در چهارمین سالگرد انقلاب، بحرینی‌ها هنوز از پا ننشسته‌اند

۱۴ فوریه ۲۰۱۵ میلادی، چهارمین سالگرد انقلاب مردم بحرین است. تظاهرات و تجمع‌های اعتراض‌آمیز مردم بحرین در طول سال‌های گذشته تداوم داشته و امروز نیز ادامه دارد.

آنچه که این انقلاب را از نمونه‌های مشابه در خاورمیانه و شمال آفریقا متمایز می‌کند، ورود نیروهای خارجی برای سرکوب و حفاظت از حکومت آل خلیفه است. پس از اوج گرفتن خیزش مردم بحرین، نیروهای نظامی عربستان و امارات تحت پوشش نیروی موسوم به «سپر جزیره» برای سرکوب مردم این کشور وارد بحرین شدند. اوایل ماه آوریل سال گذشته میلادی نیز با انتشار سندی از وزارت کشور بحرین، مشخص شد که ۴۹۹ نیروی امنیتی اردن در این کشور حضور دارند. به‌رغم اظهار نظر رسمی دولت بحرین مبنی بر اینکه این نیرو‌ها برای آموزش نیروهای پلیس در این کشور حضور دارند، انقلابیون اعلام کردند که آل خلیفه برای سرکوب مردم از این افراد استفاده می‌کند.

مدتی پس از آغاز انقلاب مردم، فلکه مروارید که به عنوان نماد انقلاب شناخته شده بود، در ۱۸ مارس ۲۰۱۱ میلادی توسط نیروهای امنیتی آل خلیفه تخریب شد تا به زعم آن‌ها، هویت این خیزش از بین برود.

بحرین، نقطه‌ای استراتژیک در جغرافیای خاورمیانه

بحرین کشور بسیار کوچکی است اما اهمیت زیادی برای کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس و دولت‌های غربی دارد. همزمان با آغاز خیرش مردمی در جهان عرب و شعله‌ور شدن انقلاب در این کشور‌ها، مردم بحرین نیز برای انجام اصلاحات سیاسی و رسیدن به آرمان‌های خود اقدام به برپایی تظاهرات در اعتراض به وضع موجود کردند.

با توجه به انقلاب‌های مشابه در کشورهای دیگر مانند تونس، یمن، مصر و لیبی، وضعیت بحرین متفاوت است. به محض آغاز تظاهرات در منامه و شهرهای دیگر جزیره، نیروهای امنیتی آل خلیفه وارد عمل شده و از ابتدا رویه سرکوب را در دستور کار خود قرار دادند.

پس از جوابگو نبودن برخوردهای نیروهای امنیتی برای خاموش کردن اعتراضات، دستگاه سلطنتی بحرین به طور رسمی خواستار ورود نیروهای سپر جزیره برای کنترل و وضعیت و سرکوب انقلابیون شد. بنابر آمارهای موجود، هزار نفر از نیروهای نظامی عربستان(۱۴ مارس ۲۰۱۱) و ۵۰۰ نفر از نیروهای مسلح امارات متحده عربی(۱۹ مارس ۲۰۱۱) برای کمک به نیروهای محلی وارد خاک بحرین شده و به برخورد با انقلابیون در خیابان‌ها منامه و دیگر شهر‌ها پرداختند.

اگر نگاهی به نقشه جغرافیایی خاورمیانه بیاندازیم، موقعیت بحرین نظر را به خود جلب می‌کند. کشوری کوچک که از چند جزیره تشکیل شده و مرز خاکی با همسایگان خود ندارد. تنها راه ارتباط زمینی بحرین و کشورهای همسایه، گذرگاه «ملک فهد» با پل دوستی بحرین و عربستان که این کشور را به شرق عربستان متصل می‌کند.

بحرین در کنار کوچک بودن، فواید و اهمیت زیادی برای غرب و دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارد. اول اینکه ‌بحرین میزبان نیروهای نظامی آمریکا در قالب ناوگاه پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است. نیروی دریایی سلطنتی انگلستان نیز پس عقد قرارداد نظامی با بحرین شروع به ساخت پایگاه نظامی در این کشور کردند. موقعیت استراتژیک مجمع‌الجزایر بحرین، این کشور‌ را به خلیج فارس گره زده و وقوع انقلاب در این نقطه باعثبه خطر افتادن امتیازهای غرب در خلیج‌فارس می‌شود.

نکته دوم، همسایگی بحرین با عربستان سعودی است. عربستان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و ثروتمند‌ترین کشور حاشیه خلیج‌فارس، وقوع انقلاب در نزدیکی خود را برنتابید و با ورود به این کشور، نقش موثری در سرکوب انقلابیون و به درازا کشیدن اعتراض‌ها ایفا کرد. سرنگون شدن حکومت آل خلیفه و روی کار آمدن حکومتی شیعه و مخالف سیاست‌های شورای همکاری، ضرر بزرگی به منافع عربستان زده و امنیت این کشور را به مخاطره می‌اندازد.

