نگاهی به ضرب‌الاجل خروج نیروهای خارجی و آینده امنیتی افغانستان

۱۳ سال از آغاز اشغال افغانستان توسط نیروهای خارجی به رهبری آمریکا می‌گذرد. پس از وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی در منهتن نیویورک، «جورج بوش» رئیس‌جمهوری وقت ایالت متحده به بهانه «مبارزه با تروریسم» و جنگ با گروه القاعده فرمان حمله به افغانستان را صادر کرد.

آمریکا با شعار مبارزه با تروریسم و نابودی القاعده وارد افغانستان شد. امروز و در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی می‌بینیم که نه تنها گروه القاعده و ریشه تروریسم افراطی در افغانستان و خاورمیانه خشکانده نشد، بلکه گروه‌های افراطی جدیدی متولد شدند. این گروه‌های تازه متولد شده بسیار افراطی‌ و خشن‌تر از گروه القاعده هستند.

آیا حضور نظامیان خارجی در طول سال‌های گذشته باعثاز بین رفتن گروه‌های افراطی و کاهش تولید مواد مخدر در افغانستان شده است؟ به طور قطع می‌توان گفت که حقیقت خلاف این امر است. پیامد حضور نظامی آمریکا و دیگر کشورهای خارجی در افغانستان، کشته شدن چند هزار غیرنظامی افغان، سیاست متزلزل و وابستگی نیروهای امنیتی به خارج بوده است.

خروج نظامیان و صحنه سیاسی افغانستان

سال ۲۰۱۴ میلادی رو به پایان است و ضرب‌الاجل خروج نظامیان خارجی در افغانستان نزدیک می‌شود. در طول سال‌های گذشته، درگیری‌های زیادی بین شبه‌نظامیان طالبان، القاعده و دیگر گروه‌های مسلح و نیروهای خارجی در مناطق مختلف افغانستان در گرفت. افراد زیادی در این درگیری‌ها کشته شدند اما درگیری‌ها پایان نیافت و ناامنی و انفجار هر روز در شهرهای افغانستان بیشتر می‌شود.

از زمان پایان مناقشه بر سر نتیجه انتخابات افغانستان و انتخاب «محمد اشرف غنی» به ریاست‌جمهوری، تمام وزارتخانه‌های این کشور توسط سرپرست اداره می‌شود و هیئت دولت مشخص تشکیل نشده است. اشرف غنی بلافاصله پس از قرار گرفتن در جایگاه ریاست‌جمهوری، قرارداد امنیتی کابل - واشنگتن را امضا کرد و برای تصویب به پارلمان این کشور فرستاد.

دولت افغانستان واهمه دارد که پس از خروج نیروهای خارجی، نتواند امنیت کشور را در همین اندازه نیز حفظ کند. امضای شتاب‌زده قرادادهای امنیتی با واشنگتن و ناتو نشان از همین موضوع دارد. خروج آمریکا از عراق و وقوع جنگ داخلی در این کشور، مقام‌های افغان را قانع کرده است که فقط با حضور نظامیان خارجی به ویژه آمریکا می‌توانند امنیت را حفظ کنند و دولت مرکزی قدرتمند تشکیل دهند. در حالی که حضور نیروهای بیگانه در خاک افغانستان یکی از دلایل بروز ناامنی است.

نیروهای بیگانه و تامین امنیت

«پلیس ملی افغانستان»، «اردوی ملی افغانستان»(ارتش) و «خاد»(خدمات اطلاعاتی دولتی) سه رکن امنیتی افغانستان هستند که به طور کلی در وابستگی به نیروهای بیگانه قرار دارند. یکی از دلایلی که دولت افغانستان مایل به خروج نیروهای خارجی با روندی آهسته است، همین وابستگی نیروها است.

وابستگی نیروهای امنیتی افغانستان، مقدمه‌ای بر ادامه ناامنی‌ها در صورت خروج نیروهای خارجی از این کشور است. این وابستگی، باعثنشت اطلاعات، نفوذ عوامل بیگانه و کارشکنی در طرح‌های امنیتی می‌شود. نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان نه تنها از لحاظ آموزشی، بلکه از لحاظ لجستیکی نیز وابسته نیروهای خارجی است.

یک نیروی امنیتی وابسته، توانایی برقراری امنیت در سطح ملی ندارد. وابستگی زیرساخت‌های امنیتی افغانستان به عوامل خارجی را می‌توان بهانه‌ای برای استمرار حضور نیروهای بیگانه دانست. بر اساس قرارداد اخیر، تعدادی از نیروهای خارجی برای استمرار امر آموزش در این کشور خواهند ماند. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا ۱۳سال حضور نظامی برای تشکیل و آموزش یک نیروی امنیتی کارآمد کافی نبود؟

گزارش: محسن صالحی‌خواه