افشار سلیمانی در گفت‌وگو با ایلنا:
تحولات قفقاز منجر به افتتاح سفارت آذربایجان در تل‌آویو شد/ اسراییل از خلأ روابط باکو با ایران و کشورهای اسلامی استفاده کرد/ اولویت اسراییل رابطه با کشورهای اسلامی غیرعربی است
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان گفت: در فضای کنونی باید میان تهران و باکو مجدداً اعتماد متقابل به وجود بیاید تا روند روابط دو جانبه به مسیر اصلی خود باز گردد.
«افشار سلیمانی» سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در تشریح دلایل و ابعاد تصویب طرح افتتاح سفارت آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در عرف دیپلماتیک افتتاح سفارت توسط یک دولت در خاک دیگری یک مسأله مرتبط با سیاست خارجی آن دولت به حساب می‌آید. بر همین اساس اینکه قرار است جمهوری آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی اقدام به افتتاح سفارت کند از نظر آذربایجان یک مساله کاملاً عادی به حساب می‌آید؛ چراکه تل‌آویو و باکو بیش از سه دهه است که با یکدیگر رابطه دارند و حالا آذربایجان دست به چنین اقدامی زده است. باید دانست که در این مدت حمایت تسلیحاتی اسراییل از آذربایجان هم یک مؤلفه مهم به حساب می‌آید و این در حالی است که سفارت اسراییل در باکو حدود سه دهه پیش افتتاح شد اما آذربایجان به دلیل حساسیت ایران نسبت به اسراییل سعی کرده بود در این مدت از افتتاح سفارت در تل‌آویو امتناع کند.
وی ادامه داد: روابط دو طرف اگر چه در زمان حیدر علی‌اف به صورت آشکار وجود داشته اما در زمان الهام علی‌اف این روند شدت گرفته و همین حالا هم بحث افتتاح سفارت در تل‌آویو مطرح شده است. توجه داشته باشید که وجود سفارت اسراییل در آذربایجان به گونه‌ای باعث توسعه روابط دو طرف شد اما از حیث کلی باید گفت که افتتاح سفارت آذربایجان در اسراییل یک موضوع جدید به حساب نمی‌آید، بلکه از منظر سمبلیک اهمیت دارد نه از حیث ماهوی. قرار بر این است که یک سفارت هم توسط آذربایجان در رام‌الله افتتاح شود و سفارت دیگر آن در تل‌آویو افتتاح می‌شود تا یک توازن مشخص میان اسراییل و فلسطین در سیاست خارجی باکو نمایان شود. نکته اینجاست که جمهوری آذربایجان هم در گذشته قصد داشت که سفارت خود را در اسرائیل افتتاح کند اما بنا به دلایلی این موضوع را عقب انداخته بود.
این کارشناس مسائل قفقاز تصریح کرد: توجه داشته باشید تحولاتی که از دو سال پیش در آذربایجان و قفقاز بوجود آمده باعث شده تا باکو با یک سری از چالش‌های پیرامونی و منطقه‌ای مواجه شود. یکی از این چالش‌ها تشدید تنش با ایران بر سر مرزهای مشترک و همچنین مانورهای نظامی بود که واکنش باکو را در برداشت. این دقیقاً همان مساله‌ای است که باعث شد آذربایجان مجدداً بحث افتتاح سفارت خود در اسراییل را پیگیری کند و در نهایت لایحه‌ای که از سوی رییس‌جمهور این کشور به پارلمان ارسال شده بود توسط نمایندگان پارلمان باکو مورد تصویب قرار گرفت که البته این موضوع از قبل هم قابل پیش‌بینی بود. با توجه به شرایط موجود و تشدید جنگ روانی میان تهران و باکو بحث افتتاح سفارت آذربایجان در آلبانی هم مطرح شده است و این موضوع هم می‌تواند دارای اهمیت باشد. آنچه که باید در این میان مورد توجه قرار بگیرد این است که در دنیای امروز کشورها با یکدیگر روابط و رفت و آمدهای سیاسی، امنیتی، نظامی و به خصوص اقتصادی دارند و اسراییل و آذربایجان هم از این مدار مستثنی نیست.
سلیمانی افزود: طی سال‌های اخیر بارها مقامات اسراییل به باکو سفر کردند و از این به بعد باید منتظر سفر مقام‌های آذربایجان به تل‌آویو باشیم که در نهایت می‌تواند روابط دو طرف را تثبیت کند. به نظرم واگرایی با ایران در این میان بیشتر خواهد شد و این در حالی است که از سلسله کشورهای اسلامی فقط ترکیه در کنار آذربایجان باقی مانده است. همین موضوع باعث شد که اسراییل از خلأ روابط آذربایجان با ایران و سایر کشورهای اسلامی به نفع خود استفاده کند. اسراییل طی حدود چهار دهه سعی کرد تا حیث امنیتی، اقتصادی، نظامی و سیاسی در آذربایجان جای پای خود را محکم کند و روز به روز در حال تحکیم روابطش با باکو بوده است. این درحالی است که یهودیان آذربایجان هم بخشی از جامعه سیاسی و فرهنگی این کشور به حساب می‌آیند و حتی نمایندگان آنها در پارلمان این کشور حضور دارند که همین موضوع یک اهرم برای تعمیق نفوذ تل‌آویو به حساب می‌آید.
وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر اعتماد میان و باکو و کشورهای اسلامی افزایش پیدا می‌کرد، بدون تردید آذربایجان کمتر از این به سمت اسراییل متمایل می‌شد. البته در این بین امضاء توافق ابراهیم توسط اسراییل و کشورهای عربی موجب تغییر فاز سیاسی در منطقه و قفقاز شد و ادامه این مبحث به جایی رسیده است که موجب افتتاح سفارت آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی شده است. نکته اساسی این است که اولویت اسراییل ایجاد رابطه با کشورهای اسلامی غیرعربی است که آذربایجان و ترکیه دقیقاً از همین طیف به حساب می‌آیند. لذا این یک چرخه کاملاً مشهود در روابط بین‌الملل است که آرام آرام تکمیل شده و حالا به این نقطه رسیده است. در نهایت باید بگویم که در فضای کنونی باید میان ایران و آذربایجان مجدداً اعتماد متقابل به وجود بیاید تا روند روابط دو جانبه به مسیر اصلی خود باز گردد.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری
