کوروش احمدی در گفت‌وگو با ایلنا:
آمریکا تلاش می‌کند مذاکرات نفتی ونزوئلا را به انتخابات آزاد پیوند بزند/ عادی سازی روابط کاراکاس و واشنگتن تحول مطلوبی برای ایران نخواهد بود
کارشناس ارشد مسائل آمریکا گفت: در صورتی که مذاکرات در مکزیکوسیتی به خوبی پیش برود، آمریکا در گام‌های بعدی اجازه انعقاد موافقتنامه و شروع کار را به شرکت نفتی شورون خواهد داد.
پس از حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه سال جاری، اتفاق‌های زیادی در نظام بین‌الملل رخ داد و در این راستا ائتلاف‌سازی‌های زیادی به وقوع پیوست. در این میان علاوه به تعمیق روابط ایالات متحده و شرکای اروپایی آن، دولت بایدن سعی کرد تا متحدان آسیایی خود مانند ژاپن و کره‌جنوبی را هم علیه روسیه بسیج کند که موفق به این کار هم شده است. اما در این میان نگاه ایالات متحده به سوی ونزوئلا هم معطوف شده است؛ کشوری که در دولت ترامپ آماج تحریم‌ها و مجادلات سیاسی قرار گرفت.
چندی پس از تحریم روسیه از سوی غربی‌ها شاهد آن بودیم که هیأتی از واشنگتن عازم کاراکاس شد تا با مقامات ونزوئلا در مورد رفع تحریم‌های نفتی این کشور مذاکره کنند. حالا اما خبر آمده که ایالات متحده به شرکت نفتی شورون مجوز گفت‌وگو با دولت مادورو را برای کاهش تحریم‌ها داده اما در این میان به نظر می‌آید که دولت بایدن یک سناریوی دیگر هم در پس این فعل و انفعالات در دست دارد که صرفاً یک سوی آن دولت مادورو و سوی دیگر اپوزیسیون ونزوئلا است. بر این اساس برای بررسی و روشن شدن ابعاد این پرونده، به گفت‌وگو با کوروش احمدی، کارشناس ارشد مسائل آمریکا و دیپلمات پیشین نشستیم که از نظر می‌گذرد:
اخیراً اعلام شده که ایالات متحده محدودیت‌های اعمال شده نفتی برای شرکت شورون را در ونزوئلا کاهش داده و تسهیل کرده و قرار بر این است که نمایندگان این شرکت با دولت نیکلاس مادورو وارد مذاکره شوند. ریشه و دلایل این اقدام آمریکا چیست؟
در واقع آمریکا گامی در جهت کاهش تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا برداشته است. به این صورت که وزارت خزانه‌داری آمریکا به کمپانی شورون اجازه داده است تا در مورد شرایط از سرگیری کار در ونزوئلا با دولت آن کشور وارد مذاکره شود. با این حال شورون هنوز اجازه انعقاد موافقتنامه با ونزوئلا ندارد و آمریکا در گام‌های بعدی ممکن است اجازه امضا موافقتنامه و شروع استخراج نفت را بدهد.
واقعیت این است که سیاست فشار حداکثری ترامپ در برابر ونزوئلا شکست خورده و ادامه کنترل مادورو بر کشور بسیاری را ملزم به توجه به وضع موجود و کار با دولت مادورو کرده است. مشابه این سیاست در مورد کوبا نیز در پیش گرفته شده و دولت بایدن اعلام کرده که برخی از تحریم‌ها علیه هاوانا را بر می‌دارد. گرایش احتمالی به چپ در آمریکای لاتین که ممکن است با انتخابات در برزیل و کلمبیا آغاز شود، ممکن است متحد چندانی برای آمریکا در برابر ونزوئلا و کوبا باقی نگذارد. اکنون یکی از مشکلات دولت بایدن چگونگی برگزاری نشست سران کشورهای قاره آمریکا است که قرار است در ماه ژوئن در لس‌آنجلس برگزار شود. آمریکا مایل نیست برخی مانند سران کوبا و ونزوئلا را دعوت کند و برخی تهدید کردهاند که در این صورت، در نشست شرکت نخواهند کرد.
واشنگتن پست در گزارش خود اعلام کرده که مذاکره و توافق بین دولت مادورو و اپوزیسیون ونزوئلا به رهبری خوان گوایدو از پیش شرط‌های آمریکا است. تا چه حدی می‌توان این دو موضوع را با هم مرتبط دانست؟
آمریکا این دو موضوع را به هم ربط داده و یکی را مشروط به تحقق دیگری کرده است. به این معنی که آمریکا برای اینکه در گام‌های بعدی اجازه امضا موافقتنامه و شروع به کار شرکت نفتی شورون در ونزوئلا و صدور نفت به آمریکا را بدهد، شرایطی را معین کرده که عمده آن از سرگیری مذاکرات دولت مادورو با مخالفان در مکزیکو سیتی و رسیدن به توافق برای برگزاری یک انتخابات آزاد و منصفانه در ۲۰۲۴ است. در صورتی که این مذاکرات به خوبی پیش برود، آمریکا در گام‌های بعدی اجازه انعقاد موافقتنامه و شروع کار را به شرکت شورون خواهد داد.
