امکان توافق محرمانه میان عربستان و داعش وجود دارد

سردار «ایرج مسجدی» مشاور فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که یکی از کارشناسان مسائل منطقه به ویژه تحولات عراق به شمار می‌رود، در گفت‌وگوی تفصیلی با ایلنا به بررسی تحولات عراق و تاثیر انتقال قدرت در عربستان بر معادلات خاورمیانه پرداخت.

سردار مسجدی معتقد است که عربستان برای دور کردن ناامنی از کشور خود اقدام به حمایت از داعش می‌کند و برای تحقق این امر، تروریسم را به سمت کشورهای دیگر مانند لبنان و سوریه هدایت می‌کند. وی همچنین در مورد تغییر پادشاه عربستان نیز اعتقاد دارد که به دلیل وابستگی سیاست عربستان به آمریکا، انتقال قدرت در ریاض تغییر چندانی در سیاست‌های عربستان در خاورمیانه ایجاد نمی‌کند.

سردار مسجدی در ارتباط با تاثیر مرگ پادشاه عربستان بر تحولات عراق، به ویژه تحرکات داعش گفت: با توجه به سیاست واحدی که بر نظام سعودی حاکم است، مرگ عبدالله باعثایجاد تغییر تعیین‌کننده‌ای در این سیاست‌ها نخواهد شد. پادشاه جدید ادامه‌دهنده راه اسلاف خود است. این امکان وجود دارد که در برخی مسائل جزئی و داخلی تغییراتی در عربستان به وجود بیاید، اما «ملک سلمان بن عبدالعزیز» همانطور که به طور رسمی نیز اعلام کرد، راه پادشاه پیشین را ادامه می‌دهد.

وی افزود: بنابراین، با توجه به مرگ ملک عبدالله و رویه پادشاه جدید، تغییری در رویکرد عربستان نسبت به مسائل داخلی، منطقه‌ای و به ویژه داعش به وجود نخواهد آمد.

مشاور فرماندهی نیروی قدس سپاه در مورد رویکرد پادشاه جدید عربستان نسبت به ارتباط با عراق بیان کرد: در این اواخر، عربستان و عراق رویکرد مثبتی را برای از سرگیری ارتباط با یکدیگر اتخاذ کردند. در این راستا، رفت و آمدهایی در سطح مسئولان سیاسی دو کشور انجام شد، تا آنجا که عربستان آمادگی خود برای افتتاح سفارت در بغداد را اعلام کرد و هیاتی را برای بررسی این موضوع به عراق اعزام کرد. البته چالش‌ها و مسائلی نیز میان دو کشور وجود دارد اما رویکرد بغداد و ریاض به سمت بهبود روابط است. هر دو کشور مایل به حل مسائل و مشکلات فی مابین هستند، اما تا به حال اقدام موثر و قابل توجهی صورت نگرفته است.

مسجدی در مورد تمایل عربستان به بهبود روابط با عراق و در عین حال پشتیبانی این کشور از داعش گفت: دلیل پشتیبانی سعودی‌ها از داعش این است که مشکل تروریسم به سرزمین خودشان وارد نشود. به همین دلیل سعی می‌کنند با حمایت مالی و لجستیک، تروریسم را به کشورهای دیگر مانند لبنان و سوریه منتقل کنند. داعش اعتقادی به حاکمیت و رهبری عربستان ندارد، نه تنها عربستان که هیچ‌کدام از دولت‌های منطقه الگوی داعش محسوب نمی‌شوند. داعش دیدگاه‌های خاص خود را دارد و معتقد به تشکیل خلافت اسلامی است.

وی خاطرنشان کرد: عربستان علاقه‌ای به داعش ندارد و حمایتی که انجام‌ می‌دهد، برای انداختن توپ در زمین کشورهای دیگر است. از طرف دیگر امکان دارد که توافق محرمانه میان داعش و عربستان انجام گرفته باشد که ریاض از این گروه حمایت کند و در مقابل، تکفیری‌ها خطری برای عربستان ایجاد نکنند. در واقع عربستان یک موضع دو پهلو در مورد داعش اتخاذ کرده است. همین موضع دوگانه در مورد حمایت آمریکا از داعش نیز صدق می‌کند. حمایت ایالات متحده از داعش به معنای علاقه آمریکا به این گروه نیست. بلکه برای حفظ امنیت غرب، پشتیبانی از تکفیری‌ها توسط داعش صورت می‌گیرد تا خطر تروریسم از ایالات متحده دور شود و در خاورمیانه باقی بماند. در کنار این حمایت، ائتلاف بین‌المللی ضد داعش نیز تشکیل می‌شود.

