس از مدتی کوتاه، تصاویر و مشخصات کلی فرد کشته شده را منتشر کرد. بنابر تصاویر و اخبار منتشر شده ، «سیف‌الدین الرزقی» با نام مستعار«ابو یحیی القیروانی» اهل تونس و عامل اصلی کشتار ریو امپریال بوده است.

ریو امپریال، حمله به قلب توریسم تونس

مهد بهار عربی از زمان آغاز انقلاب و کنار زدن بن علی تا امروز، فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. یکی از معضلات حکومت جدید، سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم است. صنعت توریسم و گردشگری تونس، یکی از مدخل‌های اصلی واردات ارز است که سهمی معادل هفت درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص می دهد و پس از حمله اخیر با خطر جدی مواجه شده است. السوسه که هتل ریو امپریال در آن واقع شده ، به جواهر تونس معروف است و یکی از قطب‌های اصلی گردشگری در این کشور محسوب می‌شود که امروز به دنبال حادثه تیراندازی هیچ گردشگری در خود نمی‌بیند. پس از وقوع این حمله، موج خروج گردشگران خارجی آغاز شد و حدود ۴۵۰۰ نفر از توریست‌های اهل بلژیک، بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی خاک تونس را ترک کردند. هر چند پس از این واقعه، حدود ۱۵۰۰ نفر به نیروهای امنیتی حاضر در مناطق گردشگری اضافه شد اما نتوانست موج خروج توریست‌های خارجی را خنثی کند.

خبرگزاری «رویترز» در این باره به نقل از «سلمی اللومی» وزیر گردشگری تونس نوشت: پیش بینی می‌شود حدود ۵۱۵ میلیون دلار، معادل یک چهارم درآمد سالانه این کشور از صنعت گردشگری  در اثر حمله به توریست‌ها در هتل ریو امپریال کاهش پیدا کند. تونس در سال ۲۰۱۴ میلادی درآمدی حدود ۱ میلیارد و ۹۵۰ میلیون دلار از صنعت گردشگری به دست آورد.

نکته بعدی در مورد تاثیرات منفی یورش تروریستی اخیر در تونس، افزایش بحران بیکاری در این کشور است. بنابر گزارش‌های موجود، حدود ۴۰۰ هزار نفر در تونس به طور مستقیم و غیرمستقیم در حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند. خبرنگار «یورونیوز» در این کشور درباره بحران افزایش بیکاری نوشته است: یکی از تونسی‌های السوسه گفت پس از این حمله، صنعت گردشگری ما بار دیگر می‌میرد؛ البته همین حالا نیز باید گفت که چیزی از آن باقی نمانده است. اقتصاد ما در بحران است و نمی‌دانیم چگونه باید به زندگی ادامه بدهیم.

شهروند تونسی افزود زندگی ما وابسته به گردشگران است، زیرا بیش از چهار هزار نفر از اهالی السوسه در صنعت گردشگری کار می‌کنند. همه‌ آن‌ها کارشان را از دست خواهند داد.

محسن صالحی خواه