دولت ونزوئلا ضمن استقبال از سفر هیات آمریکایی به کاراکاس در مارس گذشته و نیز استقبال از ارائه مجوز به شرکت شورون برای مذاکره، اعلام کرده که آماده مذاکره با مخالفان به رهبری خوان گوایدو هستند. همزمان رهبران مخالفان ونزوئلا اعلام کردهاند که مذاکرات مقدماتی با دولت برای از سرگیری روند مذاکرات در مکزیکو را شروع کردهاند. این مذاکرات که قبلاً در جریان بود در اکتبر گذشته متوقف شد. مخالفان دولت مادورو همواره خواستار مذاکره و توافق با دولت در مورد شکل‌گیری یک روند دمکراتیک در کشور بوده‌اند.
بسیاری معتقدند که دولت بایدن در حال پیگیری رویکرد دولت اوباما در قبال کاراکاس است و برخی دیگر این موضوع را نشأت‌گرفته از تحولات بحران اوکراین در حوزه انرژی می‌دانند. نظر شما در این مورد چیست؟
در این مورد که دلیل این تغییر سیاست آمریکا چیست به‌طور کلی می‌توان به تحول در سیاست دولت بایدن در قبال دولت مادورو در مقایسه با سیاست دولت ترامپ اشاره کرد. همانطور که گفتم سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ونزوئلا شکست خورده و دولت بایدن همواره مایل به تجدیدنظر در آن بوده است. جنگ اوکراین به‌طور مشخص و مشکل تامین انرژی و جلوگیری از افزایش بهای آن موجب شد تا آمریکا تصمیم خود را بگیرد و در جهت عادی‌سازی روابط با ونزوئلا حرکت کند.
در واقع، دولت بایدن نخستین گام عملی را حدود دو هفته بعد از شروع جنگ اوکراین برداشت و هیأتی را برای گفت‌وگو با دولت مادورو به کاراکاس اعزام کرد. با این حال باید در نظر داشت که بلوک قدرتمندی در سنای آمریکا با این امر موافق نیست و طی یکی دو ماه اخیر مخالفت‌های سختی را با آن شروع کرده است. در نتیجه، دولت بایدن تلاش می‌کند تا ضمن اجرای تدریجی سیاست خود در قبال ونزوئلا، آن را به موضوع برگزاری انتخابات آزاد در آن کشور گره بزند.
نزدیک شدن آمریکا به ونزوئلا (کشوری که دارنده بزرگترین ذخایر نفت قطعی جهان است) تا چه حد می‌تواند بر روابط تهران و کاراکاس سایه بیندازد؟
بعید است آب شدن یخ ها در روابط واشنگتن – کاراکاس تاثیر مستقیم و فوری بر روابط دیپلماتیک بین تهران و کاراکاس داشته باشد. عمده نفت ونزوئلا در شرایط عادی در قاره آمریکا به مصرف می‌رسید. اگر تولید نفت آن کشور به حال عادی برگردد باز هم محتمل است که نفت ونزوئلا عمدتاً راهی بازارهای همان قاره شود. در حال حاضر بخشی از تولید کمتر از یک میلیون بشکه‌ای نفت ونزوئلا (در مقایسه با سه میلیون بشکه در شرایط عادی گذشته) راهی آسیا می‌شود و رقیبی هر چند کوچک برای نفت ایران است.
در حال حاضر با توجه به فروش نفت روسیه با تخفیف به آسیا، ممکن است این بازار برای ونزوئلا مانند گذشته در دسترس نباشد. از نظر اقتصادی نیز با توجه به اعلام اخیر مبنی بر صدور نفت سنگین ایران به ونزوئلا برای مصرف در پالایشگاه‌های آن کشور و نیز میعانات گازی به آن کشور، محتمل است که فعال شدن شرکت‌های آمریکایی در ونزوئلا شرایط را دگرگون کند و تاثیراتی نیز بر همکاری‌های نفتی بین ایران و ونزوئلا باقی بگذارد. به علاوه، قرار گرفتن روابط کاراکاس و واشنگتن در مسیر عادی شدن می‌تواند از نظر سیاسی تحول مطلوبی برای ایران نباشد.
