جنگ‌سالاران به الانبار می‌روند

آموزش نیروهای عراقی توسط مستشاران و مربیان آمریکایی، موضوع جدیدی نیست. ارتش جدید عراق پس از سقوط رژیم صدام، زیر نظر ایالات متحده و با تجهیزات آمریکایی از نو ساخته شد. سربازان و افسران ارتش جدید عراق از سال 2003 میلادی، دوره‌های آموزش نظامی را زیر نظر کارشناسان آمریکایی آغاز کردند. کارشناسان معتقدند که نظامیان ایالات متحده در مدت 9 سال اشغال عراق، فرصت کافی برای آموزش و تجهیز یک ارتش منسجم برای مبارزه با تهدیدات آینده را داشتند. برخی کشورهای عضو ناتو مانند اسپانیا نیز در آموزش نیروهای عراقی نقش داشتند.

خروج نظامیان آمریکایی، مسئولیت تامین امنیت را بر دوش ارتش نوپای عراق گذاشت؛ مسئولیتی خطیر که برخی معتقدند ارتش این کشور به طور کامل از پس آن بر نیامده است. ضعف نیروهای مسلح عراق در مبارزه با داعش بیشتر از گذشته عیان شد؛ ضعفی که خیانت برخی افسران جزء و ارشد تا ضعف آموزش نظامی را شامل می‌شود. فتوای تاریخی آیت‌الله سیستانی برای بسیج مردمی عراق، باعث شد تا جوانان این کشور با هر دین و مذهبی در کنار نیروهای  امنیتی و ارتش عراق با داعش مبارزه کنند.

مستشاران برای کمک می‌آیند؟

کارشناسان نظامی و ناظران بین‌المللی این ایراد را به آمریکا می‌گیرند که در طول سال‌های حضور در عراق، توانایی آموزش کامل نیروهای ارتش این کشور را داشته است و امروز از نیاز بغداد، به عنوان بهانه‌ای برای بازگشت به عراق استفاده می‌کند. مقام‌های عراقی از نمایندگان مجلس تا اعضای دولت، بارها اعلام کرده‌اند که عراق بیشتر از آموزش و اعزام مستشار، به تسلیحات نظامی احتیاج دارد. 80 مستشاری که طی روزهای قبل به عراق رفتند، در پایگاه الحبانیه در شرق الرمادی در استان انبار مستقر شدند. 450 نیروی جدید نیز در همین استان استقرار می‌یابند. شاید این امر به طرح تشکیل گارد ملی اهل سنت که پیش‌تر مطرح شد، ارتباط داشته باشد؛ نکته‌ای که از آن به عنوان تلاش برای ایجاد فتنه مذهبی جدید در عراق یاد می‌شود.

نشریه «فارین پالیسی» در یکی از شماره‌های سال گذشته خود، در این‌باره نوشت: آمریکا قصد دارد کنار ارتش عراق، گارد ملی شامل 15 هزار نیرو از عشایر اهل سنّت در الانبار تشکیل دهد. ایالات متحده اعلام کرده است که هدف از تشکیل این نیرو، محافظت و بیرون راندن داعش از این استان است.

نیروهای اشغالگر آمریکایی در 15 دسامبر 2011 میلادی، طی مراسمی در فرودگاه بغداد در «منطقه سبز» به طور رسمی به حضور خود در عراق پایان دادند. در این مراسم که با حضور «لئون پانه‌تا» وزیر دفاع وقت آمریکا و غیبت رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر عراق برگزار شد، نیروهای ایالات متحده خاک این کشور را به طرف کویت و کشور خود ترک کردند. وزیر دفاع آمریکا در همین مراسم به طور رسمی اعلام کرد که 159 نیرو  برای حفاظت از مجموعه‌های دیپلماتیک ایالات متحده در عراق می‌مانند. تعداد زیادی از نظامیان نیز برای تداوم آموزش نیروهای عراقی در این کشور ماندند.

پس از آغاز معرکه داعش و شعله کشیدن مجدد آتش تروریسم در عراق، بحث قدیمی آموزش نیروهای ارتش داغ شد. چند روز قبل، 80 نفر از مستشاران آمریکایی وارد عراق و در پایگاه الحبانیه در نزدیکی الرمادی مستقر شدند. «استیو وارن» سخنگوی پنتاگون در جلسه مطبوعاتی خود در اولین روزهای سال جاری، خبر از آغاز برنامه آموزش نیروهای عراقی توسط مستشاران آمریکایی خبر داد. به گفته این مقام وزارت دفاع ایالات متحده، بخشی از نیروهای عراقی از تاریخ 20 دسامبر 2014 میلادی در پایگاه عین‌الاسد در غرب الانبار زیر نظر 320 نفر از تفنگداران دریایی آمریکا آموزش می‌بینند. چند گردان دیگر از نیروهای امنیتی عراق نیز در اردوگاه تاجی در شمال بغداد از 27 دسامبر سال گذشته میلادی، تمرین‌های خود را تحت نظر 180 نفر از نیروهای پیاده آمریکا آغاز کردند. «باراک اوباما» در هفتمین روز از نوامبر سال 2014، تصمیم خود مبنی بر افزایش نیروهای مستقر در عراق به بیش از سه هزار نفر را اعلام کرد. مستشارانی که برای آموزش و مشاوره به نیروهای عراقی وارد می‌شوند.

