صندلی خالی رئیسجمهوری لبنان؛ تهدید مشترک دمشق و بیروت
لبنان یک سال است که رئیس ندارد. پس از پایان یافتن دوره ۶ ساله ریاستجمهوری در سال گذشته میلادی تا امروز، ۲۲ جلسه ناموفق برای انتخاب رئیسجمهوری تشکیل شده است. با توجه به فاکتورهای مشترک سوریه و لبنان، ادامه این بحران به ضرر این دو کشور تمام میشود.
بنبست سیاسی و عدم اتفاقنظر جریانهای سیاسی لبنان برای انتخاب رئیسجمهوری، موضوع جدیدی نیست. از زمان استقلال لبنان در سال ۱۹۴۳ میلادی تا امروز، صندلی ریاستجمهوری این کشور چهار مرتبه خالی مانده است. پس از پایان یافتن دوره ریاستجمهوری «میشل سلیمان» که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ میلادی عهدهدار این مسئولیت بود تا امروز نمایندگان پارلمان لبنان که از طیفهای مختلف سیاسی و مذهبی هستند، موفق به انتخاب رئیسجمهوری نشدهاند. نکته جالب این است که آخرین رئیسجمهوری لبنان نیز پس از یک دوره بحران بر کرسی ریاست تکیه زد. پس از پایان یافتن دوره ریاست «امیل لحود» در سال ۲۰۰۷ میلادی، لبنان تا ماه می ۲۰۰۸ رئیسجمهوری نداشت.
کرسی خالی رئیسجمهوری و تهدید امنیت ملی لبنان
لبنان کشوری کوچک ولی تاثیرگذار در خاورمیانه است. به همین دلیل گروههای مختلف تلاش میکنند تا بیشترین قدرت را در این کشور به دست بگیرند. کشور کوچکی که پایتختش سالها پیش به عنوان عروس و پاریس خاورمیانه خوانده میشد، امروز از خلاء ریاستجمهوری رنج میبرد. پس از پایان دوره شش ساله سلیمان تا امروز، ۲۲ جلسه پارلمان ناموفق برای انتخاب رئیسجمهوری برگزار شده است.
خاورمیانه امروز با نوع جدیدی از پدیده تروریسم و تکفیر دست به گریبان است. تروریستهای گروه به اصلاح دولت اسلامی که داعش نامیده میشوند، مرزهای لبنان را ناامن کردهاند و این امر در حالی به وقوع پیوسته که این کشور از خلاء قدرت در بالاترین سطح سیاسی رنج میبرد؛ موضوعی که از چشم سیاستمداران لبنانی نیز پنهان نمانده است.
پایگاه خبری العهد لبنان در مورد بحران سیاسی در این کشور نوشت: «تمام سلام» نخستوزیر لبنان که کفیل ریاستجمهوری این کشور نیز هست، در یک گفتوگوی تلویزیونی گفته بود که ادامه خلاء ریاستجمهوری در لبنان موجودیت ما را تهدید میکند و به همزیستی مسالمتآمیز و مشارکت مردم آسیب میرساند. یک سال از خلاء ریاستجمهوری در لبنان میگذرد، خطرات بسیاری بر اثر بحرانهای موجود در کشورهای همسایه ما وجود دارد که بر اثر آن ما نمیتوانیم وارد اختلافات و کشمکشهای بیفایده سیاسی شویم. هیچ چیز نمیتواند جایگزین رئیسجمهوری شود که توسط پارلمان انتخاب میشود؛ اگر قانون اساسی ما اختیارهای رئیسجمهوری را به طور نیابتی به هیات دولت میدهد، تنها یک راهکار موقت است که هدف آن جلوگیری از خلاء قدرت است.
داعش، تهدید مشترک لبنان و سوریه
لبنان تا سال ۱۹۲۶ میلادی بخشی از خاک سوریه و تحت قیومیت فرانسه بود. در این سال، فرانسه کشور کوچک لبنان را از سوریه جدا و یک نظام سیاسی مستقل برای آن تشکیل داد اما همچنان تا زمان استقلال در سال ۱۹۴۳ٰ، قیّم این کشور کوچک بود. بنابراین، اشتراکات زیادی بین دو کشور همسایه امروز وجود دارد و لبنان میتواند کمک زیادی به برقراری ثبات در سوریه داشته باشد.
توانایی لبنان برای تاثیرگذاری بر تحولات سوریه، مشروط به ثبات داخلی این کشور است. با توجه به مرز زمینی لبنان و سوریه، ناامنی در این کشور به معنای به خطر افتادن موجودیت لبنان است. تهدید مشترک لبنان و سوریه را از چند زاویه میتوان بررسی کرد.
لبنان کشوری کوچک با تنوع نژادی و مذهبی بالا است. حدود ۶۰ درصد از جمعیت لبنان را مسلمانان و ۳۹ درصد دیگر را مسیحیان تشکیل میدهند. همین گروههای اصلی مذهبی نیز به شاخههای کوچکتری نقسیم میشوند که برخی از آنها گروههای مسلح را نیز شامل میشوند. بنابراین فقدان قدرت در بالاترین سطح سیاسی لبنان در کنار خطر خارجی، از هم گسیختگی و ناامنی داخلی را نیز نزدیک میکند. بنابراین عدم وجود یک دولت مرکزی واحد، خطر حمله داعش به خاک این کشور را بیشتر میکند. در این صورت لبنانی وجود نخواهد داشت که بتواند کمکی به سوریه بکند.
محسن صالحی خواه