نکته سوم نیز در مورد قرار داشتن بحرین در مسیر انتقال نفت خلیج فارس است. با توجه به موقعیت جغرافیایی بحرین و اهمیت مبحثانرژی در امنیت جهانی، تغییر حکومت در این کشور گزینه مطلوب عربستان، ایالات متحده و دیگر کشورهای عربی شورای همکاری نبود.

جمعیت وفاق اسلامی و تظاهرات مسالمت آمیز مردم بحرین

نکته قابل توجه در انقلاب مردم بحرین که در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ میلادی آغاز شد، تاکید رهبران به مسالمت‌آمیز بودن اعتراضات و تظاهرات بوده است. «شیخ علی سلمان» دبیرکل جمعیت وفاق اسلامی و «شیخ عیسی قاسم» رهبر شیعیان و رهبر معنوی انقلاب بحرین همواره در سخنرانی‌ها و بیانیه‌های خود بر ادامه یافتن تظاهرات مردم این کشور به صورت مسالمت‌آمیز و عاری از خشونت تاکید کرده‌اند. وجه تمایز انقلاب بحرین با انقلاب در دیگر کشورهای عربی، همین تاکید بر تظاهرات آرام و مسالمت‌آمیز است.

با توجه به همین امر، شاهد اقدام عجیب حکومت آل خلیفه درلغو تابعیت برخی فعالان انقلاب بودیم. آمارهای منتشر شده حاکی از این است که از سال ۲۰۱۲ میلادی تا کنون ۱۲۱ شهروند بحرینی لغو تابعیت شده‌اند. این در حالی است که طبق آمارهای دیگر، ۲۰ تا ۳۰ هزار پاکستانی تابعیت بحرین را اخذ کرده‌اند. بنابر قانونی که در اول آگوست ۲۰۱۱ میلادی تصویب شد، لغو تابعیت به دلیل آنچه اقدام‌های تروریستی نامیده می‌شود، صورت می‌گیرد.

انقلاب بحرین در حالی وارد پنجمین سال خود می‌شود که رژیم آل خلیفه از هیچ انجام هیچ عملی برای خاموش کردن اعتراضات چشم‌پوشی نکرد. دستگاه حکومتی بحرین تلاش کرد تا برگزاری اتخابات پارلمان در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۴ میلادی، تغییراتی نمایش در ساختار سیاسی ایجاد کند. اما این انتخابات با تحریم جمعیت وفاق اسلامی و انقلابیون مواجه شد و معترضان همزمان با این رویداد سیاسی اقدام به برگزاری همه‌پرسی تعیین سرنوشت کردند که نقطه مقابل حکومت محسوب می‌شود.

«حسن هانی‌زاده» کار‌شناس و تحلیل‌گر مسائل جهان عرب در مورد انتخابات پارلمان بحرین می‌گوید:

«انتخابات اخیر بحرین با بی‌تفاوتی مردم بحرین رو‌به‌رو شد. در این انتخابات کمتر از ۳۰ درصد هواداران حکومت آل‌خلیفه شرکت کرده و بیش از ۷۰ درصد مردم آن را تحریم کردند. فرآیند تحولات سیاسی بحرین نشان می‌دهد که حکومت آل‌خلیفه مشروعیت خود را نزد مردم این کشور از دست داده است. پادشاه این کشور نیز در یک حرکت نمایشی «خلیفه بن سلمان آل خلیفه»(عموی خود) را مامور تشکیل کابینه جدید کرد.

وی همچنین معتقد است: خلیفه بن سلمان نقش پررنگی در سرکوب و کشتار مخالفان بحرینی در سال‌های گذشته داشته است. حضور دوباره این شخص در راس کابینه، که ۴۲ سال است پست نخست‌وزیری بحرین را بر عهده دارد، نشان از آن دارد که حکومت آل خلیفه قابل اصلاح نیست و تصمیم ندارد که به خواسته‌های مشروع مردم اهمیت بدهد. کابینه جدید به طور کامل بدون تغییر مانده است. تمام وزارتخانه‌های کلیدی هنوز در اختیار اعضای خاندان سلطنتی است. حضور اشخاصی خارج از خاندان سلطنتی در وزارتخانه‌های غیرکلیدی و خدماتی، تحت فشار برخی کشورهای غربی صورت گرفته است و هیچ تغییری در وضعیت بحرین ایجاد نخواهد کرد..»

دستگاه سلطنت آل خلیفه در تلاشی دیگر برای پایان دادن به تظاهرات، در تاریخ ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ میلادی اقدام به دستگیری دبیرکل جمعیت وفاق اسلامی کرد. اما پس از این اقدام نیز تاثیر بر اعتراضات مردم ایجاد نشد و همچنان تظاهرات و اعتراض‌ها ادامه دارد. شیخ علی سلمان در پیام‌های خود که از درون زندان صادر می‌شود نیز همواره بر مسالمت‌آمیز بود تظاهرات تاکید کرده و پیروزی انقلاب را در ادامه همین راه می‌داند.

گزارش: محسن صالحی‌خواه