این کار‌شناس مسائل خاورمیانه درباره پاک‌سازی استان دیاله و تاثیر آن بر ساختار داعش بیان کرد: چند عملیات بزرگ توسط نیروهای ارتش عراق، جیش‌الشعبی و پیشمرگه‌های کرد با حمایت جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت که به پاک‌سازی نقاط آلوده و آزادسازی تقریبی دیاله منجر شد. بر اثر این عملیات، خطر داعش از مرزهای ایران نیز دور شد که یک نکته بسیار مثبت محسوب می‌شود. در این مورد که آیا پاک‌سازی دیاله آغازی بر پایان کار داعش است، باید گفت که برای تحقق این امر عملیات‌های دیگری نیاز است زیرا نقاط زیادی در استان‌های صلاح‌الدین، الانبار و نینوا در اختیار داعش است که آن‌ها را به استان‌های دیر‌الزور، رقه و بخش‌هایی از حلب متصل می‌کند.

وی اضافه کرد: با بررسی روند مبارزه با داعش می‌توان گفت که داعش رو به تضعیف است و از طرف دیگر، نیروهای سوریه و عراق با انگیزه و خودباوری مشغول انجام عملیات علیه داعش هستند. بنابراین نمی‌توان گفت که پاک‌سازی دیاله نقطه پایان داعش است. داعش رو به ضعف گذاشته و نابودی کامل آن نیاز به زمان دارد.

مسجدی در مورد تاثیر پیروزی نیروهای عراق بر تحولات این کشور گفت: پاک‌سازی دیاله و تمامی نقاطی که در دست داعش قرار داشت، باعثایجاد خودباوری میان نیروهای مردمی و ارتش عراق می‌شود که انگیزه مبارزه با داعش را تقویت می‌کند. نه تنها پاک‌سازی دیاله، بلکه عملیات‌های پیروزمندانه نیروهای عراقی اطراف بغداد و جرف الصخر نیز باعثایجاد انگیزه در نیروهای عراق شده که باعثتداوم مبارزه با داعش و بیرون راندن آن‌ها از سرزمین عراق خواهد شد.

این کار‌شناس مسائل عراق درباره اعتماد بغداد به ایران برای یاری رساندن به منظور مبارزه با داعش گفت: تجربه موفق ایران در کمک به سوریه برای مبارزه با تروریسم و قاطعیت کشور ما برای ریشه‌کن کردن این مساله و عملکرد نامناسب کشورهای غربی، دلیل اصلی اعتماد مقام‌های عراق است.

مسجدی خاطرنشان کرد: حمایت ایران از سوریه در مبارزه با داعش، باعثآزادسازی مناطقی در این کشور شد و در حال حاضر امنیت در دمشق و دیگر مناطق سوریه برقرار شده است. جنگ در سوریه به سمت پیروزی حکومت در حال پیشروی است. این تجربه موفق در سوریه باعثاعتماد مقام‌های عراقی برای حمایت ایران از آن‌ها شد.

مشاور فرماندهی نیروی قدس در مورد بحثتسلیح عشایر اهل سنت در عراق بیان کرد: جریان اهل سنت در عراق به این نتیجه رسیدند که شیعیان و اکراد، مناطق خود را از لوثوجود داعش پاک‌سازی کردند و مناطقی که در دست تکفیری‌ها باقی مانده بیشتر مربوط به اهل تسنن است. پرسشی که به وجود می‌آید این است که سران عشایر و شیوخ اهل تسنن برای آزادسازی مناطق تحت تصرف داعش چه باید بکنند. آن‌ها از یک طرف می‌بینند که تمام عراق در حال مبارزه با داعش هستند و این پرسش در ذهن آن‌ها ایجاد می‌شود و آن‌ها را به جنب و جوش انداخته است.

وی افزود: اشتباهی که آن‌ها مرتکب می‌شوند، این است که برای انجام این کار به آمریکا متوسل می‌شوند و بعضا سفرهایی به واشنگتن نیز برای انجام امر تسلیح صورت گرفته است. ایالات متحده نیز وعده‌های مثبتی در این مورد به آن‌ها داده است. برای آزادسازی مناطق سنی‌نشین که در تصرف داعش قرار دارد، باید یک تحول درونی از قلب اهل سنت به وجود بیاید. عده بسیار زیادی از عشایر و مردم اهل سنت هستند که خواهان یک عراق متحد و قدرتمند هستند و باید سازماندهی منظمی بر آن‌ها انجام شود که تا کنون صورت نگرفته است.

این کار‌شناس مسائل خاورمیانه در مورد ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا گفت: به نظر من این ائتلاف، یک ائتلاف نمایشی و سیاسی است که تا کنون کاری از پیش نبرده است. علت اینکه می‌گوییم نمایشی است، این است که تا کنون کاری از پیش نبرده و کمک موثری به دولت و مردم عراق در مبارزه با تروریسم نکرده است. اگر هواپیماهای ائتلاف چند رزو یک‌بار اقدام به بمباران مواضع داعش می‌کنند، از طرف دیگر می‌بینیم که در چند روز پیاپی چهار مرتبه عملیات بارریزی نظامی برای ارسال تجهیزات به داعش را انجام داده‌اند. این ائتلاف بین‌المللی تاثیر جدی در میدان مبارزه با داعش نداشته است. این نمایش برای حفظ وجهه ضد تروریستی آمریکا تشکیل شده است.

