نگاهی به چشم‌انداز مذاکرات صلح در ۲ سال پایانی ریاست‌جمهوری اوباما

مذاکرات سازش میان تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی، ‌روندی طولانی و فرسایشی بوده است. این گفت‌و‌گو‌ها از سال‌های پس از اشغال فلسطین توسط اسرائیل آغاز شد و تا امروز نیز ادامه دارد. ایالات متحده آمریکا کشوری است که تمایل دارد تا اگر صلحی میان طرفین مناقشه صورت بگیرد، به نام او ثبت شود. بنابراین در طول تاریخ مذاکرات میان فلسطین و رژیم صهیونیستی نام روسای جمهوری آمریکا و روسای چند کشور منطقه‌ای دیده می‌شود.

«جرج هربرت واکر بوش»(بوش پدر)، «بیل کلینتون»، «جرج بوش» ‌ و «باراک اوباما» روسای جمهوری هستند که نامشان با مذاکرات سازش گره خورده است. چه در زمان ریاست «یاسر عرفات» و چه اکنون که «محمود عباس» سکان هدایت تشکیلات خودگردان را در دست دارد، مذاکرات ادامه داشته و در کنار این گفت‌و‌گو‌ها، قتل‌عام مردم فلسطین نیز متوقف نشده است.

از سرگیری مذاکرات سازش

طرح صلح «راجرز» و طرح «انور سادات»، «پیمان اسلو»، «اجلاس شرم الشیخ»، مذاکرات «طابا»، «کنفرانس آناپولیس» و کنفرانس «مادرید» از جمله نشست‌ها و گفت‌و‌گوهایی هستند که برای برقراری صلح میان فلسطینیان و اشغالگران انجام شده‌اند. معاهداتی نیز در جریان این مذاکرات به امضا رسید که هیچ کدام از آن‌ها علاجی برای این بحران نبود.
در سال ۲۰۱۳ میلادی، دور جدیدی از این مذاکرات با دستور کاخ سفید و رهبری «جان کری» وزیر خارجه آمریکا آغاز شد. از سرگیری این گفت‌و‌گو‌ها، مخالفت حماس را به دنبال داشت. این گروه، عباس را دارای مشروعیت برای تصمیم‌گیری در مورد آینده فلسطین نمی‌دانست و به همین دلیل می‌توان گفت که این مذاکرات در نخستین قدم به بن‌بست رسید.
دور جدید مذاکرات با طرح وزیر خارجه آمریکا در سطح سیاسی، امنیتی و اقتصادی آغاز شد. با اینکه وزیر خارجه آمریکا پایبندی کشور خود را به حمایت از ملت فلسطین اعلام کرده است، اما هیچ کدام از این جلسات و گفت‌و‌گو‌ها مانع تجاوز رژیم صهیونیستی به غزه و حمله شهرک‌نشینان به مسجد ‌القصی نشد.

اوباما در حال گذراندن دو سال پایانی ریاست جمهوری خود است. تلاش اوباما برای به ثمر رسیدن این مذاکرات را می‌توان تلاش برای موفقیت سیاسیت‌های خاورمیانه‌ای وی دانست. در صورتی که اوباما بتواند صلحی میان فلسطین و اسرائیل برقرار کند، نام وی به عنوان رئیس‌جمهوری که این عمل را به نتیجه رساند در تاریخ ثبت‌ می‌شود.

متعهد نبودن رژیم صهیونیستی به تعهدات مطرح شده در مذاکرات، شهرک‌سازی گسترده و ادامه تجاوز به مناطق تحت کنترل تشکیلات خودگردان و حماس از جمله مسائلی است که مانع برقراری صلح میان تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی است.

چشم‌انداز مذاکرات در سال ۲۰۱۵ میلادی

سال ۲۰۱۵ میلادی، تفاوت زیادی با سال‌های گذشته و مذاکرات قبلی دارد. بررسی پیش‌نویس قطعنامه پایان اشغالگری اسرائیل در شورای امنیت سازمان ملل متحد و درخواست فلسطین برای پیوستن به معاهدات بین‌المللی از جمله «دادگاه لاهه» از موضوعات جدیدی هستند که در سال‌های گذشته وجود نداشتند.

فلسطین می‌خواهد نقش پررنگ‌تری در جامعه جهانی بر عهده بگیرد و اسرائیل را به خاطر جنایت‌های جنگی پای میز محاکمه بکشاند. واکنش شدید «بنیامین نتانیاهو» به درخواست فلسطین برای پیوستن به دادگاه لاهه و اقدام برای ارسال مجدد پیش‌نویس قطعنامه پایان اشغالگری به شورای امنیت، روند مذاکرات سازش را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

موضوع دیگر، به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین توسط برخی کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، سوئد و انگلیس است. شاید اقدام کشورهای اروپایی ضمانت اجرایی نداشته و الزامی قانونی به وجود نمی‌آورد اما فشاری بر اسرائیل وارد کرده است که برای این رژیم خوشایند نیست.

بنابراین، نتانیاهو تحت فشار زیادی قرار دارد تا به حل مناقشات تن دهد. از یک طرف، تلاش فلسطین برای عضویت در نهادهای بین‌المللی و از طرف دیگر، اقدام برخی کشور‌ها در به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین و ورود آمریکا به این مذاکرات، این توقع را ایجاد کرده است تا صلح میان این دو گروه برقرار شود.

در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن و در حالی که صلح میان تشکیلات خودگردان و اسرائیل برقرار شود، به دلیل شرکت نداشتن گروه‌های مقاومت در این روند، این صلح پایدار نخواهد بود. با توجه مسائلی که در حال حاضر در سرزمین‌های اشغالی جریان دارد، پایانی برای مذاکرات سازش نمی‌توان در نظر گرفت. در حالی که نتانیاهو رویای تشکیل کشور یهود را در سر می‌پروراند و بیت‌المقدس را برای پایتخت این کشور در نظر گرفته است، نمی‌توان انتظار داشت که فلسطینیان از حق خود بر این شهر بگذرند و آن را در اختیار صهیونیست‌ها قرار دهند.

به طور کلی، اقدام فلسطین برای عضویت در نهادهای بین‌المللی و درگیری‌های بیت‌المقدس و گسترش شهرک‌سازی برای یهودی‌سازی کرانه باختری را می‌توان سه عامل مهم و تاثیرگذار در روند مذاکرات سازش دانست که آینده این مذاکرات در سال جاری میلادی را رقم خواهد زد.

گزارش: محسن صالحی‌خواه