هزینه بی‌تدبیری و فقدان عقلانیت حکومت طالبان در حوزه موادمخدر را همسایگان تحمل می‌کنند / مطالبه جامعه جهانی و همسایگان از افغانستان کاهش کشت و تولید مواد مخدر است

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست بررسی مسائل سیاسی و اقتصادی تولید مواد مخدر در افغانستان با حضور جمعی از دانشگاهیان و کارشناسان این حوزه عصر در پژوهشکده مطالعات راهبردی خاورمیانه به همت مرکز کادراس و مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد. 

در ابتدای این نشست علمی مجتبی نوروزی (کارشناس ارشد مسائل افغانستان) با اشاره به اینکه مسئله محوری در تولید مواد مخدر در افغانستان وابسته به تقاضاست، اظهار کرد: واقعیت این است که با دستور یا فتوا مساله کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان موثر نبوده و نیست. اکنون هزینه بی‌تدبیری و فقدان عقلانیت حکومت افغانستان را در حوزه اقتصاد مواد مخدر همسایگان این کشور می‌دهند. 

وی‌ افزود: آمریکا از دهه ۱۹۶۰ به دنبال آن بود که کانون تولید مواد مخدر از مرز این کشور در مکزیک دور شود. این مساله تنها باعث افزایش هزینه تهیه مواد مخدر در این کشور شد. 

نوروزی ادامه داد: پس از استقلال افغانستان از انگلیس، تنها پروژه آمریکا در افغانستان طرح آبرسانی به استان هلمند بوده است. این ایالت وسیع که فاقد منابع آبی بوده و تراکم جمعیتی کمی دارد، یک سرمایه‌گذاری گسترده برای توزیع آب در این منطقه انجام شد. اکنون می‌دانیم ۹۰ درصد مواد مخدر و خشخاش دنیا در همین ولایت هلمند افغانستان تولید می‌شود که یک کار حساب شده بوده و برخورد با آن بسیار سخت است. زیرا متغیرهای گسترده سیاسی و اقتصادی در آن دخیل هستند.

این کارشناس مسائل افغانستان اظهار کرد: خشخاش نقدشوندگی سریع داشته و کمبود آب دیر بر آن اثر می‌گذارد و به همین دلیل امکان دعوت به کشت جایگزین برای آن بسیار سخت است. بسیاری از نیروی کار بخش کشاورزی افغانستان در این حوزه متخصص شده و امکان کسب مهارت جدید برای آنها سخت است و اقتصاد این کشور نیز به این رویه عادت کرده است. 

وی تاکید کرد: مشکل امروز طالبان در افغانستان مسئله فقر و بیکاری و رکود است. در این شرایط اولین چیزی که بعد از کشت خشخاش برای نیروی کار در افغانستان وجود دارد، به دست گرفتن اسلحه علیه حکومت مرکزی است که این روزها چالش دولت طالبان شده و همین مسئله باعث شده که دولت هم اراده‌ای برای تغییر نداشته باشد.

نوروزی با بیان اینکه الگوی کشت نیز در حوزه مواد مخدر افغانستان دگرگون شده است، اظهار کرد: متاسفانه شیفت کردن تولیدات از مواد مخدر سنتی تریاک به صنعتی (شیشه و آمفتامین) نقش زیادی در نشر و افزایش تقاضا و تولید این صنعت داشته است. ممکن است در ادامه حکومت فعلی افغانستان از این صنعت به عنوان یک زمینه کسب امتیازات از جامعه بین المللی روی میز استفاده کند که این باعث گسترش پراکندگی جغرافیایی کشت طی سه سال اخیر (برخلاف رویه گذشته تمرکز در هلمند افغانستان) شده است. 

وی در پایان تصریح کرد: طالبان به صورت سنتی با کشت مواد مخالف و آن را حرام می‌داند، اما متاسفانه فروش و تجارت آن را مورد برخورد قرار نمی‌دهد که این یک امر متناقض است. 

محمد بیات (پژوهشگر موسسه کادراس) با اشاره به رشد سه برابری کشت خشخاش تا سال ۲۰۲۲ میلادی، اظهار کرد: پس از فتوای حرمت کشت خشخاش و تولید مواد مخدر توسط علمای طالبان، قیمت هرکیلو تریاک در افغانستان به دوبرابر افزایش پیدا کرد. به عبارتی این کشور شاهد افزایش درآمد ناشی از تولید بخاطر فتوا بود. 

وی با ارائه گزارشی از یک موسسه انگلیسی گفت: پس از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان گسترش کشت صنعتی و تولید متا آمفتامین بجای خشخاش سه برابر افزایش یافت که این یک زنگ خطر است. 

بهرام زاهدی (استاد دانشگاه و کارشناس مسائل افغانستان) در ادامه با اشاره به اینکه ۳۵ درصد تولید ناخالص داخلی کل کشور افغانستان را مواد مخدر تشکیل می‌داد، اظهار کرد: دولت امارت اسلامی افغانستان یا همان طالبان با تلاش خود افغانستان را برای اولین بار به کشت کننده دوم بعد از میانمار تبدیل کرد و دو میلیون نفر به دلیل کاهش امکان تولید در افغانستان بیکار شدند. این میزان بیکار البته مشکلاتی برای همسایگان نیز به بار آورده است. این درحالی است که مطالبه همسایگان و جامعه جهانی کاهش کشت و تولید مواد مخدر است.

این کارشناس مسائل افغانستان افزود: یکی از موانع بجز عدم حمایت جامعه جهانی از طرح مقابله با تولید مواد مخدر در افغانستان، منافع شبکه مافیایی جهانی مواد مخدر و نفوذ آن در ارتش‌ها، دولت‌ها، دستگاه‌های امنیتی و شبکه‌های تبه‌کار جهانی است که ممکن است با جدی بودن برنامه مبارزه با مواد مخدر، اقدام به سنگ اندازی و فتنه افکنی کنند.

وی با اشاره به اینکه تولید متا آمفتامین در افغانستان در بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ حدودا ۱۲ برابر شده بود، اظهار کرد: پس از فتوای ملاآخوندزاده در افغانستان، حجم زیادی از تولیدات صنعتی مواد مخدر نیز در افغانستان کاهش یافته است. اما پیامدهای این اقدام فوری و اعتقادی طالبان در میان مدت فقر بیشتر است که خطرناک خواهد بود. برنامه‌های جهانی برای کمک به افغانستانی که ۹۰ درصد کشت خشخاش و تولید مواد مخدر سنتی را کاهش داده، بسیار مهم است تا کشاورزان بیکار شده دچار مشکلات حاد معیشتی و انسانی نشوند تا روند کنترل تولید مواد مخدر پایدار بماند. 

ویدا یاقوتی (دبیر گروه مطالعات آفپاک) نیز در این نشست با بیان اینکه بدون نگاه بدبینانه به دلیل مشکل کم آبی، کشت خشخاش در منطقه محصور در خشکی افغانستان کمرنگ شده و با ایجاد آزمایشگاه‌های زیرزمینی و برداشت از یک گیاه خودرو کوهی به نام «افدرا» که نیازمند سرمایه گذاری، آب و هزینه نیست، باعث تغییر الگوی کشت در افغانستان شده که هزینه‌های اجتماعی و مشکلات امنیت ملی فراوانی برای ایران دارد.