واردانیان در گفت‌وگو با ایلنا:
اقدامات آذربایجان در آرتساخ، نقض فاحش قرارداد سه‌جانبه با ارمنستان و روسیه است/ همکاری باکو و تل‌آویو در عرصه‌های نظامی و اطلاعاتی رو به گسترش است/ ایران می‌تواند به توازن در منطقه قفقاز کمک کند
پژوهشگر مرکز تحقیقاتی اوربلی ارمنستان گفت: برخی کارشناسان بر این باور هستند که آذربایجان قصد حمله دیگری را به منطقه آرتساخ داشت که به علت زلزله ترکیه به تعویق افتاد.
«ژانا واردانیان» پژوهشگر مرکز تحقیقاتی اوربلی ارمنستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با مروری بر آنچه در سال گذشته در حوزه تحولات مرتبط با مناقشه میان ارمنستان با آذربایجان گذشت، گفت: سال ۱۴۰۱ برای ارمنستان و آرتساخ مثل سال‌های قبل سالی بسیار سختی بود. طی این سال حمله‌های متعددی از سوی باکو علیه ارمنستان و آرتساخ صورت گرفته است. در اوایل ماه فروردین جمهوری آذربایجان به روستای پاروخ آرتساخ حمله کرد که در نتیجه این حمله این روستا را تحت اشغال خود درآورد و مردم این روستا را به زور آواره کرد.
وی ادامه داد: حمله بزرگ دیگری که توسط باکو علیه آرتساخ انجام شد در ماه مرداد بود. با این حمله آذربایجان ارامنه شهر بردزور (لاچین) و روستاهای آقاونو و نرکین سوس را مجبور کرد تا شهرهای‌شان ترک کنند و جاده ارتباطی بین ارمنستان و آرتساخ تغییر یافته و ارتباط با جاده دیگری برقرار شود، که این جاده نو هم بخش گذرگاه لاچین است. بعد از یک ماه آذربایجان این بار علیه ارمنستان حمله کرد و جنگ سه روزه‌ای اتفاق افتاد.
وی افزو: در نتیجه این درگیری‌ها طرف ارمنی بیش از ۲۰۰ نفر تلفات داشت. جنایت دیگری که توسط باکو انجام شد بستن کریدور لاچین بود که تنها راه ارتباطی بین آرتساخ و ارمنستان است. دیگر پیش از سه ماه است که این کریدور با بهانه واهی توسط نیروهای آذربایجان بسته شده، جز این گازرسانی و برق‌رسانی هم قطع شده و مردم آرتساخ از تنها یک نیروگاه داخلی، برق دریافت می‌کنند. بستن راه باعث فاجعه انسانی شده چون مردم آرتساخ همچنان از غذا و دارو محروم هستند.
این پژوهشگر ارمنستانی گفت: باکو حتی اجازه نمی‌دهد که کسانی که از آرتساخ هستند و در ارمنستان فوت کرده‌اند، جنازه‌شان به آرتساخ منتقل و دفن شوند. جز این همه حمله‌های نسبتا کوچکی هم طی سال اتفاق افتاده که باز هم تلفاتی در از جمله بین مردم عادی داشته است. به طور خلاصه این همه اقدامات باکو نقض آشکار آتش‌بس و بیانیه سه‌جانبه ارمنستان، روسیه و آذربایجان است. باکو برای دریافت امتیازات همیشه به زور توسل می‌کند.
واردانیان در پاسخ به این پرسش که نقش همسایگان از جمله ایران، روسیه و ترکیه در تحولات این منطقه در سالی که گذشت چه بود، گفت: البته اقداماتی که توسط باکو انجام شده دلایل مشخصی دارند؛ اول این که روسیه درگیر جنگ اوکراین بود و توجه لازم را نسبت به این منطقه نداشت و علت دوم حمایت همه‌جانبه ترکیه از جمهوری آذربایجان بود. یعنی ترکیه مثل اینکه در زمان جنگ ۲۰۲۰ از باکو حمایت می‌کرد، در حمله‌ای دیگر هم و در موضوع بستن لاچین هم در پشت باکو ایستاده است.
وی ادامه داد: برخی کارشناسان باور هستند که باکو قصد حمله دیگری داشت که به علت زلزله ترکیه به تعویق افتاد. بر خلاف ترکیه ایران نقش سازنده‌ای داشته و همیشه طرفدار صلح بوده است. لازم به ذکر است که بنا به گفته معاون وزیر خارجه ارمنستان اقدامات و بیانیه‌های ایران موجب جلوگیری از وخامت بیشتر حمله سپتامبر (شهریور) آذربایجان شده است. این هم نشانگر نقش مثبت ایران است.
پژوهشگر مرکز تحقیقاتی اوربلی همچنین در پاسخ به این پرسش که تنش پیش آمده در روابط ایران و آذربایجان چه تاثیری بر تحولات قفقاز داشت، گفت: تنش بین ایران و آذربایجان دو نکته مهم را اثبات کرد؛ اول اینکه دیدگاه ایران مبنی بر تغییر ناپذیری در مرزهای بین‌الملل و ژیپولیتیک منطقه تغییر نکرده و هنوز به طور محکم این را بیان می‌کند. نکته دوم این است باکو دیگر پنهان نمی‌کند که یک کشور ضد ایرانی است. جمهوری باکو با تمام موجودیتش پروژه‌ای ضدارمنی و ضد ایرانی بوده و هست و این امر دیگر برای همه آشکار است.
وی ادامه داد: علاوه بر ترکیه، نزدیک‌ترین متحد آذربایجان اسرائیل است و دو طرف روز به روز بر ابعاد همکاری دوجانبه خود می‌افزایند؛ این همکاری مخصوصاً در عرصه‌های نظامی، اطلاعاتی، تبلیغاتی است. حتی مطبوعات باکو دیگر از مطبوعات اسرائیل هم ضد ایرانی‌تر هستند. آذربایجان با رویارویی با ایران سعی می‌کند که ایران دیدگاه و مواضع خودش را تغییر دهد اما تهران با رفتار متعادل و سازنده بر روندهای منطقه تاثیر مثبتی دارد.
واردانیان در پایان در پاسخ به این پرسش که چشم‌انداز تحولات این منطقه در سال آینده چیست و انتظار چه اقداماتی از سوی بازیگران این عرصه می‌رود، گفت: رفتاری که باکو و متحدانش اتخاذ کرده‌اند، حاکی از آن است که تنش‌ها و درگیری‌ها ادامه خواهند داشت. البته طی این سال مذاکراتی هم با باکو انجام شده است ولی این مذاکرات هنوز نتیجه‌ای نداشته‌اند.
وی افزود: باکو اهداف بلند مدتی دارد و سعی خواهد کرد که با هر روش به اهداف خود برسد. برای جلوگیری از این اقدامات باکو، ضرورت دارد که توازن قوا در منطقه برپا شود و ایران هم می تواند به این امر کمک کند چرا که رفتار باکو نه فقط به نفع آرتساخ و ارمنستان نیست بلکه به نفع ایران و کلان منطقه هم نیست.
