روس‌ها همچنان افغانستان را از دریچه شوروی تحلیل می‌کنند/ ظهور «طالبان تاجیکستان» می‌تواند به مابقی کشورها تسری پیدا کند/ تروریست‌ها با ارائه کمی پول و غذا عضوگیری می‌کنند

«ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل اعلام موجودیت طالبان تاجیکستان و نگرانی‌های روسیه از رشد داعش در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهارکرد: تمام اسناد نشان می‌دهد که شرایط کنونی افغانستان در یک شیب منفی قرار دارد و دقیقاً ایالات متحده هم به ادامه این روند علاقمند است و آن را بخشی از سناریوی خود می‌داند. اینکه سناتورهای آمریکا به دبیر کل سازمان ملل نامه می‌دهند و خواهان جلوگیری از سفر رهبران طالبان به اقصی نقاط دنیا می‌شوند یا اینکه می‌بینیم همچنان بودجه مربوط به افغانستان در حساب‌های ایالات متحده بلوکه شده است نشان دهنده یک ترفند و سناریوی چند ضلعی از سوی واشنگتن علیه طالبان و افغانستان است. توجه داشته باشید که داده‌های موجود علاوه بر آن که نشان می‌دهد بحران اقتصادی این کشور روز به روز عمیق‌تر می‌شود، گویای این است که وضعیت امنیت این کشور هم در حال خراب شدن است و حالا هم همسایگان افغانستان نگران این وضعیت هستند.

وی ادامه داد: این نگرانی تا جایی پیش رفته که ضمیر کابلوف، نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در پرونده افغانستان هم به وضوح اعلام کرده که داعش از زمان به روی کار آمدن طالبان در افغانستان رشد چشم‌گیری داشته است. این مواضع به خوبی نشان می‌دهد که روس‌ها از شرایط امنیتی و تحرکات داعش نگران هستند اما معتقدم بخش اعظمی از تحلیل‌ها و برآوردهای کابلوف و به طور کلی روس‌ها در مورد افغانستان اشتباه از آب درآمده است. اشخاصی مانند وی حتی در جایی با زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات دوحه و صلح با طالبان همسویی داشتند ولی خروجی این همسویی کاملاً منفی بوده است. بر همین اساس معتقدم که روس‌ها هنوز نتوانستند افغانستان را به صورت صحیح بشناسند اما می‌دانند که تفکر طالبان برای آنها تهدیدزا است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: مسکو همچنان بر مولفه پشتونیسم تکیه دارد و آن را یک سرمایه مهم برای امنیت ملی خود قلمداد می‌کنند که به نظرم این هم یکی از خطاهای راهبردی روسیه و اشخاصی مانند کابلوف است. معتقدم مسکو هنوز هم نمی‌تواند آبشخور طالبان، القاعده و داعش را کشف کند  و به همین دلیل است که به موازات تشدید تحرک داعش در افغانستان، بحث شکل‌گیری طالبان تاجیکستان مطرح می‌شود. اعلام موجودیت طالبان تاجیکستان بدون تردید یک متغیر جدید به حساب می‌آید؛ چراکه منطقه آسیای میانه در حال انباشت تفکرهای رادیکال است. شکل‌گیری این جریان آن هم بیخ گوش روسیه می‌تواند تبعات عمیقی بر منطقه بگذارد. همین یک موضوع به خوبی نشان می‌دهد که امثال کابلوف و حتی روس‌ها همچنان در فضای گذشته و از دریچه اتحاد جماهیر شوروی سابق اقدام به تحلیل افغانستان می‌کنند.

ظهره‌وند افزود: متاسفانه این یک دیدگاه غلط است؛ به گونه‌ای که صحنه افغانستان به سمتی رفته که عضوگیری توسط جریان‌های تروریستی و رادیکال شدت گرفته است و حتی با یک رقم ناچیز و کمی غذا بسیاری از شهروندان افغانستان به عضویت این جریان در می‌آیند. معتقدم به‌رغم تحلیل اشتباه روس‌ها از وضعیت افغانستان از گذشته تا به امروز، همچنان ایالات متحده پشت‌پرده این پرونده قرار دارد. توجه داشته باشید که روسیه درگیر پرونده‌ای بزرگ‌تر به نام اوکراین است و به همین دلیل زایش و پیدایش جریانی مانند طالبان تاجیکستان می‌تواند هزینه‌ها برای مسکو را افزایش دهد و این دقیقاً سیاست ایالات متحده در افغانستان به شمار می‌رود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نکته اینجاست که در آسیای میانه و به خصوص در جغرافیایی به نام دره فرغانه که حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر برآورد شده و از تاجیکستان تا قزاقستان را در بر می‌گیرد، هرچند سال یکبار شاهد زایش یک جریان رادیکال هستیم. به عنوان مثال در گذشته نهضت اسلامی تاجیکستان (اعم از شاخه‌های انشعابی یا جریان‌های موازی آن) در محیط افغانستان و تاجیکستان فعال بودند اما حالا هم یک جریان دیگر علیه تاجیکستان شکل گرفته که به راحتی می‌توان آبشخور آنها را رصد و کالبد شکافی کرد. بر این اساس احتمال دارد طالبان تاجیکستان فردا در ازبکستان یا حتی ایالت سین‌کیانگ چین تشکیل شود و حتی امکان دارد داعش در قالب طالبان  با نام‌های جدید مانند طالبان تاجیکستان شروع به کار کند یا روبنای خود را تغییر دهد.