نگاهی به رویکردهای غرب در قبال پرونده هستهای ایران؛
ناکامی منطقهای؛ دلیلی برای پیوند زدن برنامه هستهای با اسلامهراسی
کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا که از ثبات درونی ایران، شکست نقشههای خود در خاورمیانه و ایفای نقش موثر ایران برآشفتهاند، ایران هستهای را تهدیدی علیه نظم و امنیت جهان معرفی میکنند.
۱۲ سال از آغاز برخی مناقشات درباره فعالیتهای صلحآمیز هسته ای ایران میگذرد و در طول این مدت، مذاکرات بسیاری میان ایران و کشورهای غربی صورت گرفت که بعضی از آنها به امضای توافقنامه منجر شده و بعضی دیگر مقدمه جلسههای بعدی شدند. پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان(کشورهای موسوم به ۵ + ۱) به عنوان شش قدرت جهانی طرف مذاکره با ایران هستند. موضوعهای مهمی ذیل پرونده هسته ای ایران قرار گرفته که دستاویزی برای بهانهتراشی طرف مقابل برای طولاتی کردن مذاکرات و روند حل پرونده هستهای شده است.
کشورهای ۵ + ۱ معتقدند که ایران در پی دستیابی به سلاح هستهای است و به زعم آنها در صورت موفقیت، رژیم صهیونیستی نخستین هدف این کشور خواهد بود. «بنیامین نتانیاهو» در بسیاری از سخنرانیهای رسمی خود مدعی شده است که «همه خطرها در مقابل خطر هستهای شدن ایران کوچک و بیاهمیت است». این سخنان در حالی مطرح میشود که مسئولان ایران از ابتدای مطرح شدن مساله هستهای به عنوان یک پرونده بینالمللی بارها اعلام کردهاند که به دنبال دستیابی به سلاح هستهای نبوده و در پی استفاده صلحآمیز از این انرژی برای مصارف پزشکی، تحقیقاتی و تولید انرژی هستند. ایران در جریان مذاکرات خود با کشورهای اروپایی و آمریکا بارها اقدامات مثبت برای اعتمادسازی و اثبات صلحآمیز بودن فعالیتهای خود مانند توقف آزمایش برای ساخت سانتریفیوژ(۱۳۸۲)، تعلیق داوطلبانه غنیسازی اورانیوم(۱۳۸۳) و رقیق کردن ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد(۱۳۹۲) انجام داد اما پرونده هستهای ایران هنوز در جریان است و هر روز موانع جدیدی سر راه انجام توافق ایجاد میشود.
جنجال درباره برنامه هستهای و متهم کردن ایران به تلاش برای دستیابی به تسلیحات هستهای در حالی مطرح میشود که در آسیا کشورهایی مانند پاکستان و هند دارای تسلیحات هستهای هستند و این امکانات هیج مشکلی برای کشورهای غربی ایجاد نمیکند. این کشورها در عین دارا بودن سلاح هستهای، در کنار غرب هستند و از دید آنها تهدیدی برای امنیت منطقه و جهان محسوب نمیشوند. عربستان نیز سرمایهگذاری عظیمی در برنامه هستهای پاکستان انجام داده است که خود مقدمهای بر شروع فعالیتهای هستهای این کشور خواهد بود. ایران همواره بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود تاکید می کند اما کشورهای طرف مذاکره این نکته را قابل قبول ندانسته و در قالب مذاکرات هستهای، خواستار کسب اطلاعات بیشتر از تحقیقات و فعالیتهای ایران هستند.
برخی تحلیلگران مانند «سی چون هیو» کارشناس و تحلیگر چینی معتقدند که یران طی مذاکراتی که به ویژه در یک سال گذشته صورت گرفته است، حسن نیت هستهای خود را ثابت کرده است و چنانچه به هر دلیلی توافق مورد نظر حاصل نشود، غرب و آمریکا مسئول آن هستند.»
