مصلحت اروپا در توافق نهایی با ایران است

«محمدجواد حق‌شناس» استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل ضمن برشمردن چشم‌اندازهای زمانی گوناگون برای توافق نهایی ایران و ۱ + ۵، فشارهای عربستان و رژیم صهیونیستی را یکی از عوامل اصلی دست نیافتن به توافق نهایی در مذاکرات وین دانست.

حق‌شناس در گفت‌و گو با خبرنگار ایلنا، تاکید کرد: در نشست‌های مسقط و وین، هر دو طرف مذاکرات تلاش کردند تا با حضور وزرای خارجه خود به یک توافق نهایی برسند. اما به دلیل فراز و فرودهای مسیر و دور بردن سطح توقع‌ها از آغاز مسیر مذاکرات، نیاز به زمان بیشتر برای رسیدن به یک توافق جامع و کامل احساس شد. عربستان و اسرائیل در یک‌ ماه اخیر، تلاش گسترده‌ای برای به شکست کشاندن مذاکرات انجام داند و با تاثیر خود بر فرانسه، مانع از رسیدن به توافق شدند. اراده در بالاترین سطح سیاسی، به ویژه در یک سال اخیر در هر دو طرف برای حاصل شدن توافق نهایی وجود دارد. باید تلاش شود تا با راهبرد برد – برد، نتیجه نهایی حاصل شود.

این استاد دانشگاه با تعریف سه چشم‌انداز زمانی برای دستیابی به توافق نهایی، ادامه داد: در چشم‌انداز بدبینانه، حصول توافق در انتهای مدت تمدید شده(هفت ماه) دیده می‌شود که با تغییرات سیاسی در ایالات متحده، مشکل خواهد بود. در بازه زمانی میانی و در وضعیت مطلوب، حصول توافق تا پیش از پایان سال جاری شمسی اتفاق خواهد افتاد. در وضعیت خوش‌بینانه، توافق نهایی طی یک ماه آینده و قبل از تغییر و تحولات کنگره و راهیابی جمهوری‌خواهان به کنگره اتفاق می‌افتد. در هر صورت، هرچه زمان پیش برود شرایط برای کاخ سفید سخت‌تر می‌شود. عزم هر دو طرف مذاکره بر توافق است.

حق‌شناس با اشاره به تغییر ترکیب کنگره آمریکا، گفت: از ابتدای ژانویه سال آینده میلادی، ترکیب کنگره آمریکا به نفع جمهوری‌خواهان تغییر می‌کند. سنای آمریکا روی سیاست خارجی این کشور تاثیر مستقیم دارد. نفوذ کمیته سیاست‌خارجی آمریکا به حدی است که سفرای این کشور قبل از انتصاب توسط کاخ سفید، باید به تائید این کمیته برسند. کنگره جمهوری‌خواه کار را برای اوباما سخت می‌کند.

وی تصریح کرد: روند تغییرات سیاسی در ایران و ایالات متحده از ابتدای سال آینده آغاز می‌شود. بهار سال آینده، شروع مبارزات درون‌حزبی برای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است. ایران نیز از سال آینده، وارد فضای انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری می‌شود. تاثیر مبارزات سیاسی بر سیاست‌خارجی در آمریکا بیشتر است. برای هر دو طرف بهتر است که در فضایی دور از تشنج و مبارزات سیاسی برای حصول توافق کلی با راهبرد برد – برد تلاش کنند تا در فرصت باقی مانده، جزئیات مورد بررسی قرار بگیرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تداوم حضور «کاترین اشتون» و نقش «وندی شرمن» در مذاکرات، بیان کرد: در چند وقت گذشته با تغییر, تحولاتی در سطوح بالای اتحادیه اروپا مواجه بودیم. با وجود انتخاب «فدریکا موگرینی» به جای اشتون در سمت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تداوم حضور ایشان در مذاکرات هسته‌ای را شاهد هستیم. دلیل حضور ایشان را می‌توان حضور طولانی مدت وی در گفت‌وگوها و تسلط بر موضوع هسته‌ای ایران دانست. شرمن نیز به دلیل اینکه هماهنگ‌کننده تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بوده و بر جزئیات این تحریم‌ها واقف است، در نقش مذاکره‌کننده ارشد ایالات متحده در این گفت‌وگوها ظاهر می‌شود.

حق‌شناس در پایان و با اشاره به مواضع متفاوت کشورهای اروپایی، تاکید کرد: اروپا و به طور مشخص آلمان علاقه‌مند به حصول توافق نهایی است، اما فرانسه در این مذاکرات در نقش «پلیس بد» ظاهر شده است زیرا معتقد است که منافعش در این توافق تامین نمی‌شود. «لوران فابیوس» وزیر خارجه و به طور کلی کشور فرانسه از دو طرف تحت فشار است. فابیوس به دلیل یهودی‌الاصل بودن و گرایش به سمت اسرائیل، تحت فشار این رژیم قرار دارد. فرانسه نیز توسط عربستان سعودی تحت فشار قرار دارد. عربستان به دلیل موقعیت مالی و قراردادهای تسلیحاتی کلان با فرانسه، بر این کشور اعمال فشار می‌کند. اما به طور کلی، منافع و مصالح اروپا در حل و فصل این پرونده است. تیره شدن روابط اتحادیه اروپا با کشور روسیه و موقعیت ویژه ایران از لحاظ نزدیکی جغرافیای به این اتحادیه و از لحاظ منابع انرژی، مصالح اروپا را در دستیابی به توافق نهایی قرار داده است.