وی اضافه کرد: این ائتلاف از لحاظ سیاسی عمل خوبی است. اینکه چند کشور دور هم جمع می‌شوند و مواضع رسمی علیه تروریسم اتخاذ می‌کنند، کار بدی نیست. اما نه عراق برای مبارزه با تروریست‌ها امیدی به این ائتلاف دارد، نه این ائتلاف کاری برای مبارزه با داعش انجام می‌دهد.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه درباره حمایت آمریکا از داعش خاطرنشان کرد: ورود آمریکایی‌ها در سال ۲۰۰۳ میلادی به عراق برای سرنگونی دولت صدام و سر کار آوردن یک دولت مطیع و دست‌نشانده صورت گرفت. ایالات متحده به این هدف دست پیدا نکرد. چه در زمانی‌ که جعفری قدرت را در دست داشت، و چه در زمان نخست‌وزیری مالکی و حیدر العبادی، دولت همسو و همراه با آمریکا در عراق مستقر نشد. آمریکایی‌ها به دنبال مستقر کردن یک دولت سکولار و مطیع بودند و هیچ یک از تحولات عراق مانند روی کار آمدن دولت شیعه و قانون اساسی این کشور مطلوب آن‌ها نبود. بنابراین آن‌ها برای حفظ آبروی خود در سطح جهانی، طوری وانمود کردند که پیروز میدان بوده و به خواست خود از عراق بیرون می‌روند. در حالی که آمریکا آمده بود تا به مدت طولانی در عراق بماند، اما مجبور به ترک این کشور شد.

وی افزود: رویکرد دوستانه‌ای که دولت کنونی عراق نسبت به جمهوری اسلامی ایران دارد، مطلوب آمریکا نیست. روابط مثبت میان ایران و عراق و حمایت ایران از این کشور مورد رضایت آمریکایی‌ها نیست. بنابراین، آمریکا با حمایت از داعش سعی در تضعیف دولت و نیروهای نظامی عراق دارد. به وجود آمدن یک دولت قدرتمند شیعی در عراق که با جمهوری اسلامی ایران نیز روابط خوب و همکاری‌های گسترده‌ای دارد، مطلوب واشنگتن نیست بنابراین با به راه انداختن یک جنگ فرسایشی و نیابتی در خاورمیانه، ضمن آن‌که ناامنی را از سرزمین‌های خود دور می‌کند، امنیت رژیم صهیونیستی را نیز تامین کرده و مانع تشکیل یک دولت قدرتمند در خاورمیانه می‌شود.

مشاور سردار سلیمانی در مورد روند بازسازی ارتش عراق اضافه کرد: پس از ورود نیروهای نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی، حزب بعث، سازمان امنیت و ارتش این کشور منحل شد. با روی کار امدن دولت جدید، بازسازی ارتش آغاز شد. برخی سران ارتش متواری شده یا توسط نیروهای انقلابی بازداشت شدند. بسیاری از نظامیان سابق نیز به بدنه ارتش بازگشتند. ارتش با این شکل جدید بازسازی و سازماندهی شد و این روند، امروز نیز ادامه دارد.

وی خاطرنشان کرد: ارتش عراق از لحاظ سلاح‌های سبک و نیمه‌سنگین در وضعیت مطلوبی قرار دارد ولی در مورد سلاح‌های سنگین و استراتژیک مانند هواپیما ضعف‌هایی وجود دارد. دولت عراق برای رفع این مشکلات اقدام به عقد قراردادهای خارجی برای خرید سلاح کرده که برخی از آن‌ها اجرا شده و برخی از آن‌ها هنوز عملیاتی نشده است. پاک‌سازی‌هایی نیز در دل ارتش برای حذف نیروهای خائن در حال انجام است. به طور کلی، برای تحقق این امر که عراق یک ارتش ملی با نیروهای مومن و وفادار به کشور تشکیل دهد، به زمان نیاز دارد.

سردار مسجدی در پایان، در مورد عملیات بارریزی تجهیزات توسط هواپیما برای عناصر داعش گفت: برخی تصور می‌کنند که هواپیماهای نا‌شناس اقدام به بارریزی برای نیروهای محاصره شده داعش می‌کنند. در صورتی که این عملیات به طور آشکار توسط هواپیماهای آمریکایی انجام می‌شود. این موضوع یک امر مشخص است و ایالات متحده نیز این امر را انکار نکرده است. انجام این‌گونه عملیات از‌‌ همان سیاست‌ دوگانه آمریکا نسبت به داعش نشات می‌گیرد. از یک طرف ائتلاف بین‌المللی ضد داعش تشکیل می‌دهد و از طرف دیگر از همین عناصر تکفیری پشتیبانی می‌کند.

گفت‌وگو: محسن صالحی‌خواه