منطقه خاورمیانه در سال های اخیر درگیر تهدیدها و عملیاتهای تروریستی بیشماری توسط گروههای افراطی اسلامگرا مانند طالبان، القاعده، جندالله، جبهه النصره و داعش بوده است. ایالات متحده آمریکا پس از حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر با شعار «مبارزه با تروریسم» وارد منطقه خاورمیانه شد و کشور افغانستان و پس از آن عراق را اشغال کرد. اما پس از حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه نه تنها شاهد کاهش عملیات گروههای تروریستی نیستیم، بلکه در این دوره افزایش اقدامهای افراطگرایانه قابل مشاهده است. پس از آغاز جنگ داخلی سوریه و تحرکات تروریستهای تکفیری در این کشور، کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا نه تنها اقدام قاطع و کارآمدی علیه شبهنظامیان افراطی داعش و جبهه النصره انجام ندادند، بلکه پس از تشکیل ائتلاف بینالمللی ضد داعش، اقدام به بمباران زیرساختهای صنعتی و راهبردی سوریه کردند. بهرغم هیاهوی رسانهای غرب حول محور ائتلاف بینالمللی ضد داعش، کارشناسان نظامی به عدم کارآیی حملات هوایی این ائتلاف اذعان کردند.
خلاف کشورهای غربی که با ادعای مبارزه با تروریسم وارد خاورمیانه شدند و تمامیت ارضی کشورها را نادیده گرفتند، ایران بدون هیاهوی رسانهای و با احترام به حاکمیت کشورها، مبارزه با تروریسم در چارچوب قوانین بینالمللی آغاز و نقش قابل ملاحظهای در منطقه ایفا کرد. ایران به عنوان یک کشور اسلامی در منطقه خاورمیانه توانست نقش موثر خود را به جهان اثبات کند. این امر در جهت مخالف روند اسلامهراسی مورد نظر غرب قرار دارد. رسانههای غربی با پوشش گسترده اقدامهای تروریستهای تکفیری، آنها را به عنوان مسلمان و اسلام را به عنوان دین خشونت و افراطیگری به افکار عمومی جهان معرفی میکنند، اما ایران با اقدامهای خود در مبارزه با تروریسم در خاورمیانه به کشورهای منطقه و جهان اثبات کرد که اسلام نه تنها دین خشونت و افراط نیست، بلکه یک کشور اسلامی میتواند گامهای موثری در برقراری صلح و آرامش در جهان بردارد.
در حالی که این گروههای افراطی در خاورمیانه فعالیت میکنند و بر اسلامهراسی مورد نظر قدرتهای غربی دامن میزنند، ایران توانست این موضوع که همه مسلمانان مانند تکفیریها نیستند را اثبات کند. این موضوع تبلیغات منفی غرب علیه اسلام را خنثی میکند اما آنها با اشاره به اقدامهای گروههای افراطی تمام مسلمانان را خطری برای صلح و امنیت جهانی معرفی کرده و ایران را به واسطه نظام اسلامی حاکم، یک تهدید جهانی معرفی میکنند.
ایران به عنوان یک کشور مستقل، دارای حکومت اسلامی و مردم مسلمان برای برطرف کردن نیازهای قانونی و مشروع خود، تحقیقات و فعالیت های هستهای انجام میدهد. کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا که از ثبات درونی ایران، شکست نقشههای خود در خاورمیانه و ایفای نقش موثر ایران برآشفتهاند، ایران هستهای را تهدیدی علیه نظم و امنیت جهان معرفی میکنند. در واقع، کامل شدن روند تحقیقات و فعالیتهای هستهای ایران بدون موانع بینالمللی، جایگاه این کشور را در منطقه خاورمیانه و جهان بیش از پیش مستحکم میکند و وجود یک نظام اسلامی مقتدر در منطقه نفوذ غرب، به ویژه آمریکا خطری برای منافع آنها محسوب میشود. بنابراین کشورهای غربی تلاش میکنند با معرفی ایران به عنوان یک تهدید اسلامی، پروژه اسلامهراسی خود را پیش برده و با پیوند زدن آن با برنامه هستهای ایران، برای تامین منافعی که تا امروز چندان در آن موفق نبودهاند، گام بردارند.
گزارش: محسن صالحیخواه