بهشتی‌پور: اوکراین بر سر دوراهی صلح و جنگ/بهم ریختگی در گرجستان/تلاش ارمنستان برای نزدیکی به اروپا

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه با اشاره به مهمترین تحولات روسیه و قفقاز در سال ۲۰۲۴ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: انتخاب مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه از قبل قابل پیش‌بینی بود و نمی‌توان آن را یک تحول شگرف در سال گذشته میلادی دانست. او اگرچه تا سال ۲۰۳۰ در مسند قدرت خواهد ماند اما از منظر سن و سال نمی‌تواند مجدداً برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود مگر آنکه قانون اساسی این کشور را تغییر دهند. در مورد اوکراین هم باید گفت که تجربیات سه سال گذشته باعث شد تا مسکو و کی‌یف درس‌های زیادی بگیرند اما با آمدن دونالد ترامپ ممکن است او بتواند این قائله را به سرانجام برساند اما آنچه که باید مورد نظر قرار بگیرد این است که عملاً اقتصاد روسیه دچار بحران‌های زیادی شده است. به موازات این روند باید متوجه بود در ابتدای سال میلادی جدید صادرات گاز روسیه به اروپا از خاک اوکراین عملاً متوقف شد و یک کوریدور صادرات گاز که از زمان شوروی سابق مشغول به کار خود بوده است حالا به حاشیه رانده شد.

وی ادامه داد: قرائن و شواهد نشان می‌دهد که جنگ اوکراین آنگونه که ترامپ می‌گوید قرار نیست به این زودی خاتمه یابد و به نظرم یک زخم بسیار عمیق و بزرگ سر باز کرده که انسداد آن زحمات زیادی را می‌طلبد. در موضوع قفقاز، گرجستان طی سال گذشته میلادی آبستن حوادث سیاسی و اجتماعی مهمی بود. اگرچه رییس جمهور در این کشور توسط پارلمان انتخاب می‌شود اما در نهایت قدرت در دست نخست وزیر است. معتقدم که نخست‌وزیر فعلی گرجستان اساساً روس گرا نیست اما به دلیل آنکه با برخی از سیاست‌های غرب مخالفت می‌کند این برچسب به او اطلاق می‌شود. سیاست او در بدو ورود، کاهش تنش با مسکو بود تا بتواند بر مشکلات خود فائق شود و با روسیه درگیر نشوند. حزب رویای گرجستان در انتخابات سال گذشته میلادی با اتهام تقلب روبرو بود اما در نهایت آرای شمرده شده مجدداً پیروزی این حزب را تایید کرد. این مسئله بدین جهت اهمیت دارد که بدانیم نخست وزیر این کشور عملاً به دنبال عضویت در اتحادیه اروپا بود اما مداخلات غرب و کشورهای اروپایی در تفلیس باعث شد تا این کشور به فکر فاصله گرفتن از غرب بیفتد. این وضعیت به جایی رسید که نخست وزیر گرجستان مذاکره با اتحادیه اروپا را به حالت تعلیق درآورد و همین موضوع باعث شد تا مخالفان وی بیش از گذشته تحریک شوند. این در حالیست که دولت فعلی گرجستان به دنبال موازنه مثبت میان غرب و روسیه با محوریت خود هستند ا بتوانند منافع ملی‌شان را در بالاترین حد تثبیت کنند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در مورد ارمنستان هم باید بگویم که این کشور نوعی از همکاری آذربایجان با ترکیه و اسرائیل را تجربه کرد که در نهایت موجب شد ارامنه ساکن قره باغ از این منطقه کوچانده شوند. در مقابل نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان هم به این سمت رفت که بتواند با غرب روابط خود را حسنه کند. او با استفاده از لابی قدرتمند ارامنه در آمریکا و اروپا سعی کرد تا یک بالانس سیاسی را به وجود بیاورد. این در حالیست که پاشینیان سعی کرد اوضاع را به سمت جلب حمایت بیش از حد و گسترده‌تر غرب از خود پیش ببرد اما ایالات متحده به هر ترتیب به عنوان رهبر ناتو سعی کرد تا هم با ارمنستان روابط خود را حفظ کند و همین که با جمهوری آذربایجان روابط خود را پیش ببرد تا در نهایت بتواند علیه روسیه در قفقاز و به خصوص ارمنستان اقداماتی را انجام دهد اما واقعیت این است که پرونده قفقاز تا به این حد ساده نخواهد بود و بدون تردید مسکو از منافع خود در این جغرافیا چشم پوشی نخواهد کرد و به دنبال تثبیت آن خواهد رفت.

وی در پایان خاطرنشان کرد: به نظرم با آمدن مجدد ترامپ به کاخ سفید روابط روسیه و آمریکا سیر طبیعی خود را خواهد یافت و به نوعی اختلافات کاهش می‌یابد اما باید توجه داشت که این به معنای پایان جنگ اوکراین و همچنین تقابل مسکو و واشنگتن بر اساس سند امنیت ملی نیست، بلکه اصولاً آمریکا و روسیه یکدیگر را دفع می‌کنند و نمی‌توانند به این راحتی اختلافات بنیادین خود را کنار بگذارند. در چنین شرایطی دو طرف سعی می‌کنند صراحتاً هشدارهای خود علیه یکدیگر را به مسکو و واشنگتن ارسال کنند اما واقعیت این است که با آمدن ترامپ نمی‌توان پرونده اوکراین را بسته شده دانست و همچنین روابط میان آمریکا و روسیه هم با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو است، یک شبه به حاشیه نخواهد رفت. به همین دلیل در مورد اوکراین باید منتظر ماند و دید که سیاست دونالد ترامپ و تیم وی در خصوص مسکو و پرونده جنگ اوکراین چگونه خواهد بود.