دلایل سفر بشار اسد به چین پس از حدود ۲۰ سال/ ابعاد تقابل پکن و واشنگتن در خاورمیانه

«سیدجلال ساداتیان» مدیرکل پیشین شرق آسیای وزارت خارجه در تشریح دلایل سفر رئیس جمهوری سوریه به چین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: قبل از هر چیز باید به این موضوع اشاره کنم که چین عملاً با ایالات متحده وارد یک رقابت مشخص شده و کشورهای منطقه را هم در این راستا با خود جهت‌دهی می‌کند. بر همین اساس اکثر کشورهای عربی به نوعی به تکاپو افتاده‌اند و به سمت و سویی رفته‌اند تا بتوانند از این تغییر معادلات به نفع خود بهره‌برداری کنند. به عبارت دیگر معادلات منطقه‌ای به صورتی جهت‌دهی شده که اساساً کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی در حال تنظیم کردن روابط خود با ایالات متحده و چین هستند و در این میان باید گفت که رقابت پکن و واشنگتن با یکدیگر بر مسائل منطقه تاثیرگذار بوده است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر اقدام‌های چین و روسیه هم باعث شده تا ایالات متحده به جنب‌وجوش بیفتند و این در حالیست که پکن همچنان به دنبال احیای طرح یک جاده - یک کمربند است. باید متوجه باشیم که چین این پروژه و گسترش آن را پیگیری می‌کند که در این مسیر سوریه برای آنها دارای اهمیت است. باید دانست که به هر ترتیب کشورهای ضعیف منطقه چشم خود را به چین دوخته‌اند و بر همین اساس به سمت پکن متمایل شدند؛ چراکه بخش اعظمی از بازار ایالات متحده و اروپا در دست چین است و آنها با ایجاد همگرایی میان خود و پکن به دنبال تامین منافع حداکثری هستند. این در حالیست که ایران هم به عنوان بخشی از طرح یک جاده - یک کمربند مورد نظر چینی‌ها قرار دارد اما تا زمانی که تحریم‌های کشورمان ادامه داشته باشد چین هم سیاست دیگری را اتخاذ خواهد کرد که البته برای پکن هم هزینه‌های زیادی در پی دارد؛ به عنوان مثال اگر قرار باشد ایران را از طرح خود کنار بگذارند باید برای اجرایی کردن آن مسیرهایی را انتخاب کنند که هزینه‌های آنها دوچندان می‌کند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: بحث اصلی این است که چین در منطقه به دنبال چالش عمیق نیست و به همین دلیل سیاست‌های خود را آرام آرام جلو می‌برد. به موازات این روند کشورهای منطقه مانند عربستان، سوریه و عراق هم در حال حل مشکلات خود هستند و سفر بشار اسد به چین آن هم بعد از حدود ۲۰ سال از همین رو اهمیت پیدا می‌کند. دسترسی سوریه به مدیترانه و نزدیک بودن آن به خاک کشورهای جنوب اروپا و شمال آفریقا به نوعی برای چین از حیث نظامی و راهبردهای اقتصادی اهمیت ویژه‌ای دارد. از منظر دیگر دمشق با روسیه هم هماهنگ است و این در حالیست که در سوریه مسائل و مشکلات اقتصادی همچنان بعد از بحران اخیر ملموس است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سوریه بدون شک به اقتصاد، سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی چین نیاز دارد از سوی دیگر به دنبال آن است که میان کشورهای صاحب نفوذ در دمشق به صورت معنادار توازن ایجاد کند. از جهتی دیگر باید توجه داشته باشیم که سوریه دارای منابع قابل توجه نفت است و چین این میادین نفتی را زیر نظر دارد ولی در شرایط کنونی مناطق نفت‌خیز سوریه در اختیار کردهای تحت حمایت ایالات متحده قرار دارد. به همین دلیل معتقدم که در این خصوص چندان عزم جدی از سوی چین برای مجادله با آمریکا در سوریه دیده نمی‌شود، اما چین همچنان به دنبال نفوذ در سوریه خواهد بود که عمده مباحث آنها هم بحث اقتصادی و سرمایه‌گذاری است.