یکی از نگاه‌های موجود به افزایش نیروهای آمریکا و اعزام مستشاران جدید به عراق، کمرنگ کردن نقش جمهوری اسلامی ایران در کمک به بغداد و مبارزه با داعش است. آمریکا این‌گونه وانمود می‌کند که نبض مبارزه با داعش و تروریسم فعال در خاورمیانه را در دست دارد؛ در حالی که عملیات هوایی جنگنده‌های ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا در عراق و سوریه که بنا به گفته ژنرال دمپسی حدود سه میلیارد دلار هزینه برداشته، تاثیر عملی بر نابودی گروه‌های تروریستی مانند داعش، جبهه‌النصره، جیش الفتح  نگذاشت. برخی گزارش‌ها نیز نشان می‌دهد تروریست‌هایی که ادلب را اشغال کردند، از خاک ترکیه و زیر دید جنگنده‌های ائتلاف وارد سوریه شده‌اند؛ بدون اینکه خراشی بردارند. در کنار این کارشکنی‌ها، ایران به عنوان همسایه غربی عراق اولین کشوری بود که کمک‌های نظامی و مستشاری خود را برای مبارزه با تروریسم در اختیار بغداد و مردم این کشور گذاشت.

اعزام مستشاران جدید به عراق، واکنش منفی برخی سیاستمداران را برانگیخت. پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه تلویزیونی«Press TV » به نقل از «ظافر العانی»، یکی از نمایندگان پارلمان عراق گزارش داد: تصمیم باراک اوباما برای اعزام مستشاران آمریکایی با شرایط کنونی عراق همخوانی ندارد. مشاوران آمریکایی کاری غیر از نشستن در اماکن امن انجام نمی‌دهند. موضوعی که در پایگاه عین الاسد قابل مشاهده است، آن‌ها اقدام به آموزش استفاده از سلاح‌های سبک به نظامیان عراقی می‌کنند. کاری که از عهده گروهبان‌های عراقی نیز بر می‌آید.

بر اساس بیانیه کاخ سفید، 450 نیروی جدید آمریکایی به پایگاه «تقدم» در استان الانبار عراق وارد می‌شوند. خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه در این مورد گزارش داد که این تصمیم در پی درخواست «حیدر العبادی»، و با پیشنهاد «اشتون کارتر»، وزیر دفاع آمریکا و «مارتین دمپسی» رییس ستاد مشترک ارتش این کشور اتخاذ شده و مورد حمایت تیم امنیت ملی دولت نیز بوده است. در این بیانیه به رساندن تجهیزات ضروری به عشایر سنّی و پیشمرگه‌های کرد با هماهنگی دولت مرکزی نیز اشاره شده است.

ارتشی که آمریکایی‌ها ساختند

نیروهای مسلح عراق به چهار نیروی هوایی، زمینی، دریایی و مبارزه با تروریسم تقسیم می‌شود. ارتش کنونی این کشور، زیرساختی آمریکایی دارد. بیشتر جنگ‌افزارهای نسل قبل نظامیان ایالات متحده، امروز توسط نیروهای عراقی استفاده می‌شود؛ سلاح‌هایی که در حمله آمریکا به عراق در سال 2003 در دست سربازان این کشور قرار داشت. یکی از دلایل نیاز عراق به حضور مستشاران آمریکایی استفاده از همین خانواده تسلیحات است. حتی سلاح دست گرفتن نیروهای عراقی به شیوه ارتش ایالات متحده است.

بخش زیادی از تجهیزات نظامی ارتش عراق، ساخت کشور آمریکا و بعد از آن، فرانسه، چین، انگلستان و روسیه است. تسلیحات قدیمی ساخت شوروی نیز در نیروهای مسلح این کشور استفاده می‌شود. از جمله تسلیحات سبک، سنگین و خودروها لجستیک آمریکایی ارتش عراق می‌توان به سلاح‌های انفرادی M16 و Carbin M4، تیربار سبک M240، تیربار سنگین M2، خودروهای HMMWV(هاموی)، FMTV، نفربرهای M117 و M113، توپ هویتزر M109 و توپ 155میلیمتری M198 اشاره کرد. هلی‌کوپترهای آمریکایی BELL407 و UH-1Y_Huey نیز در نیروی هوایی عراق استفاده می‌شود.

قوای نظامی جدید عراق پس از منحل شدن ارتش حزب بعث،‌ زیر نظر مستشاران خارجی از نو ساخته شد. برخی کشورها مانند اسپانیا در آموزش افسران و سربازان عراقی مشارکت داشتند. بخشی از افسران و وابستگان حزب منحل شده بعث نیز به بدنه ارتش برگشتند. حضور این افراد در نیروهای مسلح عراق، نکته‌ای است که از آن به عنوان دلیل سقوط الرمادی و موصل یاد می‌شود.

محسن صالحی خواه