به بهانه یازدهمین سالگرد کشته شدن رهبر القاعده؛
هانی‌زاده: مرگ بن‌لادن، القاعده را به کلونی‌های متعدد تقسیم کرد/ ظاهر شدن «ایمن الظواهری» حیات القاعده را به رخ کشید/ داعش مجری عملیات‌ها در افغانستان است
کارشناس مسائل منطقه گفت: حضور القاعده در افغانستان به شکل گذشته بعید به نظر می‌رسد و تحرکات این سازمان عموماً در هند و پاکستان انجام می‌شود و فعلاً داعش در حال انجام عملیاتهای مختلف در جای جای افغانستان است.
«حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل منطقه با اشاره به یازدهمین سالگرد کشته شدن رهبر القاعده در تشریح آخرین وضعیت حیات این تشکیلات تروریستی در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: با گذشت ۱۱ سال از حذف اسامه بن‌لادن، رهبر پیشین سازمان القاعده عده‌ای معتقدند که این تشکیلات تا حد زیادی تضعیف شده است و دیگر همانند گذشته نمی‌توانند دست به اقدام‌های میدانی بزنند. در مقابل، برخی دیگر این تئوری را به صورت جزئی مورد تأیید قرار می‌دهند اما در کلیات معتقدند که القاعده از زمان کشته شدن بن‌لادن یک وضعیت چندپاره را تجربه کرده است. این طیف اعتقاد دارند که انسجام سازمان القاعده پس از حذف بن‌لادن تا حد زیادی از بین رفت و اختلاف‌ها با ظهور داعش که از دامان همین سازمان متولد شد، بیش از گذشته تعمیق پیدا کرد. اختلاف‌های مذکور بر سر رهبری این تشکیلات یا ساختار کلی نبوده است، بلکه اختلاف تحلیلی میان ناظران و پژوهشگران حوزه تروریسم و بنیادگرایی بر سر اقدامات میدانی القاعده است.
وی ادامه داد: عده‌ای معتقدند القاعده فعلاً در سوریه، هند، بنگلادش، پاکستان و اساسا جنوب شرق آسیا فعال است اما دسته‌ای دیگر معتقدند که این سازمان کولونی‌ها و شبکه پنهان خود را در سرتاسر دنیا به صورت مشخص تقویت و هدایت می‌کند. بر این اساس می‌توان گفت القاعده در شرایط کنونی به محافل کوچک‌تر و هسته‌ای متعدد پنهان تبدیل شده اما دایره عملیاتی آنها به شدت کاهش پیدا کرده است. به عنوان مثال در سوریه شاخه این تشکیلات به رهبری ابومحمد الجولانی همچنان وجود دارد اما خیلی‌ها معتقدند که این جریان با شخص ایمن الظواهری (رهبر فعلی القاعده) و این تشکیلات ارتباط مستقیم ندارد و اصولاً یک پوسته از القاعده بر پیکره شاخه سوری این جریان باقی مانده است. در این میان باید توجه شود که مرکزیت القاعده تفکرات فراملی دارند اما شاخه تحت نظارت ابومحمد الجولانی در سوریه به گونه‌ای دیگر رفتار می‌کند و اساسا اسنادی وجود دارد که او در حال سرویس‌دهی به برخی از دولت‌های منطقه و فرامنطقه است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: توجه داشته باشید که سازمان القاعده در واقع محتوای اصلی خود را از دست داده است و صرفا ارتباط تنگاتنگ آن با آمریکا و عربستان فعلاً مشخص است، ولی به صورت کلی نمی‌توان این جریان را یک تشکیلات فعال همانند دوران حیات اسامه بن‌لادن در افغانستان دانست. اگر یک مرور گذرا بر تاریخ تشکیل و فعالیت القاعده بیاندازیم، می‌بینیم که این جریان، همانند گذشته فعال نیست. همین حالا که طالبان در افغانستان مستقر شده عده‌ای معتقد هستند که این جریان در ارتباط مستقیم و کامل با القاعده قرار دارد و حتی برخی از رهبران این جریان در افغانستان حاضر هستند. تایید این تحلیل تا حد زیادی مشکل است؛ چراکه اساساً در افغانستان اقدام‌های میدانی به دست شاخه خراسانی داعش انجام می‌شود و آنها هم آشکارا عملیاتهای خود را به عهده می‌گیرند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: بر همین اساس معتقدم حضور القاعده در افغانستان به شکل گذشته بعید به نظر می‌رسد و تحرکات این سازمان عموماً در هند و پاکستان انجام می‌شود؛ چراکه فعلاً داعش در حال انجام عملیاتهای مختلف در جای جای افغانستان است. بر همین اساس ۱۱ سال پس از کشته شدن اسامه بن‌لادن سازمان القاعده تا حد زیادی کم رنگ شده اما موضوع اینجاست که اخیراً ویدئویی از رهبر فعلی این جریان منتشر شد که به شایعه‌ها در مورد مرگ وی خاتمه داد. اینکه ایمن الظواهری یکباره و آن هم در یازدهمین سالگرد کشته شدن بن‌لادن ظاهر می‌شود و یک فایل از پیش ضبط شده از سوی بازوهای رسانه‌ای القاعده منتشر می‌شود، در حقیقت اعلام این خبر است که جانشین بن‌لادن همچنان زنده است و القاعده به حیات نصف و نیمه خود ادامه می‌دهد، اما عمق فعالیت‌‌های این جریان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و می‌توان گفت تا حدود زیادی تضعیف شده‌اند.
